52°19′20″N 20°15′44″E/52,322222 20,262222Brochów (województwo mazowieckie)
| |||
| |||
 Kościół obronny z XVI w. w Brochowie | |||
| Państwo |  Polska
| ||
| Województwo | mazowieckie | ||
| Powiat | sochaczewski | ||
| Gmina | Brochów | ||
| Wysokość | 70,0 m n.p.m. | ||
| Liczba ludności (2013) | 476[1] | ||
| Strefa numeracyjna | 22 | ||
| Kod pocztowy | 05-088 | ||
| Tablice rejestracyjne | WSC | ||
| SIMC | 0009580 | ||
Położenie na mapie gminy Brochów   Brochów | |||
Położenie na mapie Polski  Brochów | |||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  Brochów | |||
Położenie na mapie powiatu sochaczewskiego  Brochów | |||
| 52°19′20″N 20°15′44″E/52,322222 20,262222
| |||
_-_dolina_Bzury.jpg)
Brochów – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sochaczewskim, w gminie Brochów.
Prywatna wieś szlachecka Brochowo Wielkie położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sochaczewskim ziemi sochaczewskiej województwa rawskiego[2]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie warszawskim.
Od 30 grudnia 1999 Brochów jest siedzibą gminy Brochów, która do końca 1995 nazywała się gmina Tułowice z siedzibą w Tułowicach. 1 stycznia 1996 zmieniono nazwę na gmina Brochów, pozostawiając jednak Tułowice jako siedzibę do 30 grudnia 1999.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia Brochowa sięga co najmniej II połowy XII wieku – wymieniany jest wówczas w dokumentach jako własność niejakiego Żyrona, wielkorządcy Mazowsza i Kujaw oraz jego syna Żyry Olta, który nadał Brochów klasztorowi w Czerwieńsku. Z tego powodu wiązany był później z Czerwińskiem, od 1304 był własnością rodu Prawdziców, a następnie Brochowskich[3] herbu Prawdzic[4]. W XVII wieku jego właścicielami stali się Lasoccy. Olbracht Adrian Lasocki nadał Brochowowi prawo miejskie w 1667 roku[5].
Miejscowość była wielokroć niszczona, m.in. w czasie potopu, wojen napoleońskich, I wojny światowej (1915) i II wojny światowej (bitwa nad Bzurą - na jednej z wież kościoła znajdował się wówczas punkt obserwacyjny Wojska Polskiego).
Kościół parafialny[edytuj | edytuj kod]
W Brochowie znajduje się zabytkowy, renesansowy kościół parafialny pw. św. Rocha i św. Jana Chrzciciela, zbudowany w latach 1551–1561 i 1596 z fundacji Jana Brochowskiego, wojskiego warszawskiego, właściciela wsi, i jego rodziny.
Twórcą kościoła był Jan Baptysta Wenecjanin. Jest on trójnawową bazyliką flankowaną trzema dużymi, cylindrycznymi wieżami - dwiema w narożach zachodnich, ujmujących szeroki narteks, i jedną nad apsydą prezbiterialną z emporą w wieży ponad prezbiterium. Sklepienie kolebkowe jest zdobione siecią kasetonową z powtarzającymi się motywami prostokąta i pokryte bogatą polichromią. Wokół kościoła biegnie dwukondygnacyjny ganek tunelowy ze strzelnicami.
Józef Łukaszewicz[6] taką zamieszcza wzmiankę o kościele (fragmenty, pisownia oryginalna):
- Kościół ten poświęcił przewielebny Jakub Brzeźnicki, sufragan poznański, pod tytułem ś. Jana Chrzciciela i ś. Rocha. … Kościół ten, który Goślicki[7] wizytował w Brochowie, podczas wojny szwedzkiej za panowania Jana Kazimierza tak zniszczonym został, że Lasoccy, dziedzice ówcześni zniewoleni byli, (gdy dawniejszego naprawić nie można już było) wystawić nowy, także z cegły palonej. Uposażeniem kościoła, prócz półtora łanu w Brochowie, były w roku 1603 dziesięciny ze wsi Wielkiego Brochowa, Małego Brochowa, Kromnowa, Konar, Dzięglewa, Woli żelaznej[8], Strzyżewa, Wawrzyszewa ….
W XVII wieku kościół został nieznacznie przebudowany, otoczono go murem z bastionami i fosą.
Ostrzelany przez artylerię w r. 1915, odbudowany został 1924-1929 według projektu Jarosława Wojciechowskiego i T. Sawickiego z wprowadzeniem elementów modernistycznych. Ponowna restauracja po zniszczeniach drugiej wojny światowej nastąpiła w latach 1947-1948.
W 1806 w kościele tym ślub wzięli Mikołaj Chopin i Tekla Justyna z Krzyżanowskich, rodzice Fryderyka Chopina, który również tutaj był chrzczony. Z okazji dwusetnej rocznicy urodzin kompozytora podjęto w kościele prace konserwatorskie, przywracając częściowo wystrój malarski wnętrza, w szczególności kasetonów kolebkowego sklepienia oraz zaprojektowano nowe wyposażenie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ GUS. Bank Danych Lokalnych
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński: Mazowsze, mały przewodnik. Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1978, s. 101.
- ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 2. Warszawa : Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1900, s. 122.
- ↑ Franciszek Mincer: Lasocki Olbracht Adrian h. Dołęga (1631–1693). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XVI. Wrocław – Warszawa – Kraków : Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1971, s. 545.
- ↑ Józef Łukaszewicz Krótki opis historyczny kościołów parochialnych w dawnej diecezyi poznańskiej t. III, Nakładem Księgarni J. K. Żupańskiego, Poznań 1863, s. 301
- ↑ Wawrzyniec Goślicki
- ↑ Żelazowej Woli
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Mieczysław Zlat: Sztuka polska - Renesans i manieryzm. Warszawa: Arkady, 2008, s. 124-128. ISBN 978-83-213-4507-9.
- Robert Kunkel, Architektura gotycka na Mazowszu, Warszawa: DiG, 2006, s. 191-194, ISBN 83-7181-390-2.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Brochów w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. I: Aa – Dereneczna. Warszawa 1880.
| |||||||||||
