Artūras Paulauskas
Data i miejsce urodzenia |
23 sierpnia 1953 |
---|---|
Przewodniczący Sejmu | |
Okres |
od 19 października 2000 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca |
Česlovas Juršėnas (p.o.) |
Prezydent Litwy (p.o.) | |
Okres |
od 6 kwietnia 2004 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca | |
Przewodniczący Sejmu | |
Okres |
od 12 lipca 2004 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik |
Česlovas Juršėnas (p.o.) |
Następca | |
Minister środowiska Litwy | |
Okres |
od 31 stycznia 2008 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik | |
Następca |
Artūras Paulauskas (ur. 23 sierpnia 1953 w Wilnie) – litewski polityk, prawnik, prokurator generalny w latach 1990–1995, przewodniczący Sejmu w latach 2000–2006, w 2008 minister środowiska w rządzie Gediminasa Kirkilasa, lider Nowego Związku.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wykształcenie i działalność zawodowa
[edytuj | edytuj kod]W 1976 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Wileńskim.
Po ukończeniu studiów pracował jako prokurator. W Prokuraturze Rejonowej w Koszedarach był śledczym (1976–1979) i zastępcą prokuratora rejonowego (1979–1982). W latach 1982–1987 pełnił funkcję prokuratora rejonowego w Oranach. W latach 1987–1990 był zastępcą prokuratora generalnego Litewskiej SRR.
Od 1990 do 1995 pełnił funkcję prokuratora generalnego Republiki Litewskiej, a w latach 1995–1997 był zastępcą prokuratora generalnego. Kierując PG, zdobył popularność w związku ze zwalczaniem zorganizowanej przestępczości na Litwie. Mimo to został przesunięty na niższe stanowisko po objęciu na Litwie władzy przez postkomunistyczną lewicę. Jej lider i jednocześnie prezydent Litwy Algirdas Brazauskas uznał, że Artūras Paulauskas nie był dość skuteczny w walce z przestępczością zorganizowaną. Z funkcji zastępcy prokuratora generalnego został odwołany w 1997 po objęciu rządów przez konserwatystów[1].
Po odejściu z pracy w prokuraturze prowadził prywatną praktykę adwokacką.
Działalność polityczna
[edytuj | edytuj kod]W grudniu 1997 wystartował w wyborach prezydenckich. Uzyskał przy tym poparcie polityków lewicowych, którzy dwa lata wcześniej odsunęli go od kierowania Prokuraturą Generalną. Do wyborów przystąpił z poparciem Litewskiej Demokratycznej Partii Pracy i Litewskiego Związku Liberałów[2] oraz Akcji Wyborczej Polaków na Litwie[3]. Poparcia udzielił mu również ustępujący prezydent Algirdas Brazauskas, który zrezygnował z ubiegania się o drugą kadencję[3]. Jednocześnie deklarował się jako polityk ponadpartyjny, a swoje poglądy określał jako socjalliberalne[4].
Artūras Paulauskas wygrał I turę wyborów, która odbyła się 21 grudnia 1997, zdobywając 45,28% głosów ważnych[5]. W II turze, która odbyła się 4 stycznia 1998, przegrał jednak z Valdasem Adamkusem, uzyskując 49,63% głosów ważnych[6].
Po przegranych wyborach prezydenckich kontynuował działalność polityczną. W 1998 założył Nowy Związek (Socjalliberałowie). W swoim ugrupowaniu skupił w większości postaci mało znane i mało doświadczone w polityce[7]. Przed wyborami parlamentarnymi w 2000 odrzucił złożoną przez Algirdasa Brazauskasa propozycję wspólnego startu Nowego Związku z blokiem ugrupowań centrolewicowych. W wyborach do Sejmu, które odbyły się 8 października 2000 Nowy Związek odniósł względny sukces, zdobywając 19,64% głosów i 18 mandatów z listy ogólnokrajowej[8] oraz 11 mandatów w okręgach jednomandatowych[9]. Wybory wygrał blok centrolewicowy, jednak powyborczą koalicję rządową utworzyły Nowa Związek Artūrasa Paulauskasa oraz Litewski Związek Liberałów Rolandasa Paksasa bez udziału partii lewicowych. Rolandas Paksas stanął na czele rządu, zaś Artūras Paulauskas 19 października 2000 został wybrany na przewodniczącego Sejmu.
