Front południowy podczas wojny domowej w Syrii

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Front południowy
wojna domowa w Syrii
Ilustracja
Czas

2014-02-14 14 lutego 2014(dts) – 2018-07-31 31 lipca 2018(dts)

Miejsce

Dara, As-Suwajda, Al-Kunajtira

Terytorium

Syria

Przyczyna

działalność grup antyrządowych

Wynik

zwycięstwo Syrii

  • kapitulacja bojowników antyrządowych w Darze; relokacja do Idlibu tych, którzy nie chcieli całkowicie się poddać[1];
  • utworzenie „stref pojednania” pod wspólną kontrolą armii i lokalnych przedstawicieli
Strony konfliktu
 Syria  Dżabhat an-Nusra
 Front Islamski
 Wolna Armia Syrii
 Syryjski Front Rewolucyjny

Wsparcie zaopatrzeniowe i zbrojeniowe:
 USA[potrzebny przypis]
 Izrael[2][3]

Dowódcy
Ali Abdullah Ajjub Abd al-Ilah al-Baszir
Siły
40 000 żołnierzy[4] 30 000 rebeliantów[4]
brak współrzędnych

Front południowy wojny domowej w Syrii – działania wojenne podczas wojny domowej w Syrii rozgrywające się w muhafazach Dara, As-Suwajda i Al-Kunajtira.

Wydarzenia 2011–2013[edytuj | edytuj kod]

Dara była jednym z pierwszych miast, gdzie doszło do antyrządowego buntu i zamieszek przeciwko władzy prezydenta Assada. Po kilkudniowym oblężeniu miasta z przełomu kwietnia i maja 2011, tamtejsze powstanie zostało stłumione.

Działania wojenne w muhafazie Dara rozpoczęły się na początku 2013, kiedy tamtejsi bojownicy Wolnej Armii Syrii (FSA) zaczęli otrzymywać wsparcie finansowe i zbrojeniowe od zagranicznych donatorów. Broń dla bojowników opozycji była szmuglowana przez granicę z Jordanią. Pierwszym znacznym sukcesem rebeliantów było zajęcie przez FSA 30-tysięcznego Da’il, 29 marca 2013[5]. Aby zapobiec pochodowi rebeliantów z frontu południowego na Damaszek, 13 maja 2013 siły rządowe przejęły kontrolę nad Chirbat Ghazala, odblokowując tym samym strategiczną drogę między Damaszkiem a Darą[6]. Kolejnym sukcesem rebeliantów było zajęcie 17 lipca 2013 miasta Nawa, a 28 września 2013 przejścia granicznego z Jordanią w Ramthmie[7].

2014[edytuj | edytuj kod]

Sytuacja wokół Dary.

     Siły Zbrojne Syrii

     Wolna Armia Syrii

Powołanie Frontu Południowego[edytuj | edytuj kod]

Generalną ofensywę na froncie południowym prozachodnie ugrupowania antyrządowe skupione wokół Wolnej Armii Syrii rozpoczęły lutym 2014. 14 lutego 2014, 49 ugrupowań wchodzących w skład Wolnej Armii Syrii, powołało grupę pod nazwą Front Południowy[8]. Wcześniej rebelianci korzystając z broni dostarczanej przez Stany Zjednoczone oraz Arabię Saudyjską za pośrednictwem Jordanii (m.in. pociski przeciwpancerne, za pomocą których skutecznie eliminowano syryjskie czołgi), byli w stanie zająć miejscowość Usman, leżącą na północ od Dary. Zachodni donatorzy oceniali, iż na froncie południowym tuż przy granicy z Jordanią walczyli „najbardziej umiarkowani” opozycjoniści i nawet obecni tam islamiści z Dżabhat an-Nusra byli w ocenie zachodnich wywiadów „bardziej pragmatyczni” niż ci z północy kraju. Prozachodnich rebeliantów wspierał również Front Islamski[9].

W drugiej połowie lutego toczono intensywne walki ze zmiennym szczęściem pod Darą. 19 lutego 2014 Syryjskie Arabskie Siły Powietrzne rozpoczęły kampanię intensywnych nalotów na pozycje rebeliantów pod Darą[10]. W nocy 25 lutego 2014 bojownicy Dżabhat an-Nusra zajęli bazę u podnóża wzgórza Tall al-Dżabijja, w której rzekomo znajdowały się zapasy wywożonej z kraju broni chemicznej. Zaniepokojony możliwym faktem wpadnięcia broni chemicznej w ręce terrorystów będących odgałęzieniem Al-Ka’idy, zagraniczny wywiad zagroził bojownikom, w przypadku przechwycenia broni, izraelskimi nalotami. Islamiści zgodzili się pozostawić broń chemiczną, co potwierdził jordański wywiad. 1 marca 2014 na miejsce przybyło syryjskie wojsko, które odepchnęło bojowników od niezabezpieczonej bazy[11].

