6 Dywizjon Żandarmerii

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
6 Dywizjon Żandarmerii
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1939

Tradycje
Święto

12 stycznia (1928-1935)
13 czerwca (1936-1939)

Nadanie sztandaru

nie posiadał

Rodowód

6 Dywizjon Żandarmerii Wojskowej

Dowódcy
Pierwszy

ppłk żand. Wacław Harasymowicz

Ostatni

ppłk żand. Kazimierz Chodkiewicz

Organizacja
Dyslokacja

Garnizon Lwów (OK VI)

Rodzaj sił zbrojnych

Wojsko

Rodzaj wojsk

Żandarmeria

Podległość

Dowództwo Żandarmerii M.S.Wojsk.

6 Dywizjon Żandarmerii (6 dżand.) – oddział żandarmerii Wojska Polskiego.

Historia dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

6 dywizjon żandarmerii wraz z podporządkowanymi pododdziałami stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr VI (dowództwo dyonu we Lwowie oraz plutony Lwów I, Lwów II, Stanisławów, Tarnopol, Złoczów, Czortków, Kołomyja i Brzeżany)[1]. Dowódca dywizjonu pełnił równocześnie funkcję szefa żandarmerii w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr VI.

17 listopada 1921, w związku z przekazaniem części obszaru i oddziałów dotychczasowego Dowództwa Okręgu Generalnego Lwów pod kompetencje i rozkazy Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X, przynależne do VI dywizjonu żandarmerii wojskowej plutony żand. wojsk.: Przemyśl, Jarosław, Gródek, Sambor i Stryj zostały przekazane X dywizjonowi żand. wojsk.[2]

Na początku 1924 roku służbę czynną w dywizjonie pełniło 18 oficerów żandarmerii i jeden porucznik administracji na stanowisku oficera kasowego[1]. Dywizjon był oddziałem macierzystym dla jednego oficera zawodowego (kpt. Kazimierza Rembacza) oraz dwóch oficerów rezerwy: ppłk. Wiktora Hoszowskiego i ppor. Tadeusza Konarskiego[a].

Do 20 marca 1924 roku zostały zlikwidowane plutony żandarmerii: Brzeżany, Lwów II i Złoczów, a w ich miejsce zostały zorganizowane posterunki żandarmerii[5].

W sierpniu 1924 roku posterunek żandarmerii w Bóbrce został przeniesiony do Chodorowa i powiększony o dwóch żandarmów, do stanu sześciu żandarmów. Rejon służbowy posterunku obejmował powiaty: bóbrecki województwa lwowskiego, przemyślański województwa tarnopolskiego oraz rohatyński i żydaczowski województwa stanisławowskiego[6].

17 lutego 1928 roku minister spraw wojskowych zatwierdził datę 12 stycznia, jako święto dywizjonu[7]. 12 grudnia 1935 roku minister spraw wojskowych unieważnił datę święta dywizjonu oraz zatwierdził dzień 13 czerwca jako datę święta żandarmerii[8].

W lutym 1929 roku starszy żandarm Ignacy Mazur z Plutonu Żandarmerii Tarnopol został odznaczony Medalem za Ratowanie Tonących[9].

31 grudnia 1937 roku minister spraw wojskowych nadał koszarom dywizjonu nazwę „Koszary imienia Generała Inż. Aleksandra Litwinowicza”[10].

Jednostka nie posiadała sztandaru i odznaki pamiątkowej. Oficerowie i podoficerowie od 1931 roku mogli otrzymać odznakę pamiątkową Żandarmerii. W 1939 roku zamierzano wprowadzić do użytku „Znak Służbowy Żandarmerii”. Znaki miały być numerowane. Dla 6 dywizjonu przewidziano znaki z numerami od 6000 do 6999[11].

W dwudziestoleciu międzywojennym służbę w dywizjonie pełnił m.in. majorzy Leon Cehak i Jan Mieczysław Zborucki, kapitanowie Wiktor Hausman, Rudolf Klemens i Józef Korytowski oraz porucznik Alfred Theuer.

