Cywińscy herbu Puchała
Cywińscy (w dawnych źródłach czasami Cziwińscy, Ciwińscy) – polski ród szlachecki, pieczętujący się herbem Puchała. Wyodrębniony w średniowieczu, prawdopodobnie z rodu Puchałów, po objęciu majątku Cywiny na północnym Mazowszu, w powiecie płońskim[1]. Z ośmiu osad o dwuczłonowych nazwach do dziś istnieją Cywiny-Dynguny i Cywiny Wojskie[2].
Nazwisko po raz pierwszy jest odnotowane w księdze immatrykulacyjnej Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku 1442, gdzie wpisany jest Jan syn Pawła z Cywina[3]. W 1560 roku odnotowany jest Antoni, który uchodzi za protoplastę linii litewskiej, osiadłej w dużym majątku Mitów[4], nieopodal Skopiszek na północno-wschodniej Litwie[5]. W XVII wieku pojawiają się przedstawiciele linii wielkopolskiej[6]. W XVIII wieku Cywińscy są spotykani również na Mazowszu i w Małopolsce. W XIX wieku z linii litewskiej wyłania się linia ukraińska oraz małopolska tzw. młodsza, która osadza się w Piotrawinie[7][8]. Po odbudowaniu niepodległej Polski, Cywińscy linii litewskiej w większości osiadają na terenie Rzeczypospolitej.
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
Od miejscowości Cywino, ob. Cywiny, zaś nazwa miejscowości prawdopodobnie od imienia *Cywa, por. rzeczownik céwa "cewka, szpulka"[9].
Przedstawiciele[edytuj | edytuj kod]
Z linii litewskiej:
- Bohdan Hieronim Cywiński – prof., historyk idei, publicysta, opozycjonista i działacz społeczny
- Czesław Justyn Cywiński – żołnierz AK na Wileńszczyźnie, prezes Światowego Związku AK
- Henryk Cywiński – polski wiceadmirał floty rosyjskiej
- Jan Cywiński – opozycjonista, dziennikarz
- Jan Kajetan Cywiński – biskup wileński
- Janusz Cywiński - żołnierz II wojny światowej i powstaniec warszawski
- Piotr M. A. Cywiński – dr. historyk mediewista, dyrektor Muzeum Auschwitz-Birkenau
- Władysław Cywiński – taternik, alpinista, inżynier elektronik
Z linii wielkopolskiej:
- Józef Cywiński - podczaszy i wojski poznański, poseł.
Z linii małopolskiej:
- Zenon Cywiński – ziemianin, poseł na Sejm Krajowy Galicji.
Z linii małopolskiej młodszej:
- Izabella Cywińska – reżyser teatralny i filmowy, minister kultury.
- Piotr Andrzej Cywiński – dziennikarz, komentator polityczny, autor książek
Z linii ukraińskiej, vel podolskiej:
- Stanisław Cywiński – doktor filozofii, historyk literatury
Z innych linii:
- Anastazy Bernard Cywiński – poeta, działacz, pedagog, slawista i historyk
- Stanisław Cywiński – inżynier, konstruktor lotniczy.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ SgKP, t. XV, cz I, s. 346.
- ↑ Nazwy Miejscowe Polski, red. K. Rymut, tom II: Kraków 1997, s. 165.
- ↑ A. Boniecki, Herbarz Polski, tom III, Warszawa 1900, s. 244.
- ↑ Wykaz części majątków polskich w Republice Litewskiej w latach 1919 - 1939 [1]
- ↑ SgKP, t. XV, cz. II, s. 341.
- ↑ Odnotowuje ich K. Niesiecki, Herbarz Polski, tom III: Lipsk 1839, s. 167.
- ↑ SgKP, t. VIII, s. 185-186.
- ↑ O Cywińskich z Piotrawina [2].
- ↑ Karol Zierhoffer Nazwy miejscowe północnego Mazowsza, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1957