Odbicie Inchil oraz Nawy przez armię[edytuj | edytuj kod]

W międzyczasie armia kierowała swoje natarcie ku miastom Inchil i Nawa, które zostały odbite z rąk buntowników. Konfrontacje toczono również na Wzgórzach Golan oraz w muhafazie Al-Kunajtira, która według Lokalnych Komitetów Koordynacyjnych w 80% była kontrolowana przez opozycjonistów[12]. 19 marca 2014 rebelianci zajęli więzienie Gharaz, uwalniając z niego setki osób[13]. Dzień później kontrofensywa rebeliantów stanęła u bram miast Nawa, Asz-Szajch Maskin i Izra, z powodu wstrzymania dostaw broni przez granicę jordańską. 3 kwietnia 2014 siły opozycyjne dokonały szturmu na bazę wywiadu sił powietrznych w Darze. W międzyczasie pozycje rebeliantów były bombardowane przez lotnictwo za pomocą bomb beczkowych[14]. 16 kwietnia 2014 Jordańskie Królewskie Siły Powietrzne zbombardowały syryjski pojazd opancerzony, który usiłował przekroczyć granicę jordańsko-syryjską[15].

Bitwa o Tall al-Dżabijję[edytuj | edytuj kod]

24 kwietnia 2014 rebelianci przejęli wzgórze Tall al-Dżabijja oraz część wioski As-Sukkarijja pod Nawą, przechwytując od pokonanych żołnierzy spore ilości broni[16]. Dzień później, armia bez powodzenia próbowała odbić wzgórze. W dwudniowej bitwie o Tall al-Dżabijję zginęło 49 rebeliantów, w przeważającej ilości z Dżabhat an-Nusra, oraz 62 żołnierzy[17]. 26 kwietnia 2014, armia rozpoczęła wycofywanie się z pozycji spod Tall al-Dżabijji, tymczasem rebelianci zajęli kolejne wzgórze – Tall Dżamu – oddalone o 5 km od zajętego dwa dni wcześniej wzgórza oraz punkt kontrolny i most w Tajruz[18]. Z kolei 27 kwietnia 2014 weszli na wzgórze Tall al-Ahmar[19].

Tarcia wśród rebeliantów i przechodzenie miast z rąk do rąk[edytuj | edytuj kod]

1 maja 2014 do walk pod Darą przyłączył się Syryjski Front Rewolucyjny. Nie spodobało się to radykałom, gdyż Dżabhat an-Nusra wieczorem 3 maja 2014 po walce z SFR w Nawie, uprowadził dowódcę formacji Ahmada An-Na'miha, który uprzednio zdezerterował z narodowej armii zasadniczej[20]. Torturowany An-Na'mih „przyznał się”, że współpracował z zagranicznym wywiadem, by podważyć wysiłek wojenny rebeliantów w kluczowych starciach[21]. 5 maja 2014 islamiści ruszyli z ofensywą pod kryptonimem „Allah Akbar”, której celem było zajęcie miast Inchil i Nawa. Cele operacji zostały osiągnięte już po trzech dniach walk[22]. 15 maja 2014 rebelianci wysadzili tunel wypełniony bombami w Darze, ogłaszając tym samym początek nowej ofensywy[23].

Kontratak sił rządowych rozpoczął się 16 maja 2014. Wówczas odpalono ponad 100 rakiet i dokonano 15 rajdów powietrznych na Nawę[24]. Postępy Sił Zbrojnych Syrii zanotowano również w Inchilu, Dżasimie i Darze. Dzień później wojsko odbiło wzgórze Tall al-Dżabijja[25]. 20 maja 2014 armia zajęła przedmieścia Dary i weszła do Nawy[26]. Drugie z tych miast zostało całkowicie przejęte dokładnie tydzień później. W związku z tym armia odbiła kluczowe sektory na froncie południowym[27].