Wiosną 2001 doszło do sporu między oboma ugrupowaniami koalicyjnymi m.in. wokół prywatyzacji państwowego koncernu gazowego, reformy systemu podatków, restytucji ziemi oraz zarządzania przedsiębiorstwem Mažeikių Nafta[10]. 18 czerwca 2001 zażądał dymisji Rolandasa Paksasa, a następnie Nowy Związek wycofał swoich ministrów z rządu. 21 czerwca premier podał się do dymisji, a nową koalicję utworzyły Nowy Związek oraz socjaldemokraci Algirdasa Brazauskasa. W nowym układzie politycznym Algirdas Brazauskas został premierem, zaś Artūras Paulauskas zachował stanowisko przewodniczącego parlamentu.
W grudniu 2002 ponownie wystawił swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich. Nie udało mu się jednak powtórzyć wyniku sprzed 5 lat. W I turze, która odbyła się 22 grudnia 2002 uzyskał 8,31% głosów ważnych, nie wchodząc do II tury[11].
Jako przewodniczący Sejmu odgrywał znaczącą rolę w czasie kryzysu politycznego związanego z zarzutami wobec prezydenta Rolandasa Paksasa. Po tym, gdy 30 października 2003 służby specjalne przekazały Sejmowi materiały obciążające osoby z otoczenia prezydenta, parlament powołał tymczasową komisją śledczą do zbadania sprawy. Raport komisji, przyjęty przez Sejm 2 grudnia tego roku, zawierał zarzuty także wobec prezydenta[12]. W tym samym czasie niektórzy z polityków bliskich Rolandasowi Paksasowi oskarżyli marszałka Sejmu o udział w spisku mającym odsunąć prezydenta od władzy[13]. 19 lutego 2004 zakończyła prace specjalna komisja śledcza (powołana 18 grudnia 2003), która przyjęła wnioski obciążające Paksasa. Tego samego dnia Sejm opowiedział się za wszczęciem procedury oskarżenia wobec prezydenta. Artūras Paulauskas wezwał prezydenta do ustąpienia ze stanowiska[14]. 6 kwietnia 2004 Sejm, w głosowaniu nad trzema zarzutami postawionymi wcześniej Rolandasowi Paksasowi, opowiedział się za pozbawieniem go urzędu prezydenta[15]. Tego samego dnia Artūras Paulauskas jako przewodniczący parlamentu przejął obowiązki głowy państwa. 12 lipca 2004 przekazał urząd wybranemu w wyborach przedterminowych Valdasowi Adamkusowi, któremu wcześniej udzielił poparcia[16].
Urząd przewodniczącego Sejmu pełnił do końca kadencji w 2004. W wyborach, które odbyły się 10 i 23 października, jego Nowy Związek startował w koalicji z Litewską Partią Socjaldemokratyczną Algirdasa Brazauskasa. Wspólna lista uzyskała 20,65% głosów w okręgu wielomandatowym[17]. Ostatecznie socjalliberałowie uzyskali 11 miejsc w nowo wybranym Sejmie[18]. Artūras Paulauskas ponownie uzyskał mandat i 15 listopada 2004 został po raz kolejny wybrany na przewodniczącego Sejmu. Wcześniej jego partia zawarła porozumienie o utworzeniu koalicji rządowej z socjaldemokratami oraz zwycięską w wyborach Partią Pracy Viktora Uspaskicha.
