57 mm armata przeciwpancerna wz. 1943 (ZiS-2)

57 mm armata przeciwpancerna wz. 1943 (ZiS-2)
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Rodzaj	działo przeciwpancerne
Historia
Prototypy	1941
Produkcja seryjna	1941 1943–1945
Wyprodukowano	10 011 szt.
Dane taktyczno-techniczne
Kaliber	57 mm
Nabój	57x480mmR
Długość lufy	4160 mm (L/73)
Donośność	8400 m
Odległość strzału bezwzgl.	1200 m
Prędkość pocz. pocisku	990 m/s (przeciwpancernego o masie 3,14 kg) 1270 m/s (przeciwpancernego podkalibrowego o masie 1,79 kg) 700 m/s (odłamkowego o masie 3,75 kg)
Masa	1250 kg (armaty) 340 kg (lufy z zamkiem)
Kąt ostrzału	-5° do +25° (w pionie) 54° (w poziomie)
Wysokość linii ognia	875 mm
Długość odrzutu	970-1100 mm
Szybkostrzelność	25 strz./min
Obsługa	5-7 osób
Czas przejścia w położenie bojowe	40 s.
Prędkość marszowa	do 50 km/h (drogi utwardzone) do 30 km/h (drogi polne) do 10 km/h (teren)

57 mm armata przeciwpancerna wz. 1943 (ZiS-2) (ros. 57-мм противотанковая пушка образца 1943 года (ЗИС-2)) – radziecka holowana armata przeciwpancerna wprowadzona do uzbrojenia w 1943 roku.

Działo ZiS-2 zostało skonstruowane przez grupę konstruktorów kierowanych przez Wasilija Grabina. Według założeń nowa armata miała być w stanie zwalczać czołgi lepiej opancerzone niż najcięższy czołg Armii Czerwonej – KW-1 (pancerz czołowy 75-95 mm). Podczas przeprowadzonych w 1941 roku prób prototypów armaty uzyskano przebicie 106 mm pancerza pionowego z odległości 500 m (96 mm z odległości 1000 m). Seryjna armata otrzymała oznaczenie fabryczne ZiS-2. Dokumentacja techniczna armaty była gotowa w maju 1941 roku. Skonstruowano także wersję ZiSa-2 przeznaczoną do montażu na podwoziu ciągnika artyleryjskiego T-20 Komsomolec. Nosiła ona oznaczenie ZiS-29, a kompletne działo samobieżne ZiS-30. Opracowano także czołgową wersję ZiS-4 wyprodukowaną w krótkiej wersji i montowana w czołgach T-34/57 (odmiana czołgu T-34/76).

Do końca 1941 roku wyprodukowano 371 armat ZiS-2. Później produkcję wstrzymano dając pierwszeństwo produkcji 45 mm armaty ppanc wz. 1942 która była wystarczająco skuteczna, a była zasilana tą samą amunicją co starsza armata ppanc wz. 1937. Linie produkcyjną armat ZiS-2 przystosowano do produkcji zbliżonych konstrukcyjnie armat polowych ZiS-3.

W 1943 na froncie wschodnim pojawiły się czołgi PzKpfw V Panther i PzKpfw VI Tiger których pancerze czołowe nie mogły być przebite przez pociski armat wz. 1942. Zdecydowano więc o wznowieniu produkcji armat ZiS-2 i oficjalnym przyjęciu ich do uzbrojenia. W latach 1943-1945 wyprodukowano 9645 dział ZiS-2. Działa ZiS-2 były uzbrojeniem pododdziałów przeciwpancernych jednostek piechoty i samodzielnych pułków artylerii przeciwpancernej. Trafiły także do uzbrojenia 4 Brygady Artylerii Przeciwpancernej (podporządkowanej 1 AWP), oraz 9 Drezdeńskiej i 14 Sudeckiej Brygady Artylerii Przeciwpancernej (2 AWP).

Po II wojnie światowej armata ZiS-2 szybko straciła możliwość skutecznego zwalczania czołgów. W latach 50. została zastąpiona przez działa przeciwpancerne kalibru 85 mm (D-44) i 100 mm (BS-3).

Armata przeciwpancerna ZIS-2 wyposażona była w łoże dolne dwuogonowe (ogony z rur stalowych), kołowe, w stalową tarczę ochronną i gwintowaną lufę kalibru 57 mm. Zamek klinowy, półautomatyczny. Trakcja konna lub motorowa (najczęściej stosowany był samochód GAZ-AA).

Produkcja dział ZiS-2
Rok	1941	1942	1943	1944	1945	Razem
Wyprodukowano, szt.	371	0	1850	2525	5265	10011

Bibliografia

• Stefan Pataj: Artyleria lądowa 1872-1970. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975.
• Ian Hogg: Artyleria dwudziestego wieku. Kędzierski, Sławomir (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-11-09237-0.
• А. Иванов: Артиллерия СССР в перод второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003.