Cezar Kunikow (1986)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cezar Kunikow
Ilustracja
„Cezar Kunikow” w 2003 r.
Klasa

okręt desantowy

Projekt

775/II

Oznaczenie NATO

Ropucha I

Historia
Stocznia

Stocznia Północna, Gdańsk Polska

Wodowanie

1986

 MW ZSRR
Nazwa

BDK-64 (1986)
Cezar Kunikow (1989)

Wejście do służby

30 września 1986

 MW Rosji
Nazwa

Cezar Kunikow

Wejście do służby

grudzień 1991

Zatopiony

14 lutego 2024

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

2900 t standardowa
4400 t pełna

Długość

112,5 m

Szerokość

15 m

Zanurzenie

3,7 m

Napęd
2 silniki wysokoprężne o mocy 19 200 KM, 2 śruby
Prędkość

17,5 węzła

Zasięg

6000 Mm przy 12 w.

Uzbrojenie
4 armaty uniwersalne 57 mm AK-725 (2 × II)
2 × IV wyrzutnie rakiet plot. Strieła-3 (32 rakiety)
2 × XX wyrzutnie npr 122 mm Grad-M (160 pocisków)
Załoga

87

Multimedia w Wikimedia Commons

Cezar Kunikow (Цезарь Куников), poprzednio BDK-64 − duży okręt desantowy projektu 775/II (w kodzie NATO: Ropucha) Marynarki Wojennej Rosji. Zaprojektowany w Polsce i zbudowany w Stoczni Północnej w Gdańsku, wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR w 1986 roku pod oznaczeniem BDK-64 (БДК-64). W 1989 roku otrzymał nazwę „Cezar Kunikow” na cześć radzieckiego oficera. Po rozpadzie ZSRR przejęty przez marynarkę wojenną Rosji, w której nosił numer burtowy 158.

Wchodził w skład Floty Czarnomorskiej. Wziął udział w rosyjskiej inwazji na Ukrainę, podczas której w lutym 2024 roku został zatopiony przez ukraińskie siły.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Okręt BDK-64 został zbudowany w 1986 roku w Stoczni Północnej w Gdańsku jako jeden z serii dużych okrętów desantowych projektu 775, zaprojektowanych w Polsce i budowanych na zamówienie marynarki ZSRR. W ramach projektu 775 nosił numer budowy 23, zaliczając się do jego drugiej odmiany (775/II)[a]. W kodzie NATO typ ten był oznaczany jako Ropucha (Ropucha I)[1].

Skrócona charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: okręty desantowe projektu 775.
Załadunek bojowego wozu desantu BMD-3 na pokład „Cezara Kunikowa”, 2017

Okręty desantowe projektu 775 dysponują przelotową ładownią, dostępną przez rampę dziobową i rufową, o długości 95 m, szerokości od 4,5 do 6,5 m i wysokości 4,5 m[2]. Na dziobie jest otwierana furta i opuszczana pochylnia; w celu rozładunku okręty mogą wpływać na plażę[3]. Jednostki mogą transportować do 13 czołgów lub transporterów opancerzonych albo 20 ciężarówek i w obu wariantach 150 żołnierzy[b]. Ładowność okrętu jest określana w publikacjach jako 450 ton[1]. Załoga liczy 87 osób, w tym 8 oficerów[2].

Wyporność okrętu niezaładowanego wynosi 2900 ton (czasem podawana jako standardowa), a pełna – 4400 ton[c]. Długość całkowita wynosi 112,5 m, a na linii wodnej 105 m, szerokość wynosi 15 m, a zanurzenie maksymalne 3,17 m[2].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętów projektu 775/II stanowią cztery armaty uniwersalne kalibru 57 mm w dwóch wieżach (po dwa działa) AK-725, umieszczonych przed i za nadbudówką i kierowanych radarem artyleryjskim Bars[2]. Zapas amunicji wynosi 2200 nabojów 57 mm[4]. Wyposażone w dwie poczwórne wyrzutnie pocisków przeciwlotniczych bardzo bliskiego zasięgu Strieła-3, samonaprowadzających się na podczerwień z zapasem 32 pocisków[2]. „Cezar Kunikow” znalazł się w grupie okrętów proj. 775/II uzbrojonych dla celów wsparcia desantu w dwie dwudziestoprowadnicowe wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych kalibru 122 mm Grad-M ze 160 pociskami[2][5].

W skład wyposażenia radioelektronicznego jednostek projektu 775/II wchodzi stacja radiolokacyjna wykrywania nawodnego i powietrznego MR-302 Rubka oraz radar nawigacyjny Don[d]. Do kierowania ogniem artylerii służy radar Bars umieszczony na kolumnie za kominami na rufie[6]. Okręty wyposażone są w dwie szesnastoprowadnicowe wyrzutnie celów pozornych PK-16 kalibru 82 mm służące do walki elektronicznej[6].

