2 Dywizjon Żandarmerii

2 Dywizjon Żandarmerii
	Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1921
Rozformowanie	1939
	Tradycje
Święto	5 listopada (1928-1935); 13 czerwca (1936-1939)
Rodowód	Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 2
Kontynuacja	Wydział ŻW w Lublinie
	Dowódcy
Pierwszy	mjr żand. Jan Rataj
Ostatni	ppłk żand. Tadeusz Miś
	Organizacja
Dyslokacja	Lublin; (Okręg Korpusu Nr II)
Rodzaj sił zbrojnych	Wojsko
Rodzaj wojsk	Żandarmeria
Podległość	Dowództwo Żandarmerii MSWojsk.

2 Dywizjon Żandarmerii (2 dżand.) – oddział żandarmerii Wojska Polskiego.

Historia dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

2 Dywizjon Żandarmerii wraz z podporządkowanymi pododdziałami stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr II. Dowódca dywizjonu pełnił równocześnie funkcję szefa żandarmerii w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr II.

Do 20 marca 1924 zostały zlikwidowane plutony żandarmerii: Dubno, Sarny i Włodzimierz, a w ich miejsce zorganizowane posterunki żandarmerii^[1]. W tym samym miesiącu niżej wymienieni oficerowie zostali przeniesieni z korpusu oficerów żandarmerii do korpusu oficerów piechoty z równoczesnym wcieleniem do 8 pułku piechoty Legionów: por. żand. Edward Putała, por. żand. Aleksander Władysław Bobrowski i por. żand. Leon Lutostański^[2].

17 lutego 1928 minister spraw wojskowych zatwierdził dzień 5 listopada, jako datę święta dywizjonu^[3]. 12 grudnia 1935 minister spraw wojskowych unieważnił dotychczasową datę święta dywizjonu oraz zatwierdził dzień 13 czerwca, jako datę święta żandarmerii^[4].

W dwudziestoleciu międzywojennym służbę pełnili m.in. rotmistrzowie Kazimierz Grączykowski, rtm. żand. Ludwik Horwath i Franciszek Markiel, kapitanowie Stanisław Gotwald i Kazimierz Kaciukiewicz oraz porucznik Feliks Horski.

Jednostka nie posiadała sztandaru i odznaki pamiątkowej. Oficerowie i podoficerowie od 1931 mogli otrzymać odznakę pamiątkową Żandarmerii. W 1939 zamierzano wprowadzić do użytku „Znak Służbowy Żandarmerii”. Znaki miały być numerowane. Dla 2 dżand. przewidziano numery od 2000 do 2999^[5].

Organizacja pokojowa i dyslokacja 2 dżand. w 1939[edytuj | edytuj kod]

dowództwo dyonu Lublin, ul. Racławicka 20
pluton żandarmerii Lublin, ul. Racławicka 20
- posterunek żandarmerii Chełm
- posterunek żandarmerii Kraśnik
pluton żandarmerii Kowel, Szosa brzeska, budynek nr 12^[6]
- posterunek żandarmerii Włodzimierz
- posterunek żandarmerii Łuck^[a]
pluton żandarmerii Równe, ul. Wyspiańskiego, budynek Dowództwa 13 DP
- posterunek żandarmerii Dubno
- posterunek żandarmerii Krzemieniec
- posterunek żandarmerii Ostróg
pluton żandarmerii Zamość, koszary lubelskie
- posterunek żandarmerii Hrubieszów

Kadra dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

Dowódcy żandarmerii okręgu generalnego i dowódcy dywizjonu

rtm. żand. dr Franciszek Stoch (4 XI 1918 - 28 V 1919^[8])
por. żand. dr Jan Kazimierz Ozaist (p.o. 28 V - VII 1919^[9])
rtm. / mjr żand. dr Franciszek Stoch (VII 1919 - 15 I 1921)
ppłk żand. Hugon Babel (3 III - 16 VI 1921)
mjr żand. Adam Kubisztal (17 VI - 30 X 1921)
mjr żand. Jan Rataj (p.o. 31 X 1921 - 18 III 1922)
mjr żand. Bronisław Batsch (6 VII 1922 - 1 III 1923)
mjr żand. Władysław Spławiński (1 III 1923 - 26 III 1927)
mjr żand. Maksymilian Gawlik (27 III 1927 - 21 XI 1928)
mjr żand. Tadeusz Jan Podgórski (21 XI 1928 - 5 II 1932)
ppłk żand. Tadeusz Miś (5 II 1932 - 31 VIII 1939)

Zastępcy dowódcy

mjr żand. Jan Rataj (do 18 III 1922)
mjr żand. dr Alfred Riesser (18 III 1922 - 13 IX 1925)
mjr żand. Maksymilian Gawlik (do III 1927)
mjr żand. Roman Marian Śliwiński (III 1927 - XII 1928)
mjr żand. Tadeusz Miś (XII 1928 - II 1932)
mjr żand. Michał Fischer (II 1932 - VIII 1938)
mjr żand. Bronisław Piotr Borelowski (VIII 1938 - VIII 1939)

