Brompton (Londyn)
| Dzielnica | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj | |
| Region | |
| Populacja (2011) • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Wielkiego Londynu  | |
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  | |
Położenie na mapie Anglii  | |
| 51°29′42″N 0°09′50″W/51,495000 -0,164000 | |
Brompton – dzielnica Londynu, leżąca w gminie Royal Borough of Kensington and Chelsea. W 2001 miasto dzielnica 8839 mieszkańców[1]. W czasie i po II wojnie światowej był to jeden z pierwszych ośrodków emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii.
Historia[edytuj | edytuj kod]
_p1.360_-_Map_of_Middlesex.jpg)
Pierwsza wzmianka o Brompton pochodzi z 1292 r.[2] Było to wówczas osiedle przy głównej drodze prowadzącej z Londynu na zachód, przez Little Chelsea do starej parafii Fulham nad Tamizą, a stamtąd przez most do hrabstwa Surrey[3]. Słynne ogrody Brompton Park Nurseries zostały założone w 1681 r. przez czterech ogrodników, m.in. George London. Pod koniec XVIII w. mapa Carey-ego z 1787 r. wskazuje na to, iż w Brompton było szereg gospodarstw ogrodniczych[4] Sto lat później Charles Dickens, Jr. (najstarszy syn Charlesa Dickensa) pisał w swej książce w 1879 r., Dickens's Dictionary of London iż „w Brompton ongiś mieszkali prawie wyłącznie artyści, a nawet dziś jest to miejsce ulubione ludzi pędzla oraz dłuta chociaż w tych czasach wkrada się przez jej granice dzielnica Belgravia, której to czynsze są mocno wygórowane”[5].
Wieś doczekała się swego pierwszego kościoła anglikańskiego dopiero w 1829 r. Holy Trinity Brompton, który prędko nagromadził wokół siebie parafian[6].
Na to że z biegiem czasu pojęcie Brompton jako miejscowość zostało rozparcelowane i zamaskowane przez nowe osiedla, składają się dwie przyczyny, po pierwsze, Wielka Wystawa, „The Great Exhibition” 1851 r., a po niej szybki przyrost muzeów i innych instytucji, a po drugie, szybki rozwój kolei miejskich[7]. Przypadkowo stacja kolejowa wybudowana w 1868 r. na linii Metropolitan Railway oraz District Railway, aby dowozić tłumy odwiedzające Wielką Wystawę na terenie Brompton, otrzymała imponujące miano South Kensington, a nie należycie „Brompton”, z tego powodu, że w pobliżu był pałac królewski w sąsiednim Kensingtonie, czyli Kensington Palace. Dopiero w następnym wieku otworzono stację „Brompton Road tube station – Brompton Road stacja metra” (w 1906 r.) na nowej linii „Great Northern, Piccadilly and Brompton Railway”. Lecz brak pasażerów doprowadził do zamknięcia jej w 1934 r.[4] Za to stacja Gloucester Road (stacja metra) otwarta już w 1868 r. poprawnie została nazwana „Gloucester Road, Brompton”, lecz z czasem, i w tymże wypadku opuszczono „Brompton” z jej nazwy. W ten sposób Brompton przestało istnieć jako osiedle lub docelowa miejscowość. Nazwa Brompton przetrwała jednak jeszcze z 1866 r., o kilometr na zachód, kiedy to wielki inżynier, Sir John Fowler wybudował nową stację „West Brompton” (stacja metra), „wśród pól”, koło Cmentarza Brompton[8].
W 1965 r., kiedy historyczne gminy Royal Borough of Kensington i Borough of Chelsea połączyły się, aby stworzyć nowy podział miejski, angielskie biuro heraldyczne College of Arms stworzyło dla nich nową tarczę w której figuruje Brompton. U góry tarczy zamiast pióropuszu jest krzak Kolcolistu, który upamiętnia Brompton i jego historyczny związek z poprzednimi sąsiednimi gminami, Kensington i Chelsea. „Dzielnica” Brompton jest obecnie włączona w okręg wyborczy „Chelsea and Fulham”.
W Średnim Wieku Brompton słynął z kolcolistów (po angielsku „broom”) na polach. A nazwa pochodzi z połączenia „broom” i „tun” co oznaczało gospodarstwo[9]. Ale w dzisiejszym Royal Borough of Kensington and Chelsea okręg zabytkowy, „Brompton Conservation Area”, składa się jedynie z małej północnej cząstki historycznej miejscowości Brompton[10]. Reszta zaginionych ulic oraz ogrodów Brompton jest rozparcelowana pomiędzy sąsiednimi okręgami gminy.
Polski ośrodek emigracyjny[edytuj | edytuj kod]
Od momentu przybycia w 1940 r. Polskiego Rządu na Uchodźstwie do Londynu główne skupisko polskie w stolicy powstało w dzielnicach South Kensington i pobocznym Earl’s Court oraz ich okolicach, tzn. w historycznej strefie Brompton. Struktury rządowe znajdywały się przy Kensington Palace Gardens, opodal struktur towarzyskich Polskiego Londynu na South Kensington[11]. Oprócz Ogniska, Daquise'a i Marynki, polskich kawiarni koło stacji metra, oraz w pobliżu Samopomocy Marynarki Wojennej, Klubu Lotników i SPK przy Queen's Gate Terrace, osiedlili się tam polscy lekarze i dentyści. Polskie przedsiębiorstwa, księgarnie, hotele, sklepy spożywcze, apteka Mateusza Grabowskiego i wysyłka paczek do Polski, również zaczynały w tej dzielnicy[12].