Z zapisów dziennika dowódcy Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie, gen. bryg. Władysława Langnera wynika, że „w nocy z 19/20 [sierpnia 1939] skradziono z magazynu mobilizacyjnego jednego ze szwadronów 22 pułku kaw w Brodach dwa karabiny maszynowe. Wysłałem natychmiast na miejsce komisję w składzie prokuratora, szefa wywiadu oraz dowódcę plutonu żandarmerii ze Stanisławowa dla wykrycia sprawców. Po dokładnym sprawdzeniu ewidencji jeden z wartowników owej nocy miał zaznaczone, że jest podejrzany o należenie do organizacji bojowej ukraińskiej. Dzięki sprężystej akcji żandarmerii po kilku dniach karabiny maszynowe odnaleziono ukryte w stodole w rejonie Krasne”[12].

Organizacja pokojowa i dyslokacja 6 dżand. w 1939[edytuj | edytuj kod]

Organizacja pokojowa i dyslokacja 6 dżand. w 1939:

  • dowództwo dyonu we Lwowie, Plac Bema 3,
  • pluton żandarmerii Lwów, ul. Kordeckiego 2,
    • posterunek żandarmerii Skniłów (rejon służbowy: 6 pułk lotniczy),
    • posterunek żandarmerii Hołosko (rejon służbowy: Składnica Uzbrojenia nr 6)[b],
    • posterunek żandarmerii Żółkiew,
    • posterunek żandarmerii Gródek Jagielloński,
  • pluton żandarmerii Tarnopol, Plac Dominikański 1,
    • posterunek żandarmerii Brody,
    • posterunek żandarmerii Brzeżany,
    • posterunek żandarmerii Trembowla,
    • posterunek żandarmerii Złoczów,
  • pluton żandarmerii Kołomyja, ul. Jagiellońska 102,
  • pluton żandarmerii Stanisławów,
    • posterunek żandarmerii Stryj[c][d].

Kadra żandarmerii okręgu generalnego i dywizjonu[edytuj | edytuj kod]

Dowódcy
Obsada personalna 6 dżand w marcu 1939[17]
  • dowódca dyonu - ppłk żand. Kazimierz Chodkiewicz → dowódca żandarmerii Armii „Karpaty”
  • I zastępca dowódcy – mjr żand. Jan Smereczański
  • p.o. II zastępcy dowódcy (kwatermistrz) – kpt. żand. Jan Władysław Łysakowski
  • adiutant – por. żand. Wincenty Kwiatkowski
  • oficer mobilizacyjny – kpt. żand. Michał Szlachetko
  • oficer śledczy – wakat
  • oficer gospodarczy – por. int. Władysław Trojan[e]
  • oficer do zleceń – wakat
  • dowódca plutonu Kołomyja – por. żand. Edward Karol Walerian Landsman → dowódca plutonu konnego żandarmerii nr 6
  • dowódca plutonu Lwów – por. żand. Józef Alfred Wrześniowski → dowódca plutonu pieszego żandarmerii nr 127
  • oficer plutonu – ppor. kaw. rez. pdsc mgr Zygmunt Julian Władysław Danek
  • dowódca plutonu Stanisławów – kpt. żand. Franciszek Ksawery Kugler → dowódca plutonu pieszego żandarmerii nr 11
  • oficer plutonu – ppor. kaw. rez. pdsc mgr Władysław Wilhelm Uzar
  • dowódca plutonu Tarnopol – por. żand. Eugeniusz Zboromirski
Polegli i zmarli w obronie Lwowa
 Osobny artykuł: Bitwa o Lwów (1918–1919).
  • ppor. żand. Władysław Czajkowski († 24 III 1919)
  • ppor. żand. Kamil Orłowski-Ciupryk[19][20] († 17 V 1919)
  • chor. Józef Tomasz Dobosz
  • wachm. Jan Leszczyński († 15 II 1919 Lwów z ran)
  • plut. Władysław Kolasa z Oddziału Lotnego Żandarmerii († 16 II 1919 z ran)
  • żand. Jan Czekajło († 3 V 1919 Gródek Jagielloński)
  • żand. Andrzej Falkiewicz († 3 V 1919 Lubień Wielki)
  • żand. Bazyli Magierowski († 10 VI 1919 Lwów z choroby)
  • szer. żand. Andrzej Dobrzański († 4 I 1919 z ran)
  • szer. żand. pol. Wawrzyniec Kucwał († 17 II 1919 Gródek Jagielloński)