Napęd stanowią dwa silniki wysokoprężne 16 ZVB 40/48 o łącznej mocy 19 200 KM poruszające dwie śruby[2]. Prędkość maksymalna wynosi 17,5 węzła[2]. Zasięg wynosi 3500 Mm przy prędkości 16 węzłów i 6000 Mm przy prędkości 12,5 węzła[2].

Służba[edytuj | edytuj kod]

W ZSRR[edytuj | edytuj kod]

Okręt wszedł do służby w Marynarce Wojennej ZSRR 30 września 1986 roku z oznaczeniem alfanumerycznym: BDK-64 (БДК-64), od bolszoj diesantnyj korabl – duży okręt desantowy[7]. Wchodził w skład 4. dywizjonu okrętów desantowych 39. Dywizji Morskich Sił Desantowych Floty Czarnomorskiej, stacjonującej w bazie na jeziorze Donuzław[8]. 10 maja 1989 roku, jako jeden z pierwszych okrętów tego typu otrzymał imię własne „Cezar Kunikow”, na cześć radzieckiego oficera dowodzącego desantem na tzw. małą ziemię pod Noworosyjskiem, bohatera Związku Radzieckiego, poległego 14 lutego 1943 roku[9][10][11].

„Cezar Kunikow” w Sewastopolu w 2015 roku

W Rosji[edytuj | edytuj kod]

Po rozpadzie ZSRR w grudniu 1991 roku „Cezar Kunikow” wchodził w skład Floty Czarnomorskiej podporządkowanej siłom zbrojnym Wspólnoty Niepodległych Państw, a w praktyce Federacji Rosyjskiej. Po rozformowaniu 39. Dywizji w 1994 roku, został włączony do 30. Dywizji Okrętów Nawodnych[8]. W drugiej połowie lat 90. został wraz z głównymi siłami Floty Czarnomorskiej ostatecznie przejęty przez Rosję. W lipcu 1999 roku okręt brał w operacji przerzutu sił rosyjskich z Tuapse do Salonik w Grecji dla celów operacji pokojowej ONZ w byłej Jugosławii[7]. W Marynarce Rosji nosił stały numer burtowy 158[12].

3 października 2011 roku „Cezar Kunikow” wyszedł w miesięczny rejs na Morze Śródziemne do portów Grecji i Kotoru w Czarnogórze, z udziałem zespołu artystycznego i orkiestry Floty Czarnomorskiej. Uczestniczył między innymi w imprezach „tygodnia rosyjskiego” na Korfu (między 7 a 10 października), obchodach rocznicy bitwy pod Navarino w Pilos i odsłonięciu pomnika przyjaźni grecko-rosyjskiej w Argostoli[13][14]. Odwiedził ponadto Pireus, a w Aleksandropolis wziął udział w obchodach święta narodowego Grecji (dnia Ochi), powracając do Sewastopola 3 listopada, po przepłynięciu ok. 3000 mil morskich[15]. Dowódcą okrętu był wówczas kmdr ppor. Siergiej Łarczuk, dowódcą zespołu kmdr ppor. Siergiej Zwiagin[14].

W kwietniu 2012 roku „Cezar Kunikow” reprezentował marynarkę rosyjską w składzie międzynarodowego zespołu BLACKSEAFOR na Morzu Czarnym, mającego na celu współpracę państw czarnomorskich, będąc okrętem flagowym zespołu, w którego skład wchodził m.in. ukraiński trałowiec „Czerkassy”[16]. Okręty armady brały udział we wspólnych ćwiczeniach i odwiedziły Konstancę, Stambuł i Sewastopol[16]. W czerwcu 2012 roku okręt wyszedł w rejs do Mesyny we Włoszech pod dowództwem kmdr. ppor. Aleksieja Biezaluka, upamiętniając udział rosyjskich marynarzy w likwidacji skutków trzęsienia ziemi w 1908 гoku[17].

Od 6 lipca 2013 roku do listopada 2014 roku okręt był remontowany w stoczni marynarki w Warnie w Bułgarii, w ramach rozliczeń finansowych Bułgarii z ZSRR[9]. W okresie 5–8 maja 2015 roku „Cezar Kunikow” reprezentował Rosję na międzynarodowej wystawie uzbrojenia IDEF-2015 w Stambule[18]. W 2014 roku dowódcą okrętu był kmdr ppor. Roman Kotlarow, a w 2018 roku kmdr ppor. Andriej Sawatjew[9][10]. W grudniu 2017 roku na podstawie wyróżniających się wyników wyszkolenia załogi „Cezar Kunikow” otrzymał tytuł okrętu „uderzeniowego” (ros. udarnyj)[19].

