Justas Paleckis

Justas Paleckis
Data i miejsce urodzenia	22 stycznia 1899 Telsze
Data i miejsce śmierci	26 stycznia 1980 Wilno
17. Premier Republiki Litewskiej
Okres	od 17 czerwca 1940 do 24 czerwca 1940
Przynależność polityczna	ZLPL
Poprzednik	Antanas Merkys
Następca	Vincas Krėvė-Mickevičius
Przewodniczący Rady Najwyższej Litewskiej SRR
Okres	od 25 sierpnia 1940 do 14 kwietnia 1967
Przynależność polityczna	Komunistyczna Partia Litwy
Poprzednik	powołanie urzędu
Następca	Motiejus Šumauskas
p.o. Prezydenta Republiki Litewskiej
Okres	od 17 czerwca 1940 do 25 sierpnia 1940
Poprzednik	Antanas Merkys
Następca	zniesienie urzędu

Justas Paleckis (ur. 22 stycznia 1899 w Telszach, zm. 26 stycznia 1980 w Wilnie) – dziennikarz i polityk litewski, pełniący w 1940 obowiązki premiera i prezydenta Litwy.

Młodość spędził w Rydze, po powrocie na Litwę zaangażował się w działalność polityczną wstępując do Partii Chłopskiej. W latach 1925-29 był wydawcą oraz redaktorem naczelnym pisma "Naujas Žodis", pracował również jako tłumacz z języka łotewskiego. W czasie rządów centrolewicowych na Litwie (1926-1927) sprawował stanowisko dyrektora agencji informacyjnej ELTA. W 1933 odbył podróż do ZSRR, której owocem stała się wychwalająca tamtejsze stosunki książka "SSSR mūsų akimis" ("Związek Radziecki w naszych oczach"). W latach 1937-38 wydał na Litwie trzytomową biografię cara Mikołaja II pt. "Paskutinis caras" ("Ostatni car").

Po włączeniu Wileńszczyzny do Litwy w 1939 wystąpił z oficjalnymi podziękowaniami do władz ZSRR oraz publicznie zażądał dymisji prezydenta Smetony, za co został umieszczony w więzieniu w Dimitravie. Później wyjechał na Łotwę, by na wiosnę 1940 osiąść w Kiejdanach. Po wyjeździe prezydenta Antanasa Smetony do Niemiec w czerwcu 1940 na krótki okres (17 czerwca – 21 lipca) został premierem i prezydentem Litwy. W sierpniu 1940 wziął oficjalny udział w "litewskiej" delegacji, która "poprosiła" władze w Moskwie o włączenie ich kraju w skład ZSRR. W tym samym miesiącu Paleckis został członkiem KPL.

W latach 1940-67 sprawował mandat posła do Rady Najwyższej LSRR oraz jej przewodniczącego (quasi-prezydenta radzieckiej Litwy), jednak de facto był odsunięty na boczny tor – realna władza należała do I sekretarza Komunistycznej Partii Litwy. W 1974 wydał na Litwie swoje wspomnienia pod nazwą "Dviejuose pasauliuose".

Przeciwnik specjalnych uprawnień dla mniejszości polskiej na Wileńszczyźnie – w 1950 głosował przeciwko przyjęciu uchwały KC KPL "o środkach poprawy pracy wśród ludności polskiej w Litewskiej SRR".

Odznaczenia

• Medal Sierp i Młot Bohatera Pracy Socjalistycznej (22 stycznia 1969)
• Order Lenina (sześciokrotnie - 8 kwietnia 1947, 21 stycznia 1949, 20 lipca 1950, 5 kwietnia 1958, 1 października 1965 i 22 stycznia 1969)
• Order Rewolucji Październikowej (19 stycznia 1979)
• Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (2 lipca 1945)
• Order Przyjaźni Narodów (21 stycznia 1974)
• Medal Za Pracowniczą Dzielność (25 grudnia 1959)

Rodzina

Synem Justasa Paleckisa jest litewski deputowany do Parlamentu Europejskiego Justas Vincas Paleckis.

Bibliografia

• http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=15447 (ros.)