Przejdź do zawartości

Bitwa pod Ma’arrat an-Numan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bitwa pod Ma’arrat an-Numan
Wojna domowa w Syrii
Ilustracja
Czas

8 października – 28 listopada 2012

Miejsce

Ma’arrat an-Numan

Terytorium

Syria

Wynik

zajęcie Ma’arrat an-Numan przez rebeliantów

Strony konfliktu
 Wolna Armia Syrii
 Ahrar asz-Szam[1]
 Dżabhat an-Nusra[2] 		 Syria
Dowódcy
Firaz Abdel Hadi
Siły
kilkuset 400+
Straty
131 zabitych rebeliantów 208 zabitych żołnierzy[3][4],
zestrzelony helikopter[5]

137 cywilów

Położenie na mapie Syrii
Mapa konturowa Syrii, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
35°38′N 36°40′E/35,633333 36,666667

Bitwa pod Ma’arrat an-Numan – intensywne walki o kontrolę nad miastem Ma’arrat an-Numan i okolicami, stoczone podczas wojny domowej w Syrii, trwające od października do listopada 2012.

Geneza

[edytuj | edytuj kod]

Ma’arrat an-Numan leży na kluczowej autostradzie M5, która łączy dwa największe miasta Syrii – Aleppo i Damaszek. W obu tych miastach trwały intensywne walki, a autostrada pełniła szlak transportowy dla rządowych sił wojskowych. Tak więc strategicznym celem rebeliantów było odcięcie, bądź utrudnienie transportu posiłków i dostaw broni tą szosą. Utrudniłoby to armii prowadzenie bitwy o Aleppo, gdzie zmagała się z ofensywą bojowników[6].

W związku z tym rebelianci z Wolnej Armii Syrii podjęli szturm na Ma’arrat an-Numan, które w czasie trwania wojny domowej zajęli już 10 czerwca 2012, jednak w sierpniu 2012 podczas letnich kampanii wojennych, wojsko narodowe odbiło te strategiczne miasto[6].

Walki

[edytuj | edytuj kod]

Szturm na miasto

[edytuj | edytuj kod]

Atak na miasto rebelianci z prowincji Idlib podjęli 8 października 2012. Za ofensywę odpowiedzialna była Brygada Męczenników Ma’arrat an-Numan[7]. Następnie do szturmu z trzech stron przyłączyły się cztery inne brygady[8]. Na działania bojowników szybko zareagowało syryjskie lotnictwo, które przystąpiło do ostrzeliwania pozycji wroga. Human Rights Watch oskarżyło siły rządowe o użycie bomb kasetowych w czasie bombardowań Ma’arrat an-Numan, a także później pozycji rebelianckich na autostradzie[9]. Mimo tego opozycjoniści zdołali zająć osiem z dziewięciu punktów wojskowych, przejęli także kilka czołgów. Kolejnego dnia czynili szybkie postępy w sektorach miasta[3].

Rebelianci zajęli m.in. muzeum mozaiki, a także Arabskie Centrum Kultury, w którym na czas wojny przetrzymywano więźniów. Kiedy do niego wchodzili napastnicy, nastąpił wybuch miny, który pozbawił życia 16 rebeliantów. W obiekcie znaleziono ciała 25 osób, w tym dwóch dezerterów z armii narodowej. Do końca dnia Wolna Armia Syrii przejęła kontrolę nad Ma’arrat an-Numan. W czasie trwania tych walk zginęło 20 bojowników i 40 cywilów[6].

Obrona miasta i walka o autostradę

[edytuj | edytuj kod]

Już 10 października 2012 siły wojskowe próbowały odzyskać kontrolę nad miastem. Pozycje armii były rozmieszczone na zachód od miasta, ściągano także posiłki wojsk pancernych z Al-Mastuma oraz autostradą z Chan Szajchun[10]. Rozlokowano czołgi na autostradzie by zablokować w mieście rebeliantów. Następnie doszło do uderzenia znad autostrady, lecz bojownicy zdołali odeprzeć kontratak, uszkadzając przy tym trzy czołgi. W obronie zginęło 30 rebeliantów[11].