Na początku lipca 2019 roku „Cezar Kunikow” brał udział w manewrach floty rosyjskiej, będących odpowiedzią na NATO-wskie ćwiczenia Sea Breeze na Morzu Czarnym[20]. „Cezar Kunikow” wraz z innymi okrętami desantowymi Floty Czarnomorskiej brał udział w cyklicznych rejsach na Morze Śródziemne wiążących się z zaopatrywaniem rosyjskiego kontyngentu wojsk w Syrii, m.in. w 2020 roku[21].

Wojna rosyjsko-ukraińska[edytuj | edytuj kod]

Okręt wziął udział w inwazji Rosji na Ukrainę, dostarczając w drugiej połowie marca 2022 roku wraz z innymi rosyjskimi okrętami desantowymi pojazdy wojskowe i zaopatrzenie do zdobytego portu w Berdiańsku nad Morzem Azowskim na południu Ukrainy[22]. 25 marca doszło w Berdiańsku do wybuchu, na skutek którego zatonął przy nabrzeżu okręt desantowy „Saratow”, a „Nowoczerkassk” i „Cezar Kunikow” odcumowały i wyszły w morze, odnosząc niewielkie uszkodzenia od spadających odłamków[22]. Oficjalnie podano, że wybuch był skutkiem ostrzału ukraińską rakietą Toczka-U, jednak istnieje również hipoteza, że spowodowany był nieostrożnością przy rozładunku amunicji i paliwa[22]. W wyniku wybuchu doszło także do pożaru na „Cezarze Kunikowie”, a jego dowódca kmdr ppor. Aleksandr Czirwa (Ukrainiec w służbie Rosji) zmarł później na skutek ran[23][24].

Według rosyjskiej prasy, w sierpniu 2022 roku „Nowoczerkassk” i „Cezar Kunikow” były nadal niesprawne z powodu wadliwości części zamiennych do silników, dostarczonych z Polski w 2019 roku, oraz niemożności nabycia nowych części wobec sankcji nałożonych na Rosję po ataku na Ukrainę[25].

