Baucis
| ||
 Filemon i Baucis goszczący Zeusa i Hermesa (mal. Jean Bernard Restout, 1769) | ||
| Występowanie | mitologia grecka | |
| Rodzina | ||
| Mąż | Filemon | |
Baucis (gr. Baụkis Βαυκίς) – mityczna wieśniaczka frygijska będąca wraz z mężem Filemonem symbolem pobożności i dozgonnej miłości małżeńskiej.
Ona i jej małżonek jako jedyni przyjęli w gościnę Zeusa i Hermesa, gdy ci zeszli z Olimpu na ziemię udając ubogich wędrowców, by przekonać się, czy ludzie zachowali święte prawa wobec innych. Po zachodzie słońca wszędzie jednak zamykano drzwi przed nieznajomymi podróżnymi poszukującymi schronienia i noclegu. Jedynie para ubogich wieśniaków przyjęła ich i ugościła skromnym pożywieniem. Kiedy jednak podczas posiłku oboje spostrzegli, że potraw przybywało zamiast ubywać, poznali, że goszczą bóstwa, a wówczas zamierzali złożyć swą jedyną gęś na ofiarę. Zeus łaskawie ich powstrzymał przed tym, w zamian obdarzając wieloma dobrami jako docenione przez niego wzory ludzkiej pobożności.
Wkrótce potem bogowie zatopili niegościnny kraj Frygijczyków, a jego mieszkańców zamienili w żaby, oszczędzając jedynie małżonków i ich domostwo. Filemon i Baucis dożyli sędziwego wieku pełniąc służbę kapłańską w ich chacie zamienionej w świątynię, zaś po śmierci zostali na własną prośbę przemienieni w dwa złączone pniami (lub konarami) drzewa – aby jedno nie patrzyło na śmierć drugiego. Mieszkańcy Frygii oddawali potem cześć tym drzewom rytualnie obwieszając je wieńcami.
W kulturze europejskiej upowszechnił tę opowieść Owidiusz, przekazując ją w wersji zlatynizowanej w swych Przemianach (VIII, 616-715). W literaturze mit ten znalazł odbicie w utworach Jeana de La Fontaine'a, Jonathana Swifta, Nathaniela Hawthorne'a, także w dramacie Goethego i w satyrycznym opowiadaniu Gogola[a]. Temat goszczenia bogów w chacie staruszków wielokrotnie podejmowany był przez różnych twórców (m. in. Rubensa, Rembrandta) w malarstwie europejskim. Twórcami osnutych na tym temacie oper byli Joseph Haydn (1773) i Charles Gounod (1860).
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Do mitu tego nawiązuje literackie wspomnienie z lwowskiej młodości Jana Parandowskiego („Filemon i Baucis” w: Akacja: opowiadania. Warszawa: Wydawnictwo „Czytelnik”, 1967, s. 30-36).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wyd. Poznańskie, 1989, s. 44
- Krystyna Kreyser: Śladami mitów starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: LSW, 1992, s. 161
- Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, s. 135-136