11 października 2012 rzecznik sił rebelianckich Firaz Abdel Hadi, podał, że w ofensywie bojowników oraz nieudanym kontrataku sił rządowych, zginęło 190 żołnierzy[3]. Z kolei na froncie rebelianci przejęli bazę wojskową Wadi ad-Dajf znajdująca się na wschód, z której ostrzeliwano Ma’arrat an-Numan. Przechwycili z niej co najmniej jeden czołg, granatniki przeciwpancerne RPG i moździerze[12]. Ponadto odepchnięto siły wojskowe na 5 km na szosie od bram miasta. Tym samym ciężar walk przeniósł się na autostradę M5[3]. 12 października 2012 lotnictwo zbombardowało pozycje rebeliantów na autostradzie w wyniku czego zginęło 12 osób[13].

13 października 2012 rebelianci ponowili atak na bazę wojskową. Wówczas nastąpiło bombardowanie z powietrza szturmujących, co zakończyło się opuszczeniem pola bitwy przez 22 rannych bojowników[14]. W tym samym czasie bombardowano Ma’arrat an-Numan, bowiem przygotowywano drugi kontratak. Szczególnym celem nalotów był rebeliancki szpital polowy. Autostradą od południa nadciągała kolumna wojsk, zawierająca 40 pojazdów i 10 czołgów. Bojownicy postawili zdecydowany opór i zatrzymali kolumnę 10 km od miasta[15]. 14 października 2012 wojsk próbowało zabezpieczyć przed bojownikami, rozkradającymi broń, bazę wojskową Wadi ad-Dajf. W związku z tym doszło do konfrontacji w wioskach Ma’arszurin i Hisz[16]. Walki przybierały na intensyfikacji. 15 października 2012 po raz kolejny odepchnięto siły rządowe, zmuszając je do odwrotu do dwóch baraków. Rebelianci okrzyknęli taki obrót sytuacji, gdyż armia nie była w stanie odbić utraconego miasta[17].

Po odparciu kontrataku, jeszcze tego samego dnia rebelianci przedostali się do miasta Chan Szajchun 20 km na południe od Ma’arrat an-Numan, gdzie następnie wybuchły ciężkie walki. Bojownicy uzbrojeni jedynie w broń lekką poruszający się autostrada na południe byli nieustannie bombardowani. Mimo tego podjęli walkę o Chan Szajchun w wyniku czego zginęło ponad 100 osób w tym 20 rebeliantów. Armia zaczęła ściągać posiłki z miasta Hama[18]. 16 października 2012 lotnictwo zbombardowało napierających autostradą rebeliantów. Bomby spadły także na pozycje bojowników w wioskach Hisz, Ma’arr Szamsza, Ma’arszamrin, Talmans and Dajr al-Gharbi, a także same miasto Ma’arrat an-Numan. Na miasto spadły także rakiety i bomby kasetowe. Nalot spowodował tam spustoszenie, wiele budynków mieszkalnych uległo zniszczeniu, a cywile masowo uciekali w panice. W międzyczasie rebelianci przystąpili do oblężenia bazy Wadi ad-Dajf[19][20].

17 października 2012 w wiosce Ma’arhtat na obrzeżach Ma’arrat an-Numan rebelianci zdołali zestrzelić rządowy helikopter bojowy[5], który bombardował miasto oraz blokadę na autostradzie. Ponadto doszło do starcia w Ma’arhtat w czasie obrony bazy Wadi ad-Dajf przez żołnierzy[21]. Ciężkie walki toczono także w wioskach Hisz i Besida. Syryjska armia ponosiła ciężkie straty w żołnierzach i sprzęcie[22]. 18 października 2012 w Ma’arrat an-Numan trwały ciężkie naloty w wyniku których zrównanych z ziemią zostało wiele budynków mieszkalnych oraz meczet. W bombardowaniach zginęło 49 osób; wśród zabitych było 23 dzieci[23]. Wiele ciał wydobyto z gruzów zawalonych budynków. Kontrolujący miasto rebelianci próbowali zestrzelić atakujące myśliwce, ale im się to nie udało. W kilku miejscach podpalono opony, by czarny dym przesłonił pilotom widoczność[24]. Rebelianci po bombardowaniu pokazali dziennikarzowi agencji AFP pozostałości jednej bomb kasetowych zrzuconych na miasto. Na jednym ze stabilizatorów pocisku znajdowały się napisy cyrylicą, mogłoby sugerować, że była ona produkcji rosyjskiej[23].