Urząd przewodniczącego tym razem pełnił do 12 kwietnia 2006. Został odwołany w związku z zarzutami dotyczącymi wykorzystywania służbowych samochodów do prywatnych celów przez pracowników kancelarii Sejmu[19]. Po tym wydarzeniu Nowy Związek wycofał się z koalicji rządowej.
28 stycznia 2008 socjalliberałowie powrócili do współpracy z socjaldemokratami, tworząc nową koalicję popierającą rząd Gediminasa Kirkilasa[20]. W negocjacjach koalicyjnych ustalono, że liderowi socjalliberałów przypadnie kierownictwo resortu środowiska[21]. 31 stycznia 2008 został powołany na stanowisko ministra środowiska w gabinecie Gediminasa Kirkilasa. Urząd ten sprawował do 9 grudnia tego samego roku.
W związku z porażką swojego ugrupowania w wyborach parlamentarnych z 12 października 2008 (Nowy Związek nie przekroczył progu wyborczego) zapowiedział powrót do wykonywania zawodu prawnika[22]. W wyborach w 2011 był liderem listy wyborczej Nowego Związku w wyborach do rady miejskiej Wilna[23], jednak lista socjalliberalna z poparciem 1,84% głosów nie uzyskała przedstawicielstwa w radzie[24]. Po zjednoczeniu Nowego Związku z Partią Pracy w lipcu 2011 objął funkcję wiceprzewodniczącego tego drugiego ugrupowania[25]. W wyniku wyborów parlamentarnych w 2012 z ramienia Partii Pracy powrócił do litewskiego parlamentu[26].
W 2014 ponownie wystartował w wyborach prezydenckich, w I turze otrzymując 12,19% głosów ważnych i zajmując 3. miejsce wśród 7 kandydatów[27]. W wyborach parlamentarnych w 2016 nie uzyskał poselskiej reelekcji. Później odszedł z Partii Pracy, w 2017 założył ruch polityczny pod nazwą „Pirmyn, Lietuva”[28]. W 2020 objął funkcję wiceprzewodniczącego partii Wolność i Sprawiedliwość, formacji powstałej z przekształcenia Litewskiego Związku Wolności, do której dołączyły jego ruch oraz ugrupowanie Porządek i Sprawiedliwość[29].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Dwukrotnie żonaty, drugi związek małżeński zawarł z Jolantą Paulauskienė[30]. Ma dwóch synów z pierwszego małżeństwa, oraz córkę i syna z drugiego związku[31].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Arturas Paulauskas. „Gazeta Wyborcza”. nr 63, s. 2, 15 marca 2001.
- ↑ Bożena Dziemidok-Olszewska: Instytucja prezydenta w państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Skłodowskiej-Curie, 2003, s. 166.
- ↑ a b Jacek Zieliński: Prezydent Republiki Litewskiej. W: Joachim Osiński (red.): Prezydent w państwach współczesnych. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa, 2000, s. 163.
- ↑ Jerzy Haszczyński. Szanse niemal równe. „Rzeczpospolita”, 3 stycznia 1998.
- ↑ Sejm litewski – Wybory 1997. [dostęp 2024-05-27]. (lit.).
- ↑ Sejm litewski – Wybory 1997. [dostęp 2024-05-27]. (lit.).
- ↑ Jacek Komar. Lewica za progiem. „Gazeta Wyborcza”. nr 234, s. 14, 6 października 2000.
- ↑ Sejm litewski – Wybory 2000. [dostęp 2024-05-27]. (lit.).
- ↑ Sejm litewski – Wybory 2000. [dostęp 2024-05-27]. (lit.).
- ↑ Litewski rząd się rozpada. „Rzeczpospolita”, 19 czerwca 2001.
- ↑ Sejm litewski – Wybory 2002. [dostęp 2024-05-27]. (lit.).