Otwarcie frontu w As-Suwajdzie i kryzys na Wzgórzach Golan[edytuj | edytuj kod]

Po zwycięskiej i trwającej nieco ponad tydzień ofensywie, walki na froncie przygasły. Rebelianci, podobnie jak było to w Górach Kalamun przystąpili do działań partyzanckich, w czasie których 14 czerwca 2014 zdołali zająć bazę na wzgórzu Al-Dżumu pod Nawą oraz 16 lipca 2014 bazę 26. batalionu. W międzyczasie, bo 23 czerwca 2014 Siły Lotnicze Izraela zbombardowały kwaterę 90. Brygady, mieszczącą się w Al-Kawm u podnóża Wzgórza Golan. Był to odwet za upadek pocisków na Wzgórza Golan, w efekcie czego zginął izraelski nastolatek[28]. W sierpniu 2014 plemiona beduińskie z As-Suwajdy chwyciły za broń i zbuntowały się przeciwko siłom rządowym. Wspierani przez dżihadystów z Dżabhat an-Nusra walczyli przeciwko miejscowym Druzom. Po raz pierwszy po raz wojny domowej walki przelały się na muhafazę as-Suwajda, całkowicie kontrolowanej dotąd przez rząd centralny. Buntownicy zdołali przejąć miasta Ajb oraz Lajat[29]. Tymczasem 24 sierpnia 2014 rebelianci przygotowując się do ataku na Zimrin, leżące przy granicy muhafaz Dara i Al-Kunajtira, wpadli w miejscowości Harra w zasadzkę, w efekcie czego 32 bojowników poniosło śmierć[30].

Mimo zasadzki rebelianci Dżabhat an-Nusra, Frontu Islamskiego, a także Syryjskiego Frontu Rewolucyjnego posunęli się dalej i 27 sierpnia 2014 zajęli przejście graniczne Al-Kunajtira z Wzgórzami Golan okupowanymi przez Izrael. W bitwie zginęło 20 żołnierzy i czterech rebeliantów. Dwa dni później sunniccy rebelianci uprowadzili 44 żołnierzy z Fidżi stacjonujących na Wzgórzach Golan w ramach misji stabilizacyjnej UNDOF. 30 sierpnia 2014 terroryści zaatakowali filipińskich żołnierzy, domagając się wcześniej od nich złożenia broni i oddania dwóch obozów[31]. Żołnierze z Fidżi zostali uwolnieni 11 września 2014[32].

Ofensywa rebeliantów pod Wzgórzami Golan[edytuj | edytuj kod]

4 września 2014 rebelianci ogłosili początek ofensywy w muhafazie Al-Kunajtira. Tego samego dnia izraelskie lotnictwo zbombardowało Bazę 90. Brygady, w wyniku czego śmierć poniosło trzech żołnierzy[33]. Po dwóch dniach walk rebelianci zdołali przejąć kontrolę nad Maszarą, Wzgózem Maszara i Chamisijją. W operacjach śmierć poniosło 73 bojowników, w tym 52 zginęło w zasadzce na Wzgórzu Maszara, którą zastawiła milicja Druzów[34]. W ofensywie udział brali rebelianci Syryjskiego Frontu Rewolucyjnego i Dżabhat an-Nusra[35]. 6 września 2014 armia przystąpiła do kontrataku na Maszarę, jednak rebelianci go odparli, zajmując w międzyczasie szpital w Majduliji, który pełnił funkcję bazy sił zbrojnych. W trakcie walk o te pozycje zginęło 26 żołnierzy oraz 17 rebeliantów. 7 września 2014 rebelianci zajęli Nab as-Sachr[36].

9 września 2014 wojsko wycofała się z rejonu Chan al-Hallabat, co umożliwiło rebeliantom przechwycić Wzgórze al-Mal, które łączyło Al-Kunajtirę z Darą. Następnie bojowicy weszli do miejscowości At-Tajha, Akraba i Kafr Nasidż. Podczas ofensywy zginęło ośmiu rebeliantów. Po kilku dniach ofensywy rebelianci kontrolowali 70% terytorium muhafazy Al-Kunajtiry[37]. Do 13 września 2014 rebelianci zdobyli kontrolę nad 80% powierzchni muhafazy Al-Kunajtira[38], z kolei do 15 września 2014 opozycjoniści zdołali zająć całą syryjską stronę Wzgórz Golan. W tym czasie ONZ było zmuszona, wycofać z regionów setki żołnierzy sił pokojowych stacjonujących na Wzgórzach Golan. Rebelianci zajęli bazy, broń i pojazdy, pozostawione przez "błękitne hełmy"[39].

23 września 2014 na wzgórzach Golan, siły izraelskie zestrzeliły syryjski Su-24, który wleciał w izraelską przestrzeń powietrzną[40].

2015–2016[edytuj | edytuj kod]

I bitwa o Asz-Szajch Maskin[edytuj | edytuj kod]

I bitwa o Asz-Szajch Maskin.