Bitwa o bazę wojskową Wadi ad-Dajf

[edytuj | edytuj kod]

Wieczorem 18 października 2012 rebelianci podjęli „ostateczny atak” na bazę Wadi ad-Dajf. Setki rebeliantów zajęło część bazy, zniszczyło trzy czołgi, pojmano oraz zabito po sześciu żołnierzy[25]. 19 października 2012 rebelianci z Ma’arrat an-Numan usunęli z muzeum mozaiki, tłumacząc, iż zabezpieczyli ją przed nieustającymi bombardowaniami. Strona rządowa zinterpretowała to jako akt grabieży[26]. 20 października 2012 otoczyli bazę wojskową z trzech stron, która była broniona przez 400 żołnierzy[27] i 15 czołgów[28]. W trakcie walk, lotnictwo dokonywało zrzutów amunicji oraz żywności dla obrońców bazy[27]. W dalszym ciągu trwały naloty w mieście, a także bombardowania konwojów na autostradzie[29].

Tymczasem Abd al-Razzak Haddad dowódca rebelianckiej brygady As-Sadik walczącej w Ma’arrat an-Numan ogłosił, iż opozycjoniści nie są zainteresowani rozejmem forsowanym przez specjalnego wysłannika ONZ Lakhdara Brahimiego. Mediator podczas swojej misji pokojowej nakłaniał strony konfliktu do wprowadzenia zawieszenia broni od daty rozpoczęcia muzułmańskiego święta Id al-Adha, przypadającej na 26 października 2012. Rozejm odrzucili także dżihadyści[30].

23 października 2012 lotnictwo zbombardowało Ma’arrat an-Numan i wioskę Ma’arr Szamsza. Nadal toczyły się zmagania o bazę Wadi ad-Dajf. W przypadku zajęcia bazy przez rebeliantów, leżącej 500 metrów od autostrady M5, definitywnie odcięto by szlak dostaw do Aleppo z Damaszku. Ponadto rebelianci zniszczyli kilka czołgów przemieszczających się po tej autostradzie. Tym samym ostatnim szlakiem zaopatrzenia dla armii narodowej w Aleppo pozostałaby droga z Latakii, gdyż obszary wokół Aleppo były kontrolowane przez bojowników. Wolna Armia Syrii rozpoczęła planowanie zajęcia miasta Dżisr asz-Szughur leżącego między Latakią i Aleppo, by blokować dostawy dla walczących żołnierzy w największym syryjskim mieście[27]. 25 października 2012 pod bazę wojskową i południowe bramy miasta Ma’arrat an-Numan przybyła syryjska kolumna pancerna, która ostrzeliwała nacierających rebeliantów, oblegających obiekt militarny od dwóch tygodni[31].

26 października 2012 w dniu wprowadzenia rozejmu w Syrii z okazji święta Id al-Adha, o godz. 10:30 doszło do ataku rebeliantów (w tym terrorystów z Dżabhat an-Nusra) na pozycje wojska w pobliżu bazy wojskowej. W wyniku tego doszło do zaciekłych walk. Armia odpowiedziała ogniem moździerzowym w wiosce Dajr Szarki, skąd wyprowadzono szturm. Był to pierwszy przypadek naruszenia zawieszenia broni wynegocjowanego przez Lakhdara Brahimiego[2]. W wyniku walk kompleks wojskowy został kompletnie zniszczony. Poległo 10 żołnierzy i czterech bojowników. 27 października 2012 wojsko nadal próbowało zatrzymać ofensywę rebeliantów, jednak to oni mieli przewagę na froncie[32].

30 października 2012 lotnictwo zbombardowało wioskę Ma’arr Szamsza. Ponadto walki nadal trwały pod Wadi ad-Dajf oraz na południe od Ma’arrat an-Numan[33]. Zginęło tam dwóch żołnierzy i tylu samo bojowników Frontu Obrony. Z kolei w nalotach na Ma’arrat an-Numan śmierć poniosło 28 cywilów. W wyniku bombardowań i walk także w pierwszych dwóch dnia listopada 2012 kilka batalionów rebelianckich opuściło linię frontu w mieście[34]. Mimo utraty przewagi w Ma’arrat an-Numan, rebelianci nadal oblegali bazę wojskową, a islamscy ekstremiści podejmowali próby zajęcia zdewastowanej bazy[35]. 1 listopada 2012 rebelianci zaatakowali i zdobyli trzy posterunki wojskowe zlokalizowane na autostradzie między Ma’arrat an-Numan i Sarakib. Pojmano tam i zabito 28 żołnierzy, co uwieczniono na filmie video[36][4]. ONZ nazwało to zbrodnią wojenną, a fakt coraz częstszych egzekucji w wykonaniu bojowników, obniżał ich wiarygodność w oczach syryjskiego społeczeństwa[37].

