Bernikla białolica

Bernikla białolica
Branta leucopsis
Bechstein, 1803
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	gęsi
Plemię	Anserini
Rodzaj	Branta
Gatunek	bernikla białolica
Synonimy
Anas leucopsis Bechstein, 1803
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Bernikla białolica (Branta leucopsis) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae), zamieszkujący Grenlandię, Svalbard, północną część Norwegii. Zimuje na wybrzeżach Morza Północnego i Zatoki Biskajskiej, a czasem nawet na Półwyspie Iberyjskim. Na wybrzeżach Bałtyku w Olandii i Gotlandii od lat 70. rośnie populacja lęgowa. W Polsce pojawia się stosunkowo rzadko na przelotach.

Morfologia

Cechy gatunku 

Gęś średniej wielkości, między płciami nie ma różnic w wielkości i ubarwieniu. Potylica, szyja i pierś czarne. Spód ciała biały, wierzch szaroniebieski z poprzecznymi prążkami. Głowa poza potylicą biała (co ją wyróżnia od innych gęsi), dziób i łapy czarne. Młodociane są pokryte szarobrązowym nalotem, a ich białe policzki mają brunatny odcień od brunatnych piór rozsianych wśród białych. Takie upierzenie utrzymuje się przez dwa lata. W locie widać biały, czarno zakończony ogon i ciemny spód skrzydeł. Lotki na końcach brązowe lub brązowawe u dorosłych, a z białym paskiem u młodych. Głos: powtarzalne "gwak gwak" przypominające szczekanie.

Wymiary średnie 

dł. ciała ok. 66 - 75 cm
długość skrzydła 38-42 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 125 cm
masa ciała ok. 1,1 - 2,3 kg

Tryb życia

Biotop 

Skaliste obszary tundry w pobliżu morskiego wybrzeża, jeziora, rzeki lub wyspy na jeziorze. Zimuje na położonych w pobliżu morza łąkach i polach.

Gniazdo 

Na skalistym pagórku, w pobliżu morskiego brzegu. Jako ptak towarzyski tworzy kolonie różnej wielkości, zwykle z innymi ptakami morskimi. Gniazdo umieszczone jest zazwyczaj na wzniesieniu, nawet do kilkudziesięciu metrów nad poziomem terenu. Jest to zagłębienie w ziemi otoczone kamieniami, a wypełnione obficie puchem, mchem, porostami i trawą. Od gniazd innych gęsi odróżniają je wały zbudowane z odchodów. Wynika to z tego, że samica ani na chwilę nie opuszcza swojego gniazda, bo szybko byłoby splądrowane przez mewy i wydrzyki.

Jaja 

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 2 do 9 (zazwyczaj 4 do 5) białych lub żółtawych jaj. Jaja mają średnio wymiary 76 x 50 mm i ważą 107 g.

Pisklę bernikli białolicej

Wysiadywanie i dorastanie 

Jaja wysiadywane są przez okres 24 - 26 dni przez samicę, podczas gdy samiec broni gniazda i trzyma się w pobliżu. Jest to trudny okres dla przyszłych rodziców, są bardzo wychudzeni, bo niewiele jedzą. Pisklęta opuszczają gniazdo po wykluciu; po obeschnięciu wyskakują z gniazda i zmierzają ku wodzie, w przypadku gdy gniazdo jest na skałach. Czasem jednak gąsięta wynoszone są przez rodziców w dziobach lub na plecach. Usamodzielniają się po 40 - 45 dniach. Uczą się latać po 7. tygodniu życia. Odlatują na zimowisko pod koniec sierpnia i na początku września, skąd powracają dopiero w maju.

Pożywienie 

Tam gdzie gniazduje spożywa tylko pokarm roślinny, ale na zimowisku bernikla żywi się również mięczakami i skorupiakami morskimi.

Ochrona

Gatunek chroniony. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski).

Zobacz też

ptaki Polski

Bibliografia

1. Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
2. Carles Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992. ISBN 84-87334-10-5. (ang.)
3. Przemysław Busse (red.), Zygmunt Czarnecki, Andrzej Dyrcz, Maciej Gromadzki, Roman Hołyński, Alina Kowalska-Dyrcz, Jadwiga Machalska, Stanisław Manikowski, Bogumiła Olech: Ptaki. T. I. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.