Agaty z Płóczek Górnych
Agaty z Płóczek Górnych – złoże agatów występujące w rejonie wsi Płóczki Górne na Dolnym Śląsku. Agaty tutejsze uchodzą za jedne z najpiękniejszych na świecie[1].
Złoże o rozmiarach 1000 × 500 m znajduje się na północnych stokach wzgórza Lipień (393 m n.p.m.), na wschód od Płóczek Górnych[2]. W regionie tym występują permskie (czerwony spągowiec[3]) skały osadowe oraz wulkanity, głównie andezyty bazaltowe, trachyandezyty bazaltowe, ryolity i ich tufy[4]. Seria ta wchodzi w skład struktury zwanej niecką północnosudecką. Agaty są obecne w obrębie serii skalnej, będącej pozostałością dawnego potoku lawowego zbudowanego z andezytów bazaltowych (w starszej literaturze zwanych melafirami) o miąższości od 50 do 200 m[3].
Agaty z Płóczek, należące do typu agatów migdałowcowych, powstały w efekcie wypełniania pustek pogazowych w zastygniętej lawie. Mają one postać z reguły parocentymetrowych, owalnych lub okrągławych form tkwiących w skale macierzystej[5]. Miejscowe agaty cechuje bardzo bogata kolorystyka[6]. Głównym minerałem jest chalcedon, a rzadziej spotyka się w obrębie agatów kryształ górski, ametyst, kalcyt, baryt, hematyt, goethyt[7].
W obrębie agatów i w samodzielnych skupieniach występuje w Płóczkach Górnych również prasiolit, a jego opisane w 1992 roku tutejsze znaleziska (jak i podobne z rejonu Kłodzka) były pierwszymi na świecie stwierdzeniami tego minerału w stanie naturalnym[8][9].
Agaty z Płóczek znane są od II połowy XVIII w., m.in. pojedyncze okazy z tej lokalizacji w 1784 r. pozyskał do swych zbiorów Adolf Traugott von Gersdorf[10]. Odnotowywane w literaturze są od 1846 r., jednak aż do lat 70. XX w. wzmianki te były rzadkie, a większej eksploatacji nie prowadzono[11]. Od lat 70. XX w. agaty są intensywnie pozyskiwane przez prywatnych zbieraczy[11].
Występowanie w Płóczkach Górnych agatów stało się impulsem[12] do stworzenia corocznej największej w Polsce giełdy minerałów[13] w pobliskim Lwówku Śląskim.
Agatom z Płóczek poświęcono m.in. popularyzacyjną pracę autorstwa J. A. Bossowskiego: „Agaty ze Lwówka Śląskiego”. Wyd. Bud-Stal-Test II, 2004 r. (wyd. II. wyd. I z 2000 r.) oraz album: „Agaty z Płóczek Górnych”. Lwówek Śląski. 2009, którego autorami są J. Bogdański, T. Praszkier, R. Siuda.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Bogdański, Praszkier i Siuda 2009 ↓, s. 7.
- ↑ Bogdański, Praszkier i Siuda 2009 ↓, s. 7-8.
- ↑ a b Bogdański, Praszkier i Siuda 2009 ↓, s. 18-19.
- ↑ Bogdański, Praszkier i Siuda 2009 ↓, s. 14-15.
- ↑ Bogdański, Praszkier i Siuda 2009 ↓, s. 20.
- ↑ Bogdański, Praszkier i Siuda 2009 ↓, s. 23.
- ↑ Bogdański, Praszkier i Siuda 2009 ↓, s. 31-36.
- ↑ A.N. Platonov i inni, Natural prasiolite from Lower Silesia, Poland, „Zeitschrift der Deutschen Gemmologischen Gesellschaft”, 41 (1), 1992, s. 21–27 (ang.).
- ↑ Witold Żabiński: Michał Sachanbiński. [dostęp 2013-10-08].
- ↑ Girulski, Tekiela i Rachwał 2014 ↓, s. 43.
- ↑ a b Bogdański, Praszkier i Siuda 2009 ↓, s. 41.
- ↑ T. Dzieżyc, Z. Ruta, J. Serafin (red.), Lwóweckie Lato Agatowe, Urząd Miasta i Gminy Lwówek Śląski, s. 1, ISBN 83-914538-2-0.
- ↑ XVI Lwóweckie Lato Agatowe. Lwówecki Ośrodek Kultury. [dostęp 2013-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-12)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jacek Bogdański, Tomasz Praszkier, Rafał Siuda: Agaty z Płóczek Górnych. Lwówek Śląski. 2009. ISBN 978-83-91-45-38-7-2. OCLC 750950869.
- Robert Girulski, Łukasz Tekiela, Piotr Rachwał: Kamienie szlachetne i ozdobne bogactwem partnerstwa izerskiego. Białystok: Wydawnictwo Buk, 2014. ISBN 978-83-62668-96-0. OCLC 922234496.