Następstwa

[edytuj | edytuj kod]
Przebieg drogi M5

Walki pozycyjne

[edytuj | edytuj kod]

Na początku listopada 2012 objawiło się wyczerpanie walkami i nieustającymi nalotami sił powietrznych. Rebelianci narzekali na braki amunicji i obawiali się oddania z tego powodu strategicznych pozycji. W związku z tym wojsko uzyskiwało przewagę na froncie[8]. Do 10 listopada 2012 siły rządowe stopniowo przejęły kontrolę nad większością utraconych wiosek pod Marraat an-Numan. Mimo tego nadal trwało oblężenie Wadi ad-Dajf, a wojsko nadal nie podjęło kontruderzenia na główne miasto[38]. Dopiero 14 listopada 2012 dokonano dwóch nalotów na miasto[39].

19 listopada 2012 doszło do potyczki na autostradzie na południe od Ma’arrat an-Numan. Rebelianci nadal kontrolowali miasto i autostradę oraz obszary pod bazą wojskową. W czasie walk zniszczyli dwa czołgi i zestrzelili jeden helikopter[40]. 21 listopada 2012 zniszczyli dwa czołgi w pobliżu punktu wojskowego Hamidija[41]. 23 listopada 2012 siły rządowe ostrzelały pozycje rebeliantów na obrzeżach Ma’arrat an-Numan[42].

Do 26 listopada 2012 z Ma’arrat an-Numan uciekło 150 tysięcy mieszkańców. Według rządowych mediów było to spowodowane trzęsieniem ziemi o sile 6,6 w skali Richtera, które wówczas wystąpiło, jednak rezydenci miasta donosili, iż było to spowodowane intensywnym ostrzałem artyleryjskim[43]. Tymczasem armia rządowa odzyskała kontrolę nad odcinkiem autostrady na południe od miasta[44]. 28 listopada 2012 kilka brygad rebelianckich podjęło nowy atak na bazę Wadi ad-Dajf, która była ostatnią wojskową bazą kontrolowana przez żołnierzy w północnej Syrii. W walkach zginęło czterech żołnierzy i jeden bojownik[45].

Kolejny szturm na Wadi ad-Dajf rebelianci podjęli 26 grudnia 2012. Ciężkie walki wybuchły także w mieście Hamadijja pod Ma’arrat an-Numan. Łącznie zginęło 22 bojowników. Dzień później zestrzelono jeden samolot[46]. 29 grudnia 2012 bojownicy przejęli częściową kontrolę nad bazą w Hamadiji. Udało im się również przełamać linię obrony armii w Wadi ad-Dajf[47]. 4 stycznia 2013 rebelianci przeprowadzili atak rakietowy atakowane bazy[48].

Siły rządowe przełamały oblężenie baz Wadi ad-Dajf oraz Hamadijja po sześciu miesiącach. Kontrofensywa armii syryjskiej rozpoczęła się 13 kwietnia 2013 od uderzeń z powietrza. Ponadto zorganizowano zasadzkę na rebeliantów, w wyniku której życie straciło 21 bojowników. Dzień później ruszyło natarcie naziemne, które zakończyło się 15 kwietnia 2013 zwycięstwem regularnej armii nad syryjskimi bojówkami i dżihadystami. Ich potencjał bojowy osłabł z powodu wyczerpania walką oraz skierowania części sił do innych rejonów starć. Tym samym blokada baz została przełamana, co pozwoliło armii wprowadzić do baz Wadi al-Dajf i Hamidija sześć ciężarówek pełnych broni, ponadto odblokowana została strategiczna autostrada M5 między Hims i Aleppo, gdzie nadal trwał impas[49]. Co prawda 16 kwietnia 2013 rebelianci odbili wioskę Al-Tah, jednak nie byli w stanie nawiązać konfrontacji z armią i odciąć jej dostęp do autostrady[50].

Zablokowanie M5 przed rebeliantów pod Chan Szajchun

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Bitwa pod Chan Szajchun (2014).