24 stycznia 2015 bojownicy Dżabhat an-Nusra i FSA zaatakowali syryjskich żołnierzy na froncie w Asz-Szajch Maskin w dystrykcie Izra. Ich celem była baza wojskowa nr 82 znajdująca się w tej miejscowości. Wywiązała się walka, w której poległo czternastu żołnierzy, po czym baza została zajęta przez islamistów Dżabhat an-Nusra[41]. Rebelianci kontynuowali natarcie 29 stycznia[42]. Żołnierze Syrii próbowali kontrować, lecz musieli się wycofać z Asz-Szajch Maskin[43].

Bitwa o Darę[edytuj | edytuj kod]

25 czerwca 2015 tzw. Wolna Armia Syrii (FSA) ogłosiła rozpoczęcie operacji „Południowa Burza”, atakując pozycje lojalistów w Darze[44]. Bojownicy usiłowali też przejąć drogę łączącą Darę z Damaszkiem, lecz zostali odparci[45]. 28 czerwca walki toczyły się na północnych obrzeżach miasta, gdzie rebelianci wprawdzie czynili postępy lecz ponieśli znaczne straty[46]. Zginęło 28 żołnierzy i 110 rebeliantów[47]. 30 czerwca odparto atak FSA w południowej części miasta[48]. 2 lipca ofensywa rebeliantów utknęła w martwym punkcie wobec twardej obrony armii syryjskiej[49].

13 sierpnia 2015 rebelianci zajęli wzgórze Zatar, położone na zachód od Dary, lecz żołnierze syryjscy odbili je następnego dnia[50].

II bitwa o Asz-Szajch Maskin[edytuj | edytuj kod]

Asz-Szajch Maskin
II bitwa o Asz-Szajch Maskin.

     Siły Zbrojne Syrii

27 grudnia 2015 żołnierze syryjscy podjęli działania mające na celu odbicie miasta Asz-Szajch Maskin w muhafazie Dary, zajmowanego przez FSA i Dżabhat an-Nusra[51], idąc z kierunku północno-wschodniego[52]. 29 grudnia przejęli kontrolę nad bazą wojskową nr 82[53], zaś następnego dnia weszli do wschodniej części miasta[51], docierając do tamtejszego meczetu[54], po czym walki ustały na czas Nowego Roku.

5 stycznia 2016 islamiści zaatakowali bazę 82[55], lecz wieczorem zostali odparci[56]. Sytuacja ta powtórzyła się następnego dnia[57]. 8 stycznia oddziały antyrządowe uderzyły po raz trzeci, i po raz trzeci syryjscy żołnierze zdołali się obronić[58].

11 stycznia żołnierze syryjscy obsadzili 17 budynków w mieście[59].

W nocy z 24 na 25 stycznia pod osłoną deszczu Syryjczycy wysłali oddział, aby przechwycić wzgórze za miastem. Padający deszcz pomógł żołnierzom wspiąć się na szczyt nie będąc wykrytym, lecz później zostali zaatakowani z trzech stron, a dowodzący Mohammed Fares został ranny. Oddział zdołał utrzymać wzgórze do czasu aż dotarły posiłki[potrzebny przypis].

26 stycznia 2016 żołnierze przeprowadzili decydujące natarcie w mieście, zdobywając meczet[60]. Po tym większość bojowników wycofała w stronę miast Ibta i Nawa[61]. Wieczorem Syryjczycy ogłosili odzyskanie pełnej kontroli nad miastem[62]. Jeszcze tego samego dnia żołnierzy odwiedził Ali Abdullah Ajjub, szef sztabu generalnego[63]. Bitwa o Asz-Szajch Maskin kosztowała Syryjczyków stratę 98 poległych[64].

2018[edytuj | edytuj kod]

Postępy ofensywy rządowej w 2018

Wymiana ciosów[edytuj | edytuj kod]

18 czerwca 2018 żołnierze syryjscy zaatakowali pozycje bojowników pod Bosrą[65]. W odpowiedzi islamiści ostrzelali miasto As-Suwajda[66]. 20 czerwca żołnierze uderzyli na Basr al-Harir[67], zajmując dwie pobliskie wsie[68], w nocy zaś przeprowadzili ostrzał artyleryjski[69]. Przeciwnik ponownie zareagował ostrzałem Suwajdy[70].

22 czerwca żołnierze wystrzelili pociski w kierunku Bosry i Al-Karak[71]. W odpowiedzi, 23 czerwca FSA ostrzelała pozycje armii pod Darą[72].

Zwycięska ofensywa armii rządowej[edytuj | edytuj kod]

23 czerwca 2018 bojownicy antyrządowi wtargnęli na pozycje armii pod Suwajdą, lecz po walce zostali odparci[73]. Żołnierze mogli przejść do zdecydowanego natarcia i w ciągu następnych dwóch dni przejęli około 400 km² terenu[potrzebny przypis], a 26 czerwca odbili Basr al-Harir[74]. Opozycjoniści wycofali się do Al-Harak[75].

