Ciecierzyca pospolita
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ciecierzyca pospolita |
| Nazwa systematyczna | |
| Cicer arietinum L. Sp. pl. 2:738. 1753 | |
| Zasięg | |
| |
Ciecierzyca pospolita (Cicer arietinum L.) – gatunek rośliny jednorocznej należący do rodziny bobowatych. Pochodzi z zachodniej Azji. Nie rośnie dziko, jest wyłącznie rośliną uprawną[3]. Nazywana często cieciorką.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Roślina jednoroczna o wysokości do 50 (100) cm. Łodyga sztywna, kanciasta[4].
- Liście
- Nieparzysto-pierzaste, składające się z odwrotnie jajowatych 11-15 listków o piłkowanych brzegach[4].
- Kwiaty
- Wyrastają pojedynczo w kątach liści. Są fioletowe, purpurowe lub białe, mają 1 słupek i 10 zrośniętych pręcików. Żagielek ciemniejszy[4].
- Owoc
- Zwisający strąk zawierający dość duże, gruszkowatego kształtu nasiona o barwie białożółtawej, czerwonawej lub brunatnej[4].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Roślina uprawna, uprawiana od bardzo dawna. Jej nasiona znaleziono w wykopaliskach datowanych na 9200 lat p.n.e., wiadomo też, że była jednym z podstawowych pokarmów w jadłospisie starożytnych Greków i Rzymian[5]. Nasiona wyglądem i smakiem przypominają groch i są używane do spożycia podobnie jak on[4]. Roślina bardzo popularna w kuchni krajów basenu Morza Śródziemnego. Roztarte i wymieszane z oliwą nasiona tworzą pastę używaną do smarowania chleba[5]. Znana jest także jako groch włoski lub (nieściśle) cieciorka. Wyrabia się z nich także specjalną mąkę.
- Nasiona i słoma są używane również jako pasza dla zwierząt[4].
- woda po gotowaniu ciecierzycy bądź zalewa z ciecierzycy konserwowej – aquafaba, używana jako zamiennik jajek[6][7].
Obecność w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Większość badaczy roślin biblijnych uważa, że do tego gatunku odnosi się cytat z Księgi Izajasza (30,24): „Woły i osły obrabiające rolę żreć będą paszę dobrze przyprawioną, która została przewiana opałką i siedlaczką”. Wzbogacona ciecierzycą pasza była w biblijnym sensie oznaką dobrobytu, który zapowiadał Żydom prorok Izajasz. Ciecierzyca nie została tu wymieniona z nazwy, ale użyte w tym cytacie hebrajskie słowo oznacza paszę z dodatkiem ciecierzycy, a zwyczaj jej dodawania do paszy jest stosowany na Bliskim Wschodzie do dzisiaj[5].
Pokrój
Liść i owoce
Strąki z nasionami
Nasiona
Nasiona ciecierzycy – odmiana bengalska (po lewej) i europejska (po prawej)
Suchy pęd z owocami i nasionami
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
- ↑ a b c d e f Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ a b c Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
- ↑ Katarzyna J. Cichoń, Wydawnictwo Dwie Siostry, Roślinna kuchnia polska : sto tradycyjnych polskich potraw w wersji wegańskiej, wyd. Wydanie I, Warszawa: Wydawnictwo Dwie Siostry, 2020, ISBN 978-83-8150-077-7, OCLC 1204346974 [dostęp 2021-04-12].
- ↑ Marta Dymek, Jadłonomia po polsku, wyd. Wydanie pierwsze, Warszawa 2020, ISBN 978-83-66335-87-5, OCLC 1231565390 [dostęp 2021-04-12].
- African Plant Database: 70772
- BioLib: 39937
- EoL: 685208
- EUNIS: 169805
- Flora of China: 200012048
- FloraWeb: 6717
- GBIF: 2947311
- INaturalist: 122854
- IPNI: 486336-1
- ITIS: 26537
- NCBI: 3827
- The Plant List: ild-4318
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:486336-1
- Tela Botanica: 17272
- Tropicos: 13045294
- USDA PLANTS: CIAR5