- ↑ Dariusz Górecki, Romualdas Matonis. Odpowiedzialność konstytucyjna Prezydenta Republiki Litewskiej Rolandasa Paksasa. „Przegląd Sejmowy”. nr 4(63), s. 46-47, 2004.
- ↑ Robert Mickiewicz, Katarzyna Zuchowicz. Teoria spisku. „Rzeczpospolita”, 20 listopada 2003.
- ↑ Dariusz Górecki, Romualdas Matonis. Odpowiedzialność konstytucyjna Prezydenta Republiki Litewskiej Ronaldasa Paksasa. „Przegląd Sejmowy”. nr 4(63), s. 43–44, 2004.
- ↑ Dariusz Górecki, Romualdas Matonis. Odpowiedzialność konstytucyjna Prezydenta Republiki Litewskiej Ronaldasa Paksasa. „Przegląd Sejmowy”. nr 4(63), s. 52–53, 2004.
- ↑ Jacek J. Komar, Wacław Radziwinowicz. Wygrał Zachód. „Gazeta Wyborcza”. nr 149, s. 12, 28 czerwca 2004.
- ↑ Sejm litewski – Wybory 2004. [dostęp 2024-05-27]. (lit.).
- ↑ Sejm litewski – Wybory 2004. [dostęp 2024-05-27]. (lit.).
- ↑ Litwa: Przewodniczący Sejmu zmuszony do ustąpienia. gazeta.pl, 11 kwietnia 2006. [dostęp 2008-09-30].
- ↑ Zmiany w litewskiej koalicji rządzącej. „BEST. Bałkany i Europa Środkowa – Tygodnik OSW”. nr 4 (38), s. 5, 30 stycznia 2008.
- ↑ A. Paulauskas – kandydatem na stanowisko ministra środowiska. znadwilii.lt, 30 stycznia 2008. [dostęp 2008-09-30].
- ↑ Paulauskas powraca do zawodu prawnika. znadwilii.lt, 13 października 2008. [dostęp 2008-10-14].
- ↑ Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2011. [dostęp 2011-03-01]. (lit.).
- ↑ Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2011. [dostęp 2011-03-01]. (lit.).
- ↑ Laura Kupriščenkaitė: „Darbiečių” suvažiavimas: partija lieka sostinės valdančiojoje koalicijoje, A. Paulauskas tapo V. Uspaskicho pavaduotoju. lrytas.lt, 7 lipca 2011. [dostęp 2011-07-09]. (lit.).
- ↑ Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2012. [dostęp 2012-10-27]. (lit.).
- ↑ Główna Komisja Wyborcza – Wybory 2014. [dostęp 2024-05-27]. (ang.).
- ↑ A. Paulauskas su kitais „darbiečiais” buria judėjimą „Pirmyn Lietuva”. bernardinai.lt, 10 czerwca 2017. [dostęp 2019-11-26]. (lit.).
- ↑ Nowa partia „Wolność i sprawiedliwość” z Remigijusem Žemaitaitisem na czele. tvp.pl, 6 czerwca 2020. [dostęp 2020-06-06].
- ↑ Savivaldos rinkimuose ketina dalyvauti ir Artūras Paulauskas, ir Jolanta Paulauskienė. 15min.lt, 8 stycznia 2011. [dostęp 2011-03-01]. (lit.).
- ↑ Nota biograficzna na stronie lrp.lt. [dostęp 2011-03-01]. (lit.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Nota biograficzna na stronie Sejmu Republiki Litewskiej. [dostęp 2011-03-01]. (lit.).
- Kandydaci na urząd prezydenta Litwy
- Litewscy adwokaci
- Litewscy ministrowie środowiska
- Litewscy prokuratorzy generalni
- Ludzie urodzeni w Wilnie
- Ludzie związani z Koszedarami
- Marszałkowie Sejmu Republiki Litewskiej
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Białej
- Politycy Nowego Związku (Socjalliberałów)
- Politycy Partii Pracy (Litwa)
- Urodzeni w 1953