27 czerwca żołnierze odbili bazę wojskową nr 52[76], zaś 28 czerwca Al-Harak[77]. W ostatnich dniach czerwca bojownicy FSA w Ibta i Al-Karak poddali się wobec przewagi armii syryjskiej[78]. Dżihadyści HTS (wcześniejsze Dżabhat an-Nusra) skrytykowali tę decyzję[79].

10 lipca we wsi Zajzun wybuchł samochód-pułapka, zabijając od 14 do 35 osób. Do tego aktu terroryzmu przyznało się Państwo Islamskie[80]. 11 lipca syryjskie lotnictwo nawet wsparło pobliski oddział FSA w celu odparcia zagrożenia ze strony ISIS[81].

7 lipca Syria zawarła porozumienie z przeciwnikiem, w myśl którego bojownicy, którzy nie chcieli całkiem się poddać, mogli oddać broń ciężką i zostać przetransportowani do Idlibu[82][83]. Dzięki temu, do 12 lipca, Syria odzyskała pełną kontrolę nad miastem Dara[84]. Tego samego dnia żołnierze wyzwolili Tafas[85].

15 lipca syryjska armia zaproponowała kapitulację wszystkim bojownikom na zachód od Dary. Islamiści związani z Dżabhat an-Nusra odmówili złożenia broni[86]. W związku z tym, Syryjczycy byli zmuszeni kontynuować ofensywę do muhafazy Al-Kunajtira[87]. 19 lipca bojownicy w Kunajtirze jednak skapitulowali i zostali objęci programem relokacji[potrzebny przypis].

25 lipca terroryści ISIS przeprowadzili serię krwawych zamachów w Suwajdzie, zabijając ponad 200 osób[88].

26 lipca Syria odzyskała kontrolę nad miastem Al-Kunajtira[potrzebny przypis]. Tegoż dnia doszło do incydentu między Syrią a Izraelem, gdy wojska tego drugiego zestrzeliły syryjski samolot wojskowy nad Wzgórzami Golan; pilot zginął[89].

27 lipca pozostali bojownicy FSA i HTS zaakceptowali rządowy plan rozstrzygnięcia konfliktu na froncie południowym[potrzebny przypis]. Następnego dnia oddali artylerię i pojazdy bojowe i skorzystali z rządowego planu relokacji bojowników do Idlibu[potrzebny przypis]. Wśród oddanej przez nich broni znalazły się też pociski rakietowe, a nawet czołgi[potrzebny przypis].

31 lipca 2018 oddział ISIS liczący około 200 terrorystów poddał się nad Jarmukiem[90]. To zakończyło kampanię na froncie południowym.

Następstwa[edytuj | edytuj kod]

Z relokacji do Idlibu skorzystało 4297 bojowników (FSA i HTS) oraz 5355 ich cywilnych współpracowników i członków rodzin[1].

 Zobacz też: Ofensywa w Idlibie.

W Darze i Kunajtirze Siły Zbrojne Syrii zyskały nowych żołnierzy – szeregi armii uzupełniło 3800 rekrutów spośród mieszkańców tych okolic, a nawet byłych członków FSA[potrzebny przypis]. Żołnierze odnaleźli w tej okolicy liczne składy broni i amunicji, często amerykańskiej produkcji[potrzebny przypis].

