Promieniowce

Promieniowce
	; Promieniowiec promienicy (Actinomyces israeli)
	Systematyka
Domena	bakterie
Typ	promieniowce
	Nazwa systematyczna
	Actinobacteria
Synonimy
	Actinomycetales Buchanan, 1917;
	Actinomycetales Buchanan, 1917;

Promieniowce (typ Actinobacteria, według dawnej systematyki rząd Actinomycetales) – organizmy prokariotyczne, tworzące rząd Gram-dodatnich bakterii. Do grupy tej należą również patogeny, wywołujące choroby ludzi, zwierząt i roślin. Niektóre gatunki tworzą symbiozę z roślinami wyższymi (np. z olchami) i wiążą azot atmosferyczny.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Głównym miejscem występowania promieniowców jest gleba, aczkolwiek cechuje je duża różnorodność miejsc występowania, co może świadczyć o bardzo dobrych zdolnościach adaptacyjnych tych organizmów do panujących warunków środowiska. Występują także w korzeniach roślin, opadłych liściach, piasku pustynnym, mrowiskach i lodowcach. Naukowcy z dziewięciu próbek piasku pustynnego wyizolowali 335 szczepów promieniowców^[1]. Promieniowce występują również w morzach i oceanach, wytwarzają one często metabolity odmienne niż te, które występują w glebie.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Posiadają nieregularną, cylindryczną budowę z tendencją do rozgałęziania się, co upodabnia je do grzybów nitkowatych. Ze splątków nitek powstaje pseudogrzybnia^[2] (pseudomycelium), która może być powierzchniowa, wgłębna lub powietrzna. Promieniowce rozmnażają się przez podział (fragmentację) pseudogrzybni, czyli wytworzenie zarodników pseudokonidialnych, jak również przez podział poprzeczny pseudostrzępek. Występują wśród nich gatunki mogące wchodzić w symbiozę z roślinami wyższymi i wiążące azot atmosferyczny, jak również patogeny, wywołujące choroby ludzi, zwierząt i roślin. Większość z nich jest tlenowa i kwasooporna. Mają nieodporne na wysoką temperaturę spory (poza jednym wyjątkiem - Thermoactinomyces vulgaris), wytrzymujące jednak dobrze wysychanie. Przyczyniają się do rozkładu resztek roślinnych i zwierzęcych, polisacharydów oraz związków trudno rozkładalnych, jak sterydy, celuloza, chityna, wyższe kwasy tłuszczowe czy związki aromatyczne. Wytwarzają antybiotyki (zwłaszcza gatunki z rodzaju Streptomyces - np. streptomycynę, terramycynę), syntetyzują pestycydy, insektycydy oraz związki chemiczne o działaniu przeciwwirusowym. Produkują geosminę, odpowiedzialną za charakterystyczny zapach świeżo zaoranej gleby.

Łacińska nazwa promieniowców pochodzi od opisanego po raz pierwszy gatunku Actinomyces bovis^[3], wywołującego u bydła chorobę aktynomikozę (promienicę).

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Do typu Actinobacteria zaliczana jest tylko jedna klasa o identycznej nazwie Actinobacteria (Stackebrandt et al. 1997) dzieląca się na podklasy^[4]:

Acidimicrobidae
Actinobacteridae
Coriobacteridae
Rubrobacteridae
Sphaerobacteridae

Wybrane rodzaje:

Wytwarzanie antybiotyków[edytuj | edytuj kod]

Promieniowce są czołowymi producentami związków bioaktywnych, w tym o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym, przeciwrobaczym, przeciwnowotworowym, przeciwwirusowym. Na podstawie dotychczasowych badań ustalono, że 80% poznanych antybiotyków pochodzenia naturalnego to metabolity promieniowców^[5].

Przykłady antybiotyków produkowanych przez promieniowce^[6]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Yōko Takahashi, Satoshi Ōmura: Isolation of new actinomycete strains for the screening of new bioactive compounds, 2003
↑ WitoldW. Mizerski WitoldW., Słownik bakterii : ciekawych, pożytecznych, groźnych, BeataB. Bednarczuk, MagdalenaM. Kawalec. (red.), Warszawa: Adamantan, 2008, s. 17, ISBN 978-83-7350-076-1 .
↑ Witold.W. Mizerski Witold.W., Słownik bakterii : ciekawych, pożytecznych, groźnych, BeataB. Bednarczuk, MagdalenaM. Kawalec. (red.), Warszawa: Adamantan, 2008, 18., ISBN 978-83-7350-076-1 .
↑ Zarchiwizowana wersja klasyfikacji ze strony bacterio.cict. fr: https://web.archive.org/web/20130616035835/http://www.bacterio.cict.fr/classifphyla.html
↑ Kumar N., Singh R.K., Mishra S.K, Singh A.K., Pachouri U.C.: Isolation and screening of soil Actinomycetes as a source of antibiotics active against bacteria. Int. J. Microbiol. Res. 2, 12–16 (2010)
↑ Jolanta Solecka, Joanna Ziemska, Aleksandra Rajnisz, Anna Laskowska, Adam Guśpiel. Promieniowce- występowanie i wytwarzanie związków biologicznie czynnych. „Postępy Mikrobiologii”. 52, 1, s. 83–91, 2013.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stefania Jezierska-Tys, Magdalena Frąc, Mikrobiologia rolnicza
Hans G. Schlegel, Mikrobiologia ogólna
Jolanta Solecka, Joanna Ziemska, Aleksandra Rajnisz, Anna Laskowska, Adam Guśpiel: PROMIENIOWCE- WYSTĘPOWANIE I WYTWARZANIE ZWIĄZKÓW BIOLOGICZNIE CZYNNYCH
Władysław J.H. Kunicki- Goldfinger, Życie bakterii. Warszawa: PWN, 1982, wyd. IV. ISBN 83-01-02730-4

[1] Yōko Takahashi, Satoshi Ōmura: Isolation of new actinomycete strains for the screening of new bioactive compounds, 2003

[:0-2] WitoldW. Mizerski WitoldW., Słownik bakterii : ciekawych, pożytecznych, groźnych, BeataB. Bednarczuk, MagdalenaM. Kawalec. (red.), Warszawa: Adamantan, 2008, s. 17, ISBN 978-83-7350-076-1 .

[3] Witold.W. Mizerski Witold.W., Słownik bakterii : ciekawych, pożytecznych, groźnych, BeataB. Bednarczuk, MagdalenaM. Kawalec. (red.), Warszawa: Adamantan, 2008, 18., ISBN 978-83-7350-076-1 .

[4] Zarchiwizowana wersja klasyfikacji ze strony bacterio.cict. fr: https://web.archive.org/web/20130616035835/http://www.bacterio.cict.fr/classifphyla.html

[5] Kumar N., Singh R.K., Mishra S.K, Singh A.K., Pachouri U.C.: Isolation and screening of soil Actinomycetes as a source of antibiotics active against bacteria. Int. J. Microbiol. Res. 2, 12–16 (2010)

[6] Jolanta Solecka, Joanna Ziemska, Aleksandra Rajnisz, Anna Laskowska, Adam Guśpiel. Promieniowce- występowanie i wytwarzanie związków biologicznie czynnych. „Postępy Mikrobiologii”. 52, 1, s. 83–91, 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]