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Tadeusz Konarski ur. 13 lutego 1894 we Lwowie, w rodzinie Franciszka i Aurelii ze Skrzelewskich. Żołnierz 2 Pułku Piechoty Legionów Polskich, urzędnik PKP. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości (16 marca 1937)[3][4].
  2. ↑ E. Jaroszuk podał, że posterunek żandarmerii Hołosko został zlikwidowany z chwilą utworzenia posterunków w Skniłowie i Gródku Jagiellońskim[13].
  3. ↑ J. Suliński przedstawił „wykaz dyslokacji jednostek żandarmerii opracowany (...) w oparciu o Komunikat dyslokacyjny formacji żandarmerii z 22 października 1938 roku z trzema poprawkami z 1939 roku”[14]. Autor pominął pluton żand. Stanisławów z posterunkiem żand. Stryj[15].
  4. ↑ G. Ratajczyk przedstawił „skład oraz dyslokację formacji żandarmerii na wiosnę 1939” na podstawie Komunikatu dyslokacyjnego formacji żandarmerii wg stanu z 1 października 1938[16].
  5. ↑ Por. int. Władysław Trojan ur. 19 czerwca 1897 w Łodzi. Do 31 sierpnia 1939 był oficerem gospodarczym 6 dżand. Tego dnia zgodnie z przydziałem mobilizacyjnym wyjechał do Składnicy Materiału Intendenckiego Nr I w Warszawie. Następnego dnia został przydzielony do Biura Cenzury Sprawozdań Rachunkowych. 18 września 1939 dostał się sowieckiej niewoli. 21 września 1939 udało się mu zbiec z koszar 24 pp w Łucku i dotrzeć do Lwowa. Tam 9 kwietnia 1940 został aresztowany i wywieziony do ZSRR. W lipcu 1942 był oficerem gospodarczym Ewidencyjnej Stacji Zbornej Krasnowodzk[18].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1058.
  2. ↑ Protokół oddania obszaru DOK X, sygn. I.303.4.54, s. 51. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-01].
  3. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.
  4. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-02-04]..
  5. ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 205.
  6. ↑ Kronika wojskowa. „Polska Zbrojna”. 219, s. 3, 1924-08-11. Warszawa. .
  7. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 5 z 17 lutego 1928, poz. 46.
  8. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 6 z 12 grudnia 1935, poz. 142.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 14 lutego 1929, s. 83.
  10. ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 18 z 31 grudnia 1937, poz. 227.
  11. ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 271-272.
  12. ↑ Wojciech Włodarkiewicz. Nie publikowany fragment dziennika generała Langnera. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (157), s. 180-181, 1996. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny. ISSN 0043-7182. .
  13. ↑ Jaroszuk 2005 ↓, s. 25.
  14. ↑ Suliński 2003 ↓, s. 120.
  15. ↑ Suliński 2003 ↓, s. 117.
  16. ↑ Ratajczyk 2004 ↓, s. 283, 285, 286, 288.
  17. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 836.
  18. ↑ Trojan 1942 ↓, s. 9-12.
  19. ↑ W obronie Lwowa 1926 ↓, s. 84-85 Ppor. żand. Kamil Orłowski-Ciupryk syn Józefa (ur. 1897) był studentem filozofii. Uczestniczył w obronie Lwowa. Zmarł z ran 17 maja 1919 w szpitalu „na Technice”.
  20. ↑ Lista strat 1934 ↓, s. 634.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Lista strat Wojska Polskiego. Polegli i zmarli w wojnach 1918-1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1934.
  • W obronie Lwowa i Kresów Wschodnich. Polegli od 1 listopada 1918 do 30 czerwca 1919. Lwów: Straż Mogił Polskich Bohaterów, 1926.
  • Grzegorz Ratajczyk: Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004. ISBN 83-89706-20-2.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Jan Suliński: Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945. Warszawa: Kompas II, 2003. ISBN 83-912638-5-1.
  • Edward Jaroszuk. Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Nr 6. Lwowska żandarmeria w okresie międzywojennym. „Biuletyn Żandarmerii Wojskowej”. 10, listopad-grudzień 2005. Warszawa: Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej. 
  • Władysław Trojan: Kwestionariusz dla oficerów PSZ w ZSRR - walki w 1939 r.. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, sygn. B.I.12j, 1942. [dostęp 2016-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-07)].
Żandarmeria II RP
Dywizjony żandarmerii
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=6_Dywizjon_Żandarmerii&oldid=71985141”