Obsada personalna dywizjonu w marcu 1939^[10]

dowódca - ppłk żand. Tadeusz Miś
I zastępca dowódcy – mjr żand. Bronisław Piotr Borelowski
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) - kpt. żand. mgr Franciszek Michał Ogarek^[b]
adiutant - por. żand. Józef Kowalski
oficer śledczy - kpt. żand. Henryk Nipowski
oficer gospodarczy - por. / kpt. int. Władysław Małecki (VI 1934^[11] – †9 IX 1939 Lublin)
oficer do zleceń - wakat
w dyspozycji dowódcy dywizjonu – ppor. piech. rez. pdsc Szczęsny Zbigniew Brończyk
w dyspozycji dowódcy dywizjonu – ppor. kaw. rez. pdsc Mieczysław Stanisław Halardziński
dowódca plutonu żand. Kowel - kpt. żand. Stefan Leonard Dobraczyński
dowódca plutonu żand. Lublin - kpt. żand. Piotr Myśliński
dowódca plutonu żand. Równe - kpt. żand. Alojzy Sałaciński
dowódca plutonu żand. Zamość - por. żand. Józef Urban

Tradycje[edytuj | edytuj kod]

6 sierpnia 2015 dziedzictwo tradycji 2 Dywizjonu Żandarmerii w Lublinie przejął i z honorem kultywuje Wydział Żandarmerii Wojskowej w Lublinie^[12].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ W 1933 posterunek żandarmerii Łuck został przeniesiony z budynku nr 64/496 dowództwa 24 pp do budynku PKU Łuck przy ul. Piłsudskiego nr 66^[7].
↑ kpt. żand. mgr Franciszek Michał Ogarek pełnił jednocześnie funkcję oficera mobilizacyjnego.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 205.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 15 marca 1924, s. 127-128.
↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 17 lutego 1928, poz. 46.
↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 12 grudnia 1935, poz. 142.
↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 271-272.
↑ Grzegorz Ratajczyk dwukrotnie wykazał Posterunek Żandarmerii Sarny. Raz w składzie Plutonu Żandarmerii Kowel, a drugim razem w składzie Plutonu Żandarmerii KOP Łachwa, przy czym zaznaczył, że w kwietniu 1939 posterunek rozwinięty został w pluton. Jan Suliński w pracy „Żandarmeria organ bezpieczeństwa (…)” wymienił wyłącznie Pluton Żandarmerii KOP Sarny.
↑ MSWojsk. Dtwo Żand. L.dz. 3 Tj./Og. Komunikat dyslokacyjny formacji żandarmerii – poprawki z 8 stycznia 1934. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.4940, s. 371 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-18].
↑ Suliński 2012 ↓, s. 16.
↑ Suliński 2012 ↓, s. 17.
↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 834.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 152.
↑ Decyzja Nr 288/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 lipca 2015 w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji przez Wydział Żandarmerii Wojskowej w Lublinie. Dziennik Urzędowy MON z dnia 22 lipca 2015, poz. 218. Decyzja weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
Grzegorz Ratajczyk: Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004. ISBN 83-89706-20-2.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Jan Suliński: Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945. Warszawa: Kompas II, 2003. ISBN 83-912638-5-1.
Jan Suliński: Żandarmeria Wojskowa w latach 1918-1947. Szkic organizacyjno-historyczny. Warszawa: Drukarnia Warszawskiego Okręgu Wojskowego, 1994.
Jan Suliński: 2 Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Lublin (1918-1939). Mińsk Mazowiecki: Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej, 2012.

[8] W 1933 posterunek żandarmerii Łuck został przeniesiony z budynku nr 64/496 dowództwa 24 pp do budynku PKU Łuck przy ul. Piłsudskiego nr 66^[7].

[12] t. żand. mgr Franciszek Michał Ogarek pełnił jednocześnie funkcję oficera mobilizacyjnego.

[CITEREFRatajczyk2004205-1] Ratajczyk 2004 ↓, s. 205.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_26_z_15_marca_1924,_s._127-128-2] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 26 z 15 marca 1924, s. 127-128.

[3] Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 17 lutego 1928, poz. 46.

[4] Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 12 grudnia 1935, poz. 142.

[CITEREFRatajczyk2004271-272-5] Ratajczyk 2004 ↓, s. 271-272.

[6] Grzegorz Ratajczyk dwukrotnie wykazał Posterunek Żandarmerii Sarny. Raz w składzie Plutonu Żandarmerii Kowel, a drugim razem w składzie Plutonu Żandarmerii KOP Łachwa, przy czym zaznaczył, że w kwietniu 1939 posterunek rozwinięty został w pluton. Jan Suliński w pracy „Żandarmeria organ bezpieczeństwa (…)” wymienił wyłącznie Pluton Żandarmerii KOP Sarny.

[7] MSWojsk. Dtwo Żand. L.dz. 3 Tj./Og. Komunikat dyslokacyjny formacji żandarmerii – poprawki z 8 stycznia 1934. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.4940, s. 371 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-02-18].

[CITEREFSuliński201216-9] Suliński 2012 ↓, s. 16.

[CITEREFSuliński201217-10] Suliński 2012 ↓, s. 17.

[CITEREFRybkaStepan2006834-11] Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 834.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_11_z_7_czerwca_1934,_s._152-13] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934, s. 152.

[14] Decyzja Nr 288/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 21 lipca 2015 w sprawie przejęcia dziedzictwa tradycji przez Wydział Żandarmerii Wojskowej w Lublinie. Dziennik Urzędowy MON z dnia 22 lipca 2015, poz. 218. Decyzja weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[a]

[8]

[9]

[10]

[b]

[11]

[12]

[7]