Brejdyny
53°46′50″N 21°19′07″E/53,780556 21,318611| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
353[2] |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
11-710[3] |
| Tablice rejestracyjne |
NMR |
| SIMC |
0485960 |
Położenie na mapie gminy Piecki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu mrągowskiego  | |
| 53°46′50″N 21°19′07″E/53,780556 21,318611[1]
| |
Brejdyny (niem. Brödienen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki.
W latach 1954-1957 wieś należała i była siedzibą władz gromady Brejdyny, po jej zniesieniu w gromadzie Piecki. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Wieś mazurska położona nad Jeziorem Brejdyńskim. Nazwa pochodzi z języka staropruskiego (Preden od sosna, Wreyden od braydis - łoś).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś czynszowa Preden wzmiankowana była w dokumentach już w 1419 r. W rejestrze czynszowym z 1437 r. wymieniana jest pod nazwą Wreyden, jako wieś należąca do wolnych, z obowiązkiem sześciu służb zbrojnych. Około 1470 r. wielki mistrz Henryk von Richtenberg przekazał dwór w Brejdynach na prawie magdeburskim Jerzemu Hauendreinowi. Dwór w Brajedynach wcześniej należał do niejakiego Bartołta. W 1476 r. wielki mistrz Henryk von Richtenberg nadał 73 włók na prawie magdeburskim Fryderykowi von Schätzlowi. W okresie późniejszym wielki mistrz Fryderyk książę saski (1498-1510) nadał dobra brejdyńksie Arnoldowi Reichenau. W 1551 r. majątek ziemski w Brejdynach należał do Jerzego Schätzla i Fabiana z Brejdyn (von Broedin), którzy otrzymali te dobra na prawie lennym z obowiązkiem jednej służby zbrojnej i posługi na łowach od księcia Albrechta.
W 1785 r. dwór szlachecki i wieś pańszczyźniana liczyły łącznie 20 domów. W tym czasie powstała szkoła wiejska. W 1818 r. w tutejszej szkole uczyło 35 dzieci. Około 1900 roku do dworu należało 65 włók ziemi. Gospodarka dworu nastawiona była na produkcję zbóż, chów bydła i owiec (400 sztuk). Działała także gorzelnia, młyn parowy, cegielnia oraz wytwórnia brykietów torfowych. Po 1918 roku dwór w Brejdynach rozparcelowano na mniejsze gospodarstwa chłopskie.
W 1934 r. Brejdyny włączono do nowo powstałej parafii w Pieckach (razem ze wsiami Dłużec, Dobry Lasek, Czaszkowo, Szklarnię i Pieresławek. W 1935 r. w dwuklasowej szkole, zatrudniającej dwóch nauczycieli, uczyło się 96 dzieci. W tym czasie Brejdyny należały do parafii w Nawiadach. W 1939 r. we wsi mieszkały 522 osoby.
W lutym 2013 r. niewielki kawałek ziemi w Brejdynach, graniczący z drogą i posesją dwóch rodzin, podzielił mieszkańców wsi. Rodziny chciały wykupić gminną działkę, ale część mieszkańców sprzeciwiła się temu podkreślając, że tylko na tym fragmencie mogą parkować i zawracać samochody, w tym karetki pogotowia i straży pożarnej. Spór próbowała rozwiązać Agnieszka Kurczewska, wójt Gminy Piecki[4].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz, położony na Cmentarnej Górze, jest cmentarzem rodowym właścicieli majątku Brejdyny. Zachowały się nieliczne, zniszczone nagrobki, m.in. potłuczony żeliwny krzyż i pomnik ze skromną płaskorzeźbą przedstawiającą kobietę z dzbanem, upamiętniający zmarłą Martę Krammer.
- Dawny park dworski.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn, 1975, 488 str.
- Brejdyny. Spór o kawałek ziemi - Piecki. piecki.wm.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-18)].
- Parafia Rzymskokatolicka p.w. Matki Bożej Różańcowej w Pieckach
- Spacerkiem do Brejdyn
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 9966
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 89 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Brejdyny. Spór o kawałek ziemi - Piecki. [dostęp 2013-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-18)].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Brejdyny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 357.
