Antonina Estkowska

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antonina Estkowska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 października 1825
Silna

Data i miejsce śmierci

10 maja 1913
Poznań

Zawód, zajęcie

pedagożka, dyrektorka szkoły żeńskiej i internatu dla panien

Antonina Eleonora Matylda Eugenia Estkowska[1] z d. Fenrych[2] (ur. 20 października 1825 w Silnej[1], zm. 9 maja[3] lub 10 maja[1][2] 1913 w Poznaniu – polska pedagożka, dyrektorka szkoły żeńskiej w Poznaniu i internatu żeńskiego w Miłosławiu[2].

Praca zawodowa[edytuj | edytuj kod]

Była córką Atanazego i Antoniny z Echastów Fenrychów[2]. Kształciła się w szkole sióstr urszulanek we Wrocławiu[4]. Tam zdała egzamin na nauczycielkę[2] jako jedna z pierwszych absolwentek[5]. Początkowo pracowała jako nauczycielka domowa[6].

Była członkinią Towarzystwa Kolonii Wakacyjnych i Stacyi Sanitarnej „Stella” w Poznaniu[7].

Szkoła żeńska w Poznaniu[edytuj | edytuj kod]

W 1857[8] (albo w 1859[2][6]) Antonina Estkowska przejęła szkołę żeńską założoną w Poznaniu w 1850 przez Bronisławę Zagrodzką[8]. Egzamin na przełożoną szkoły Estkowska zdała po 1856[2]. Szkołę prowadziła przy Placu Świętokrzyskim[9], zwanym też ul. św. Piotra 5[10] (dziś ul. B. Krysiewicza)[8]. W 1862 Estkowska otworzyła w Miłosławiu internat dla panien kształcących się w jej szkole[2].

Do 1887 językiem wykładowym w szkole Estkowskiej był język polski[4]. Po 1900, mimo rządowych zakazów[11], tajnie uczono w niej historii i literatury polskiej, wychowywano dziewczęta w duchu patriotycznym[4] i chrześcijańskim[2]. Nauka na pensji Estkowskiej trwała 5 lat[9]. W szkole pracowali m.in.: polonistki Maria Radziejewska i Józefa Siemiątkowska, polonista Ludwik Rzepecki, historyk Józef Chociszewski, matematyk Józef Beil, ks. prof. Chotkowski, przyrodnik Karol Szymański, fizyk Józef Kusztelan. Estkowska uczyła historii Polski[12]. Była ceniona jako pedagożka[13]. Została zapamiętana jako osoba pracowita i wymagająca, tego samego uczyła wychowanki[2]. Duży nacisk kładła na naukę robótek ręcznych (dzierganie, szycie strojów, haft biały, haft cienki itp.) oraz na grę na instrumentach muzycznych (głównie na fortepianie). Zimą w każdą niedzielę urządzano potańcówkę. Uroczyście obchodzono imieniny dyrektorki szkoły. Na akademię zapraszano rodziców. Nagradzano wówczas najlepsze uczennice[14].

Naukę prowadzono na wysokim poziomie, dzięki czemu placówka cieszyła się dobrą opinią[5]. Absolwentkami szkoły były m.in. Helena Rzepecka[12], Aniela Tułodziecka[15] i wiele innych poznańskich panien[16][17][18]. W szkole uczyły się głównie Polki z zamożnych rodzin. W roku szkolnym 1885/1886 w szkole nauki pobierało 136 panien (129 Polek, 6 Niemek katoliczek i jedna Żydówka)[9]. W ostatnim roku funkcjonowania placówki kształciło się tam ok. 200 uczennic[5].

Szkoła została zamknięta przez władze pruskie czasowo w 1904 z powodu nauczania po polsku[19]. Zakaz działalności cofnięto po zażaleniu, które Estkowska wysłała do ministerstwa oświaty w Berlinie[20]. Placówkę zamknięto na stałe 1 kwietnia 1905[8][21]. Pensja Estkowskiej była pierwszą zamkniętą żeńską szkołą w Poznaniu[9]. Wiadomość odbiła się szerokim echem[22]. Władze nie pozwoliły otworzyć innej szkoły na miejsce zamkniętej pensji Estkowskiej[23]. Wychowanki pensji założyły fundusz pieniężny na wsparcie Estkowskiej, która straciła pracę[15].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

W 1849 Antonina Fenrych została żoną Ewarysta Estkowskiego (1820–1856), pedagoga i działacza społecznego. Mieli synów Stefana i Witolda[2].

Estkowscy zamieszkali w Poznaniu. Utrzymywali kontakty towarzyskie m.in. z Teofilem Lenartowiczem. W 1854 małżeństwo przeprowadziło się do Ostrowa Wielkopolskiego[2].

We współpracy z księgarzem Konstantym Żupańskim krótko po śmierci męża (1856) Estkowska wydała jego pisma. Następnie wyjechała z dziećmi do Mirosławia, gdzie zatrzymała się w domu Seweryna Mielżyńskiego. Pojechała do Poznania, gdy pojawiła się możliwość objęcia posady dyrektorki szkoły żeńskiej[6]. Po zamknięciu placówki wróciła do porządkowania prac męża i ich korespondencji w celu ich publikacji[24]. Zajmowała się tym prawie do końca swoich dni[12]. Estkowska korespondowała również z Józefem Ignacym Kraszewskim[25][26].