Polska (tymczasowa) parafia powstała u księży Oratorianów – ich świątynia, Brompton Oratory, obok Victoria and Albert Museum, miała miejsca dla kilkuset wiernych. Kościół polski przy Devonia Road w ubogiej wtedy dzielnicy Islingtonu w północnym Londynie, był mały i zbyt odległy dla tych Polaków, którzy osiedlili się przeważnie w zachodnim Londynie. Od okresu wojny do powstania parafii u św. Andrzeja Boboli (1962–3) na Shepherds Bush, przez przeszło dwadzieścia lat nabożeństwa, a zwłaszcza niedzielna msza po polsku odbywała się co tydzień w kościele Brompton[13]. W 1945 r. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie za pomocą wdowy generała Władysława Sikorskiego został ufundowany przy Princes Gate w północnej części dzielnicy Brompton[14].
Znane ulice i skwery[edytuj | edytuj kod]
- Beauchamp Place
- The Boltons
- Brompton Place
- Brompton Road
- Brompton Square
- Cranley Gardens
- Cromwell Road
- Drayton Gardens
- Egerton Gardens
- Exhibition Road
- Fulham Road
- Gloucester Road
- Hereford Square
- Old Brompton Road
- Onslow Square
- Queen's Gate
- Thurloe Square
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz Brompton
- Brompton Oratory, katolicki kościół w którym mieściła się polska parafia przez trzydzieści lat od czasu drugiej wojny światowej
- Chelsea and Westminster Hospital
- Katedra Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego p.w. św. Józefa w Londynie
- Deutsche Evangelische Christuskirche (1904)
- Fulham Road Jewish Cemetery, Żydowski Cmentarz, „Jewish Cemetery, Brompton”, ufundowany w 1815 r.
- Gloucester Road niegdyś „Gloucester Road, Brompton”
- Holy Trinity Brompton
- Natural History Museum
- Victoria and Albert Museum
- Ognisko Polskie w Londynie
- Imperial College London
- Instytut Francuski w Londynie
- Goethe-Institut
Ludzie związani z Brompton[edytuj | edytuj kod]
- Muzio Clementi (1752-1832), kompozytor
- William Wilberforce (1759-1833), polityk
- George Canning (1770-1827), polityk
- Henry Cole (1808-1882), fundator muzeum
- Jenny Lind (1820-1887), śpiewaczka operowa
- W. S. Gilbert (1836-1911), pisarz
- Stéphane Mallarmé (1842-1898), poeta
- Edwin Lutyens (1869-1944), architekt
- Agatha Christie (1890-1976), pisarka
- Kazimierz Pacewicz (1901-1974), polski oficer i artysta malarz, uczeń Józefa Pankiewicza, mieszkał na Roland Gardens
- Mervyn Peake (1911-1968), pisarz
- Rosalind Franklin (1920-1958), naukowiec
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Neighbourhood Statistics
- ↑ Brompton – half-forgotten, on "Hidden London" (po angielsku)
- ↑ F H W Sheppard (red.), British History Online: Brompton Road: Introduction, in Survey of London, t. 41, London 1983, s. 1-8 [dostęp 2019-04-26]..
- ↑ a b Richard Tames, Earl's Court and Brompton Past, London: Historical Publications, 2000 (ang.).
- ↑ Brompton, [w:] Charles Dickens, Jr., Dickens's Dictionary of London, 1879 [dostęp 2007-08-22] (ang.).
- ↑ Brompton New Church. „Morning Post”, 8 czerwca 1829. London. [dostęp 2015-09-09]. (ang.).
- ↑ F H W Sheppard (red.), Survey of London Volume 41, Brompton, London: British History Online, 1983 [dostęp 2020-05-16] (ang.).
- ↑ 'The Kensington Canal, railways and related developments', w Survey of London: tom 42, Kensington Square To Earl's Court, ed. Hermione Hobhouse (London, 1986), ss. 322–338. British History Online http://www.british-history.ac.uk/survey-london/vol42/pp322-338, n.55 [data dostępu: 15 października 2016] (po angielsku)
- ↑ RBKC Coat of Arms, www.rbkc.gov.uk, 1965 [dostęp 2020-05-16] (ang.).
- ↑ Brompton Conservation Area, www.rbkc.gov.uk, 1987 [dostęp 2020-05-16] (ang.).
- ↑ Jan Maciejewski, Historia obecności Polaków w Wielkiej Brytanii, Ośrodek Naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego w Londynie [dostęp 2020-05-23].
- ↑ Krzysztof Tarka, Tazab, Haskoba, Fregata: emigracyjny biznes w Wielkiej Brytanii i wywiad PRL (Lata 50. i 60. XX wieku), „Archiwum Emigracji”, Zeszyt 2 (19), Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, 2013, DOI: 10.12775/AE.2013.018.
- ↑ Historia parafii, www.bobola church/pl [dostęp 2016-04-14].
- ↑ Suchcitz, Andrzej: Powstanie Instytutu Historycznego im gen. Sikorskiego w: Idea Europy i Polska w XIX- XX wieku. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum, 1999.