Sunniccy islamiści rozpoczynając natarcie od Muriku, leżącego 5 km na południe od Chan Szajchun, rozpoczęli ofensywę, zmierzająca do zablokowania autostrady M5. Bitwa o kontrolę nad Murikiem toczyła się ze zmiennym szczęściem przez kilka miesięcy, ostatecznie siły rządowe zostały stamtąd przepędzone w sierpniu 2014. W maju 2014 rebelianci zbrojeni przez Zachód oraz islamscy radykałowie zajęli Chan Szajchun, kierując się następnie na północ. Nie zdołali jednak zająć baz wojskowych Wadi ad-Dajf oraz Hamadiję. Mimo tego na autostrada M5 była kontrolowana przez rebeliantów na linii Murik – Chan Szajchun – Maarrat an-Num'an i dalej do Sarakib.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Maarat al-Numan, Idlib. youtube.com, 2012-10-14. [dostęp 2012-10-16]. (ang.).
  2. ↑ a b Syrian truce “violated” as clashes erupt at Wadi Deif base. nowlebanon.com, 2012-10-25. [dostęp 2012-10-25]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Syria rebels cut highway to northern battlefields. brecorder.com, 2012-10-13. [dostęp 2012-10-15]. (ang.).
  4. ↑ a b Syrian troops killed in rebel attacks on checkpoints. Al Jazeera, 2012-11-01. [dostęp 2012-11-02]. (ang.).
  5. ↑ a b اروع مقطع لاسقاط طائرة في الدير الغربي بمضادات لواء سهام الح17 10 2012 ‫1‬ ‫‬. youtube.com, 2012-10-17. [dostęp 2012-10-17]. (ang.).
  6. ↑ a b c Syria pounds rebels trying to seize strategic city. mar15.info, 2012-10-10. [dostęp 2012-10-10]. (ang.).
  7. ↑ Blasts at Syria air force compound kill dozens: activists. dailystar.com.lb, 2012-10-09. [dostęp 2012-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-18)]. (ang.).
  8. ↑ a b Battle for Maaret al Numan reveals Syrian rebels’ weak spots. mcclatchydc.com, 2012-11-08. [dostęp 2012-11-08]. (ang.).
  9. ↑ Assad forces using cluster bombs in Syria war-Human Rights Watch. Reuters, 2012-10-14. [dostęp 2012-10-14]. (ang.).
  10. ↑ Syria rejects truce as rebels intercept reinforcements. english.ahram.org.eg, 2012-10-10. [dostęp 2012-10-15]. (ang.).
  11. ↑ Rebels say halt Syrian army attempt to retake town. english.ahram.org.eg, 2012-10-10. [dostęp 2012-10-15]. (ang.).
  12. ↑ Rebels attack Syrian army base near strategic town. chicagotribune.com, 2012-10-10. [dostęp 2012-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-09)]. (ang.).
  13. ↑ UN peace envoy in Turkey for Syria talks. skynews.com.au, 2012-10-14. [dostęp 2012-10-15]. (ang.).
  14. ↑ U.N. envoy in Turkey amid tensions. bayoubuzz.com, 2012-10-13. [dostęp 2012-10-15]. (ang.).
  15. ↑ Syria rebels stop army advance on seized town. arabnews.com, 2012-10-13. [dostęp 2012-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-16)]. (ang.).
  16. ↑ Syrian army launches counter-strike in North. nowlebanon.com, 2012-10-14. [dostęp 2012-10-15]. (ang.).
  17. ↑ Syrian rivals battle over strategic cities. Al Jazeera, 2012-10-15. [dostęp 2012-10-15]. (ang.).
  18. ↑ Battle for Syria north-south route. Guardian, 2012-10-15. [dostęp 2012-10-15]. (ang.).
  19. ↑ Army base surrounded near Maarat al-Numan, „The Guardian”, 16 października 2012 [dostęp 2012-10-16] (ang.).
  20. ↑ Syria warplanes bomb northern rebel belts, activists say [online], Now Lebanon, 16 października 2012 [dostęp 2012-10-16] (ang.).
  21. ↑ Rebels down helicopter in battle for key town. nowlebanon.com, 2012-10-17. [dostęp 2012-10-17]. (ang.).
  22. ↑ Fierce battles around Maarat al-Numan, „The Guardian”, 17 października 2012 [dostęp 2012-10-17] (ang.).
  23. ↑ a b Syryjscy powstańcy: siły reżimowe zrzuciły bomby kasetowe. wp.pl, 2012-10-20. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).
  24. ↑ U.N. rights chief says Syria must not become new Bosnia; Assad troops shell key town. Al Arabiya, 2012-10-18. [dostęp 2012-10-18]. (ang.).