15 października 2018 Syryjczycy przywrócili do użytku przejście graniczne z Izraelem w Al-Kunajtirze[potrzebny przypis].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Operation Basalt overall results [online], Reddit (ang.).
  2. ↑ Elizabeth Tsurkov, Inside Israel’s secret program to back Syrian Rebels [online], Foreign Policy, 6 września 2018 (ang.).
  3. ↑ Israeli-made weapons discovered in Daraa countryside [online], Syrian Arab News Agency, 14 marca 2019 (ang.).
  4. ↑ a b 40000 soldats syriens face à 30000 rebelles à Deraa et Quneitra [online], RFI, 22 czerwca 2018 (fr.).
  5. ↑ Syrian rebels ‘seize’ key town near Jordan. Al Dżazira, 2013-03-30. [dostęp 2013-03-31].
  6. ↑ Syrian government gains control of strategic town; airstrikes on Damascus with Homs mosque hit. Al Dżazira, 2013-05-13. [dostęp 2013-05-13].
  7. ↑ Students reported killed in Syria air attack. Al Dżazira. [dostęp 2013-09-28]. (ang.).
  8. ↑ Zaman al-Wasl, The new FSA entity will be called The Southern Front [online], The Syrian Observer, 14 lutego 2014 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-27] (ang.).
  9. ↑ Michael Weiss, Southern Comfort [online], NOW., 12 lutego 2014 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-14] (ang.).
  10. ↑ Syrian Air Force steps up attacks in south [online], AlArabiya, 21 lutego 2014 (ang.).
  11. ↑ Siege of Syrian arms depot exposes chemical weapons fears. thenational.ae. (ang.).
  12. ↑ Tareq al-Abed, Clashes escalate on Syria's southern front [online], Al-Monitor, 26 lutego 2014 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-27] (ang.).
  13. ↑ Syria army fighting for control of Homs fort: official. dailystar.com.lb. [dostęp 2014-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-20)]. (ang.).
  14. ↑ Violence flares around Damascus. dailystar.com.lb. [dostęp 2014-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-10)]. (ang.).
  15. ↑ Syria Live Blog. Al Dżazira. [dostęp 2014-04-22]. (ang.).
  16. ↑ Syrian airstrikes target crowded market. dailystar.com.lb. [dostęp 2014-04-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-20)]. (ang.).
  17. ↑ عشرات القتلى من القوات النظامية في درعا [online], SyriaHR Observatory, 27 kwietnia 2014 [dostęp 2014-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-28] (arab.).
  18. ↑ Clashes and Bombardment in Damascus and Dar'a [online], SyriaHR Observatory, 26 kwietnia 2014 [dostęp 2014-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-27] (ang.).
  19. ↑ السيطرة على تل استراتيجي جديد على الحدود مع الجولان المحتل [online], SyriaHR Observatory, 27 kwietnia 2014 [dostęp 2014-04-27] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-28] (arab.).
  20. ↑ (Update) Dara’a, What Happened, Why Now: The formation of the Southern Syrian Revolutionary Front [online], Tahrir Souri, 6 maja 2014 [dostęp 2014-05-06] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-06] (ang.).
  21. ↑ Syrian rebel colonel ‘confesses’ to foreign hand in rout. thenational.ae. [dostęp 2014-05-06]. (ang.).
  22. ↑ السيطرة على مناطق جديدة بدرعا واستشهاد 6 مواطنين [online], SyriaHR Observatory, 7 maja 2014 [dostęp 2014-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-08] (arab.).
  23. ↑ تباكات واستمرار المعارك بدرعا وخسائر بشرية في صفوف النظا [online], SyriaHR Observatory, 15 maja 2014 [dostęp 2014-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-21] (arab.).
  24. ↑ Assad regime turns guns and Hizbollah on rebels in southern Syria. thenational.ae. [dostęp 2014-05-16]. (ang.).
  25. ↑ Mohammad Balloud, Syria rebels face setback in south [online], Al-Monitor, 19 maja 2014 [dostęp 2014-06-03] [zarchiwizowane z adresu 2014-05-21] (ang.).
  26. ↑ #BreakingNews: #Syria #Daraa : #SAA forces entered #Nawa from Easy and West after hill control. Fierce battle engaged in the city NOW.. Twitter. [dostęp 2014-06-03]. (ang.).
  27. ↑ South face of Syria's non-influential and safer than ever. Fars News. [dostęp 2014-06-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-31)]. (ang.).
  28. ↑ Institute for the Study of War Syria. Institute for the Study of War. [dostęp 2014-09-02]. (ang.).
  29. ↑ Khaled Atallah, Clashes between Druze, Bedouins rattle Syria’s south [online], Al-Monitor, 26 sierpnia 2014 [dostęp 2014-09-02] (ang.).
  30. ↑ Syrian troops killed 32 rebels in an ambush in the southern province of Deraa early on Sunday, a monitoring group said. Al Jazeera, 2014-08-24. [dostęp 2014-09-02]. (ang.).
  31. ↑ Walki między rebeliantami a filipińskimi żołnierzami ONZ na Wzgórzach Golan [online], Wyborcza.pl, 30 sierpnia 2014 [dostęp 2014-09-02] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-02].
  32. ↑ Fijian peacekeepers in Syria freed. Daily Star, 2014-09-11. [dostęp 2014-09-023]. (ang.).
  33. ↑ Israel warplanes strike the 90th brigade headquarters [online], SyriaHR Observatory, 4 września 2014 [dostęp 2014-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-06] (ang.).