Ujawnione nagranie z ataku na okręt

14 lutego 2024 roku rano „Cezar Kunikow” został zaatakowany na Morzu Czarnym w pobliżu Ałupki na Krymie przez ukraińskie siły specjalne Grupy 13 przy użyciu bezzałogowych łodzi uderzeniowych (dronów) Magura V5[11]. Strona ukraińska poinformowała tego samego dnia oficjalnie o zatopieniu okrętu na skutek ataku, publikując także nagrania z kamer dronów[11]. Rosja nie zdementowała utraty okrętu. Podkreślano w mediach symbolikę zatopienia w rocznicę śmierci patrona okrętu[11]. Według wywiadu ukraińskiego okręt załadowany był sprzętem wojskowym[11]. Według niepotwierdzonych oficjalnie doniesień, okręt miał przewozić kilkadziesiąt pocisków balistycznych oraz ponad tysiąc pocisków artyleryjskich pochodzenia północnokoreańskiego, a także trzech specjalistów ze wspierającej Rosję Korei Północnej[26]. Utrata okrętu miała być przyczyną dymisji dowódcy Floty Czarnomorskiej Wiktora Sokołowa, która nastąpiła bezpośrednio po tym[26].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Numer budowy 23 według Apalkow 2007 ↓, s. 29, który jednak zalicza go błędnie do okrętów późniejszego proj. 775/III. Prawidłowy projekt 773/II podaje Car′kow 2015 ↓, s. 24, co potwierdzają fotografie.
  2. ↑ Tak Apalkow 2007 ↓, s. 22, 25 i Car′kow 2015 ↓, s. 24. W starszych źródłach spotykane są inne dane jak 225 ludzi i 13 czołgów (Pawłow 1997 ↓, s. 77) lub 230 ludzi z pojazdami (Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 412).
  3. ↑ 2900 ton jako wyporność okrętu pustego w Apalkow 2007 ↓, s. 21, jako wyporność standardowa w Car′kow 2015 ↓, s. 24
  4. ↑ Radar Rubka według Szczerbakow 2014 ↓, s. 6-7, radar Don według Apalkow 2007 ↓, s. 25. Apalkow mylnie podaje odmiennie, że w okrętach proj. 775/II zamieniono radar Rubka na Pozitiw, co wykluczają fotografie.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995 1995 ↓, s. 412.
  2. ↑ a b c d e f g h i Apalkow 2007 ↓, s. 22.
  3. ↑ Apalkow 2007 ↓, s. 25-26.
  4. ↑ Pawłow 1997 ↓, s. 77.
  5. ↑ Szczerbakow 2014 ↓, s. 6-7.
  6. ↑ a b Apalkow 2007 ↓, s. 25.
  7. ↑ a b Apalkow 2007 ↓, s. 29.
  8. ↑ a b Witalij Kostriczenko. Tragedia Floty Czarnomorskiej. „Morza, Statki i Okręty”. Nr 2/1999. IV (15), s. 26, 31, marzec-kwiecień 1999. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  9. ↑ a b c На судоремонтном заводе в Варне завершен ремонт БДК «Цезарь Куников» Черноморского флота [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 24 listopada 2014 (ros.).
  10. ↑ a b Экипаж большого десантного корабля «Цезарь Куников» провел урок мужества в одноименной школе города Азова [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 5 maja 2018 (ros.).
  11. ↑ a b c d e Ukraiński wywiad ujawnia, czym został zniszczony rosyjski okręt desantowy na Morzu Czarnym. tvn24.pl, 14 lutego 2024.
  12. ↑ Car′kow 2015 ↓, s. 24.
  13. ↑ БДК Черноморского флота «Цезарь Куников» покинул Севастополь [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 3 października 2011 (ros.).
  14. ↑ a b «Цезарь Куников» прибыл в порт Керкира на греческом острове Корфу [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 7 października 2011 (ros.).
  15. ↑ БДК Черноморского флота «Цезарь Куников» вернулся в Севастополь после дальнего плавания [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 3 listopada 2011 (ros.).
  16. ↑ a b Большой десантный корабль «Цезарь Куников» вышел из Севастополя для участия в активации международного соединения «Блэксифор» [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 5 kwietnia 2012 (ros.).
  17. ↑ Большой десантный корабль Черноморского флота «Цезарь Куников» направляется в Мессину [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 4 czerwca 2012 (ros.).
  18. ↑ БДК «Цезарь Куников» Черноморского флота представит Россию на международной выставке вооружений в Стамбуле [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 29 kwietnia 2015 (ros.).
  19. ↑ Три корабля соединения десантных кораблей Черноморского флота подтвердили звание «ударных» [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 13 grudnia 2017 (ros.).
  20. ↑ Корабли Черноморского флота продолжают контролировать деятельность кораблей НАТО, участвующих в военно-морском учении «Си-Бриз-2019» [online], Ministerstwo Obrony Rosji, 5 lipca 2019 (ros.).
  21. ↑ Maria Tsvetkova, Yoruk Isik: Russia reinforces Syria before Putin-Erdogan talks - flight and shipping data. Reuters, 2020-03-04. [dostęp 2023-12-26]. (ang.).
  22. ↑ a b c Michał Fiszer: Rąbnie czy nie rąbnie? Wybuchające rosyjskie okręty wojenne to stara tradycja. Polityka.pl, 26 marca 2022. [dostęp 2022-03-26].
  23. ↑ Olga Surikowa: В Севастополе простились с командиром БДК «Цезарь Куников» Александром Чирвой. Siewkor, 18 kwietnia 2022. [dostęp 2022-04-18]. (ros.).
  24. ↑ Michał Fiszer: 572. dzień wojny. Ukraina nie ma floty, a niszczy rosyjskie okręty. Krążą już o tym dowcipy. Polityka.pl, 18 września 2023. [dostęp 2024-02-14].
  25. ↑ Польша поставила России контрафактные детали для десантных кораблей. mash, 2022-08-24. [dostęp 2023-12-26]. (ros.).
  26. ↑ a b Tomasz Mileszko: Zatopiony okręt Rosji przewoził bardzo cenny ładunek. Putin musiał się wściec. Komputer Świat, 18 lutego 2024.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Jurij Apalkow: Korabli WMF SSSR. Sprawocznik. Tom IV. Diesantnyje i minno-tralnyje korabli. Sankt Petersburg: Galeja Print, 2007. ISBN 978-5-8172-0135-2. (ros.).
  • A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g.. 2015, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015. (ros.).
  • Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).
  • Władimir Szczerbakow. Diesantnyje korabli WMF Rossii. Czast 2. „Tiechnika i Woorużenije”. nr 1/2014, s. 4—7, 2014. Moskwa. ISSN 1682-7597. (ros.). 
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
Okręty desantowe projektu 775 (NATO: Ropucha)
Marynarka Wojenna ZSRR
Marynarka Wojenna Rosji
Marynarka Wojenna Ukrainy
Marynarka Wojenna Jemenu

Marynarka Wojenna Ukrainy

Jemen

* – proj. 775/II, ** – proj. 775/III

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cezar_Kunikow_(1986)&oldid=73178396”