  25. ↑ Assad ups campaign before Brahimi visit. dailystar.com.lb, 2012-10-18. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).
  26. ↑ Museum collection saved in hard-hit Syrian town. AFP, 2012-10-20. [dostęp 2012-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-26)]. (ang.).
  27. ↑ a b c Maarat al-Numan commander rejects ceasefire. dailystar.com.lb, 2012-10-24. [dostęp 2012-10-24]. (ang.).
  28. ↑ Renewed clashes around Syrian army base. AFP, 2012-10-20. [dostęp 2012-10-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-26)]. (ang.).
  29. ↑ Activists this morning say shelling by fighter jets on the town of Maarat al-Numaan destroys five homes. AFP, 2012-10-21. [dostęp 2012-10-21]. (ang.).
  30. ↑ Maarat al-Numan commander rejects ceasefire. Guardian, 2012-10-21. [dostęp 2012-10-21]. (pol.).
  31. ↑ Fighting rages in Syria before Brahimi's truce. cnbc.com, 2012-10-25. [dostęp 2012-10-25]. (ang.).
  32. ↑ In Syria, Cease-Fire for Holiday Falls Apart. NYT, 2012-10-27. [dostęp 2012-10-28]. (ang.).
  33. ↑ Syria rebels clash with army and Palestinian fighters. Al Arabiya, 2012-10-30. [dostęp 2012-10-30]. (ang.).
  34. ↑ Syrian air force on offensive after failed truce. Reuters, 2012-10-31. [dostęp 2012-11-02]. (ang.).
  35. ↑ Syria oppn slams US for undermining it. heraldsun.com.au, 2012-11-02. [dostęp 2012-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  36. ↑ Rebelianci zabili 28 żołnierzy Asada w rejonie miasta Sarakib w Syrii [online], Wirtualna Polska, 1 listopada 2012 [dostęp 2012-11-02] [zarchiwizowane z adresu 2012-11-04].
  37. ↑ „New York Times”: Syryjczycy mają dość bezkarności rebeliantów. wp.pl, 2012-09-09. [dostęp 2012-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-14)]. (pol.).
  38. ↑ Syria army retakes part of key highway. khaleejtimes.com, 2012-11-10. [dostęp 2012-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-02)]. (ang.).
  39. ↑ Syria regime bombards rebels. brisbanetimes.com.au, 2012-11-14. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).
  40. ↑ November 19. November 19, 2012-11-19. [dostęp 2012-11-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-09)]. (ang.).
  41. ↑ Syria regime bombards rebels. lccsyria.com, 2012-11-22. [dostęp 2012-11-22]. (ang.).
  42. ↑ November 23. nowlebanon.com, 2012-11-23. [dostęp 2012-11-24]. (ang.).
  43. ↑ Syrian forces bombard the strategic rebel-held town of Maarat al-Numan. Al Dżazira, 2012-11-26. [dostęp 2012-11-27]. (ang.).
  44. ↑ Syria rebels seize dam. Al Dżazira, 2012-11-27. [dostęp 2012-11-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-29)]. (ang.).
  45. ↑ Syrian Observatory for Human Rights. Facebook, 2012-11-28. [dostęp 2012-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-10)]. (ang.).
  46. ↑ Regime targets another bakery, Chief of Military Police defects. strescom.org, 2012-12-26. [dostęp 2012-12-29].
  47. ↑ Daily Round-up of Day 656: Saturday, 29 December 2012. strescom.org, 2012-12-29. [dostęp 2012-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-05)].
  48. ↑ Syrian Revolution Daily Round-up: Tues. 04-Jan-13. strescom.org, 2013-01-04. [dostęp 2013-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-10)].
  49. ↑ Syryjskie siły rządowe przełamały rebeliancką blokadę dwóch baz wojskowych. wp.pl, 2013-04-15. [dostęp 2013-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-03)]. (pol.).
  50. ↑ Rebels push Assad's army away from vital north Syria highway. Reuters, 2013-04-16. [dostęp 2013-04-16]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Wojna domowa w Syrii
Działania wojenne
Zbrodnie wojenne
Strony walczące
Siły rządowe
Siły opozycji
ISIS
Rożawa
Polityka
Osoby
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bitwa_pod_Ma’arrat_an-Numan&oldid=74686039”