  34. ↑ Over 50 Rebel Fighters Killed in an Ambush by a Druze Militia in the Golan. almasdarnews.com, 2014-09-06. [dostęp 2014-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-12)]. (ang.).
  35. ↑ Syrian Observatory for Human Rights. SyriaHR Observatory, 2014-09-05. [dostęp 2014-09-23]. (ang.).
  36. ↑ أكثر من 40 قتيلاً وصريعاً وشهيداً في ريف القنيطرة [online], SyriaHR Observatory, 7 września 2014 [dostęp 2014-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-07] (arab.).
  37. ↑ نحو 70% من قرى وبلدات القنيطرة خارج سيطرة القوات النظامية [online], SyriaHR Observatory, 9 września 2014 [dostęp 2014-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-10] (arab.).
  38. ↑ Rebels seize most of Syrian side of Golan truce line [online], Now Lebanon, 13 września 2014 [dostęp 2014-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-13] (ang.).
  39. ↑ Syrian rebels seize UN weapons on the Golan [online], Now Lebanon, 16 września 2014 [dostęp 2014-09-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-11-29] (ang.).
  40. ↑ Israel shot down Syrian aircraft over Israeli-controlled airspace [online], Daily Star, 15 września 2014 [dostęp 2014-09-23] (ang.).
  41. ↑ Leith Aboufadel, The Al-Nusra Front captures Brigade 82 Base [online], Al-Masdar News, 25 stycznia 2015 [dostęp 2020-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-16] (ang.).
  42. ↑ Rebel offensive intensifies in Daraa [online], Al-Masdar News, 29 stycznia 2015 [dostęp 2020-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-16] (ang.).
  43. ↑ Syrian Army Attempts to Counter Rebels at Battalion 82 [online], Al-Masdar News, 31 stycznia 2015 [dostęp 2020-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-11] (ang.).
  44. ↑ Free Syrian Army launches offensive Southern Storm in a bid to take to take Daraa City [online], Al-Masdar News, 25 czerwca 2015 [dostęp 2020-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-07-05] (ang.).
  45. ↑ Southern Front fails to cutoff Damascus–Dara'a Road [online], Al-Masdar News, 25 czerwca 2015 (ang.).
  46. ↑ Leith Aboufadel, Southern front offensive yields little gains and heavy casualties [online], Al-Masdar News, 28 czerwca 2015 [dostęp 2020-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2021-01-18] (ang.).
  47. ↑ Over 110 terrorists have been killed at Daraa City in the last 72 hours, 28 soldiers from the Syrian Arab Army have been killed [online], Twitter, 27 czerwca 2015.
  48. ↑ Leith Aboufadel, The southern front offensives fail on three fronts [online], Al-Masdar News, 30 czerwca 2015 [dostęp 2020-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-26] (ang.).
  49. ↑ Southern Front fails to advance in Daraa City [online], Al-Masdar News, 2 lipca 2015 [dostęp 2020-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-08] (ang.).
  50. ↑ Leith Aboufadel, Syrian Army Recaptures Tal Zatar in West Daraa [online], Al-Masdar News, 14 sierpnia 2015 [dostęp 2020-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-25] (ang.).
  51. ↑ a b Syrian Army captures the east district of Sheikh Miskeen [online], Al-Masdar News, 30 grudnia 2015 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-06] (ang.).
  52. ↑ Syrian Army storms town of Sheikh Miskeen in northern Daraa [online], Al-Masdar News, 27 grudnia 2015 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-16] (ang.).
  53. ↑ Syrian forces retake key military base [online], The Boston Globe, 29 grudnia 2015 (ang.).
  54. ↑ Syrian Army reaches the Al-Umari Mosque inside Sheikh Miskeen [online], Al-Masdar News, 30 grudnia 2015 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-20] (ang.).
  55. ↑ Battle for Sheikh Miskeen intensifies as Islamists counter at Battalion 82 HQ [online], Al-Masdar News, 5 stycznia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-16] (ang.).
  56. ↑ Islamist counter-offensive at Sheikh Miskeen stalls [online], Al-Masdar News, 5 stycznia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-19] (ang.).
  57. ↑ Leith Aboufadel, Islamist rebels defeated at Battalion 82 in Sheikh Miskeen [online], Al-Masdar News, 7 stycznia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-19] (ang.).
  58. ↑ Islamist rebels fail to capture Battalion 82 base for the 3rd time in 72 hours [online], Al-Masdar News, 8 stycznia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-20] (ang.).
  59. ↑ Syrian Army seizes several building blocks inside of Sheikh Miskeen [online], Al-Masdar News, 11 stycznia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-21] (ang.).
  60. ↑ Syrian Army continues to advance in Sheikh Miskeen, Al-Umari Mosque captured [online], Al-Masdar News, 25 stycznia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-16] (ang.).
  61. ↑ Syrian army advances in strategic city in southern region [online], Xinhua, 25 stycznia 2016 [zarchiwizowane z adresu 2016-01-28] (ang.).