Pogrzeb Antoniny Estkowskiej urządzono 14 maja 1913[6]. Pierwotnie została pochowana na cmentarzu parafii św. Marcina przy ul. Towarowej w Poznaniu[2]. Później jej szczątki spoczęły na Cmentarzu Zasłużonych na Wzgórzu Św. Wojciecha w Poznaniu. Jej grób jest bezimienny (kwatera nr 96). Znajduje się w sąsiedztwie grobu Anastazji Warnka (1871–1912) – zasłużonej dla Poznania pedagożki i dyrektorki szkoły żeńskiej[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Antonina Eleonora Matylda Eugenia Estkowska [online], geni_family_tree [dostęp 2023-04-12] (pol.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m Stanisława Kamińska, Zasłużone Wielkopolanki: Antonina z Fenrychów Estkowska przełożona wyższej szkoły żeńskiej w Poznaniu (1825–1913), „Kurier Poznański”, 25 (215), 1930, s. 14 [dostęp 2023-05-05].
  3. ↑ Nekrologia, „Praca”, 17 (20), 1913, s. 624 [dostęp 2023-05-05].
  4. ↑ a b c d Renata Linette, Cmentarz Zasłużonych na Wzgórzu Świętego Wojciecha w Poznaniu, wyd. 3, Poznań: Wydawn. Miejskie, 1997, s. 79, ISBN 83-906391-5-7, OCLC 57446076 [dostęp 2023-04-12].
  5. ↑ a b c Wisława Knapowska, Dzieje fundacji ks. Ludwiki Radziwiłłowej, „Kronika Miasta Poznania”, 8 (3), 1930, s. 228–229 [dostęp 2023-05-05].
  6. ↑ a b c d Z żałobnej karty. Ś.p. Antonina Estkowska, „Praca: tygodnik polityczny i literacki, illustrowany”, 17 (29), 1913, s. 907 [dostęp 2023-05-05].
  7. ↑ Sprawozdanie Towarzystwa Kolonii Wakacyjnych i Stacyi Sanitarnej „Stella” w Poznaniu za rok 1902/1903, 1904 [dostęp 2023-05-05].
  8. ↑ a b c d Maria Trzeciakowska, W dziewiętnastowiecznym Poznaniu. Życie codzienne miasta 1815–1914, wyd. 1, Poznaṅ: Wydawnictwo Poznańskie, 1982, s. 79, 352, 355, ISBN 83-210-0316-8, OCLC 9488913 [dostęp 2023-04-12].
  9. ↑ a b c d Justyna Moras, Na pensji w XIX wiecznym Poznaniu, „Kronika Miasta Poznania” (4: Pensje, gimnazja, licea), 2001, s. 28–45.
  10. ↑ Kurs nauk, „Kurier Poznański”, 14 (225), 1885, s. 4 [dostęp 2023-05-05].
  11. ↑ B.R., Korespondencje „Kurjera Warszawskiego”. Poznań, 10 marca, „Kurjer Warszawski. Dodatek poranny”, 80 (75), crispa.uw.edu.pl, 1900, s. 4 [dostęp 2023-05-05].
  12. ↑ a b c Helena Rzepecka, Podzwonne, „Brzask”, 3 (6), 1913, s. 194–198 [dostęp 2023-05-05].
  13. ↑ Z żałobnej karty, „Nowa Gazeta”, 8 (229), 1913, s. 3 [dostęp 2023-05-05].
  14. ↑ J. Fedorowicz, J. Konopińska, Marianna i róże. Życie codzienne w Wielkopolsce w latach 1889–1914. W tradycji rodzinnej, Warszawa 1977, s. 148.
  15. ↑ a b Odezwa, „Przyjaciel Ludu”, 44 (296), 1904, s. 1 [dostęp 2023-05-05].
  16. ↑ Krystyna Grodzka-Wolny, Święty Łazarz moich pradziadków i dziadków, „Kronika Miasta Poznania”, 66 (3: Święty Łazarz), 1998, s. 192 [dostęp 2023-05-05].
  17. ↑ Danuta Książkiewicz-Bartkowiak, Łazarskie dzieje rodziny Suwalskich, „Kronika Miasta Poznania”, 66 (3: Święty Łazarz), 1998, s. 209–211 [dostęp 2023-05-05].
  18. ↑ Piotr Michałowski, Mieszkanie moich dziadków przy ulicy Orzeszkowej, „Kronika Miasta Poznania”, 66 (3: Święty Łazarz), 1998, s. 221 [dostęp 2023-05-05].
  19. ↑ Poznań, „Kurjer Warszawski. Dodatek poranny”, 84 (250), crispa.uw.edu.pl, 1904, s. 5 [dostęp 2023-05-05].
  20. ↑ Pensya pani Estkowskiej, „Praca: tygodnik polityczny i literacki, illustrowany”, 8 (38), 1904, s. 1531–1532 [dostęp 2023-05-05].
  21. ↑ Z Poznania, „Kurjer Poranny”, 29 (95), 1905, s. 3 [dostęp 2023-05-05].
  22. ↑ Z Poznania, „Kurjer Poranny”, 28 (243), 1904, s. 2 [dostęp 2023-05-05].
  23. ↑ Żołna, Listy z Poznańskiego, „Przegląd Powszechny Życia Społecznego, Literatury i Sztuki”, 1 (26), 1901, s. 794 [dostęp 2023-05-05].
  24. ↑ Bronisław Kąsinowski, Wychowawczyni wielkopolska. Antonina z Fenrychów Estkowska, „Kronika Powszechna. Tygodnik społeczny, literacki i naukowy”, 4 (22), 1913, s. 365–366 [dostęp 2023-05-05].
  25. ↑ Korespondencja Józefa Ignacego Kraszewskiego. Seria III: Listy z lat 1844–1862, t. 5: D–F (Dietrich–Funkenstejn), 1817–1862 [dostęp 2023-05-05].
  26. ↑ Korespondencja Józefa Ignacego Kraszewskiego. Seria III: Listy z lat 1863–1887, t. 40: E (Engeström–Exner), 1867–1887 [dostęp 2023-05-05].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antonina_Estkowska&oldid=73154666”