  62. ↑ Barry Temmo, Army establishes full control over al-Sheikh Miskeen in Daraa and a village in Aleppo [online], Syrian Arab News Agency, 26 stycznia 2016 (ang.).
  63. ↑ Chief of Staff visits al-Sheikh Miskeen city in Daraa, „Syria Times”, 26 stycznia 2016 (ang.).
  64. ↑ Syrian Army captures strategic city of Sheikh Miskeen in northern Daraa [online], Al-Masdar News, 26 stycznia 2016 [dostęp 2020-02-12] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-07] (ang.).
  65. ↑ Leith Aboufadel, Syrian military attacks east Daraa ahead of southwest Syria offensive [online], Al-Masdar News, 18 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  66. ↑ Shells hit Syria's Sweida for first time in three years [online], alaraby.co.uk, 19 czerwca 2018 (ang.).
  67. ↑ Leith Aboufadel, Syrian Army launches small offensive in northeast Daraa [online], Al-Masdar News, 19 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  68. ↑ Leith Aboufadel, Syrian Army scores first major advance in southwest Syria [online], Al-Masdar News, 20 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  69. ↑ Leith Aboufadel, No sleep for rebels in Daraa tonight as Syrian troops launch big assault [online], Al-Masdar News, 20 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  70. ↑ Zen Adra, Jihadi groups launch second attack on Suwayda as battles in northeast Daraa rage [online], Al-Masdar News, 21 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  71. ↑ Syrian Army launches major assault on rebel stronghold in northeast Daraa [online], Al-Masdar News, 22 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  72. ↑ Rebels launch retaliatory attack after Syrian Army advances in southwest Syria [online], Al-Masdar News, 23 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  73. ↑ Leith Aboufadel, Rebel forces launch fresh attack in southeast Daraa [online], Al-Masdar News, 23 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  74. ↑ Leith Aboufadel, Syrian Army seizes another town in southwest Syria [online], Al-Masdar News, 26 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  75. ↑ Syrian Army reaches outskirts of rebel stronghold in southwest Syria [online], Al-Masdar News, 26 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  76. ↑ Leith Aboufadel, Syrian Army captures large military base in east Daraa [online], Al-Masdar News, 28 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  77. ↑ Leith Aboufadel, Syrian Army enters 2 rebel settlements in Daraa [online], Al-Masdar News, 28 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  78. ↑ Leith Aboufadel, Syrian Army takes control of another town in northern Daraa [online], Al-Masdar News, 29 czerwca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-01] (ang.).
  79. ↑ Jihadists try to rally opposition in southern Syria [online], Long War Journal, 27 czerwca 2018 (ang.).
  80. ↑ Suicide bomber targets Syrian rebel and regime fighters in Daraa [online], The New Arab [dostęp 2020-02-09] (ang.).
  81. ↑ Syrian Air Force helps rebel forces beat back ISIS in west Daraa [online], Al-Masdar News, 11 lipca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-16] (ang.).
  82. ↑ Rebels expected to hand heavy weapons to Assad as south Syria deal said reached [online], Times of Israel (ang.).
  83. ↑ Esref Musa, Burak Karacaoglu, 3rd convoy of evacuees from Quneitra arrive in Idlib [online], Anadolu Agency, 23 lipca 2018 (ang.).
  84. ↑ Kareem Shaheen, UN calls for access to Syrians stranded in desert after Deraa's fall, „The Guardian”, 13 lipca 2018, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-02-09] (ang.).
  85. ↑ Syrian Army enters Tafas city in Daraa countryside and hoists national flag over it [online], Syrian Arab News Agency, 12 lipca 2018 (ang.).
  86. ↑ Leith Aboufadel, Jihadist rebels make their last stand in west Daraa [online], Al-Masdar News, 15 lipca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-02] (ang.).
  87. ↑ Leith Aboufadel, Syrian Army seizes first town in Al-Quneitra [online], Al-Masdar News, 15 lipca 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-02] (ang.).
  88. ↑ Kareem Shaheen, Surprise ISIS attacks leave more than 200 dead in south-west Syria, „The Guardian”, 25 lipca 2018, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-02-09] (ang.).
  89. ↑ Bethan McKernan, Israel shoots down Syrian fighter jet in its airspace, military says, „The Independent”, 24 lipca 2018 (ang.).
  90. ↑ Syrian captures more than 200 terrorists alive in largest ISIS mass surrender [online], Al-Masdar News, 1 sierpnia 2018 [dostęp 2020-02-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-22] (ang.).
Wojna domowa w Syrii
Działania wojenne
Zbrodnie wojenne
Strony walczące
Siły rządowe
Siły opozycji
ISIS
Rożawa
Polityka
Osoby
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Front_południowy_podczas_wojny_domowej_w_Syrii&oldid=69457360”