Delfinowiec białoboki

Delfinowiec białoboki
	Leucopleurus acutus
	(J.E. Gray, 1828)
	; Porównanie wielkości delfinowca białobokiego i człowieka rozumnego (Homo sapiens)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	Whippomorpha
Infrarząd	walenie
Parworząd	zębowce
Nadrodzina	Delphinoidea
Rodzina	delfinowate
Podrodzina	incertae sedis
Rodzaj	Leucopleurus; J.E. Gray, 1866
Gatunek	delfinowiec białoboki
Synonimy
	Rodzaju: Leicopleurus Tomilin, 1957; Gatunku: Delphinus (Grampus) acutus J.E. Gray, 1828; Delphinus Eschrichtii Schlegel, 1841; Delphinus leucopleurus Rasch, 1843; Lagenorhynchus leucopleurus: J.E. Gray, 1846; Lagenorhynchus acutus: J.E. Gray, 1846; Electra acuta: J.E. Gray, 1868; Leucopleurus arcticus J.E. Gray, 1868; Lagenorhynchus perspicillatus Cope, 1876; Lagenorhynchus gubernator Cope, 1876; [Lagenorhynchus] bombifrons Cope, 1876; L[agenorhynchus] acutus: Flower, 1884; Leicopleurus arcticus: Tomilin, 1957; Leucopleurus acutus: LeDuc, Perrin & Dizon, 1999; Delphinus leucoplaurus: Wiig & Bachmann, 2013;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Delfinowiec białoboki^[15], delfin białoboki^[16] (Leucopleurus acutus) – gatunek ssaka morskiego z rodziny delfinowatych (Delphinidae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1828 roku angielski zoolog John Edward Gray nadając mu nazwę Delphinus (Grampus) acutus^[3]. Holotyp pochodził z Morza Północnego, na Wyspach owczych, w Danii^[17]. Okazeym typowym była czaszka pierwotnie znajdująca się w Brooke’s Museum w Londynie i sprzedana do Muzeum Historii Naturalnej w Lejdzie^[18]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Leucopleurus który nazwał w 1866 roku również John Edward Gray^[1].

Najnowsze analizy molekularne wykazały, że tradycyjnie uznawany rodzaj Lagenorhynchus^[19] nie jest monofiletyczny i powinien zostać podzielony na trzy odrębne rodzaje: Lagenorhynchus, Leucopleurus i Sagmatias^[20]^[21]. Leucopteurus acutus należy do izolowanej linii w obrębie Delphinidae^[20]^[21]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy^[21].

Etymologia

Leucopleurus: gr. λευκος leukos „biały”; πλευρον pleuron „żebra, boki”^[22].
acutus: łac. acutus „ostro zakończony”, od acuere „wyostrzyć do punktu”^[23].

Zasięg występowania

Delfinowiec białoboki występuje w zimnych wodach od umiarkowanego do subarktycznego północnego Oceanu Atlantyckiego (w tym ujście rzeki Świętego Wawrzyńca w Kanadzie, ale z wyłączeniem Morza Bałtyckiego), na południe do około 38° szerokości geograficznej północnej w zachodnim Oceanie Atlantyckim oraz od południowego Svalbardu do wybrzeża Bretanii we Francji, we wschodnim Oceanie Atlantyckim^[21].

Morfologia

Długość ciała samic około 250 cm, samców około 280 cm; masa ciała samic około 182 kg, samców około 235 kg^[24]. Noworodki osiągają długość ciała 110–120 cm przy ciężarze około 25 kg^[24]. Kształt ciała torpedowaty, po bokach ciała ma ciemniejsze i jaśniejsze pasy. Płetwa piersiowa ma około 30 cm długości, podczas gdy grzbietowa około 50 cm wysokości. Szerokość w talii wynosi 30–60 cm. Płetwy grzbietowa i tylna są czarne lub ciemnoszare, brzuch i żuchwa białe, natomiast boki szare^[25]^[26]

Ekologia

Żyje w dużych stadach.

Odżywianie

Głównym składnikiem diety delfinowca białobokiego są ryby, w tym śledź oceaniczny (Clupea harengus), makrela atlantycka (Scomber scombrus), ślepior (Gadiculus argenteus), błękitek (Micromesistius poutassou), dobijak amerykański (Ammodytes americanus), stynka amerykańska (Osmerus mordax) i morszczuk srebrzysty (Merluccius bilinearis) oraz mięczaki jak kalmar illex północny (Illex illecebrosus)^[27]^[28].

Uwagi

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Leucopleurus J.E. Gray, 1866.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Kombinacja nazw.
↑ Pierwsze użycie obecnej kombinacji nazw.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus leucopleurus Rasch, 1843.

Przypisy

↑ ^a ^b J.E. Gray. Notes on the skulls of dolphins, or bottlenose whales, in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 216, 1866. (ang.).
↑ ^a ^b А.Г. Томилин: Китообразные. W: В.Г. Гептнер: Звери СССР и прилежащих стран (звери восточной Европы и северной Азии). Cz. 9. Москва: Издательство академии наук СССР, 1957, s. 592. (ros.).
↑ ^a ^b J.E. Gray: Spicilegia Zoologica. Cz. 1. London: Treüttel, Würz and Co., 1828, s. 2. (ang.).
↑ H. Schlegel: Abhandlungen aus dem Gebiete der Zoologie und vergleichenden Anatomie. Leiden: A. Arnz & comp, 1841, s. 23. (niem.).
↑ H. Rasch. Beskrivelse over en I Christianiafjorden fanget nye delphinart, VII. „Nyt magazin for naturvidenskaberne”. 4, s. 100, 1845. (duń.).
↑ Gray 1844–1875 ↓, s. 34.
↑ Gray 1844–1875 ↓, s. 36.
↑ ^a ^b J.E. Gray: Synopsis of the species of whales and dolphins in the collection of the British Museum. London: B. Quaritch, 1868, s. 7. (ang.).
↑ Cope 1876 ↓, s. 136.
↑ ^a ^b Cope 1876 ↓, s. 138.
↑ W.H. Flower. On the Characters and Divisions of the Family Delphinidæ. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1883, s. 492, 1884. (ang.).
↑ R.G. LeDuc, W.F. Perrin & A.E. Dizon. Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome B sequences. „Marine Mammal Science”. 15 (3), s. 639, 1999. DOI: 10.1111/j.1748-7692.1999.tb00833.x. (ang.).
↑ Ø. Wiig & L. Bachmann. The mammal type specimens at the Natural History Museum, University of Oslo, Norway. „Zootaxa”. 3736 (5), s. 595, 2013. DOI: 10.11646/zootaxa.3736.5.9. (ang.).
↑ G.G. Braulik G.G., Lagenorhynchus acutus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-11] (ang.).
↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 43, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagenorhynchus acutus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-11].
↑ P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 62, 1966. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagenorhynchus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-01]. (ang.).
↑ ^a ^b N.L. Vollmer, E. Ashe, R.L. Brownell Jr., F. Cipriano, J.G. Mead, R.R. Reeves, M.S. Soldevilla & R. Williams. Taxonomic revision of the dolphin genus Lagenorhynchus. „Marine Mammal Science”. 35 (3), s. 957–1057, 2019. DOI: 10.1111/mms.12573. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 292. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 374, 1904. (ang.).
↑ acutus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-11] (ang.).
↑ ^a ^b J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 489–490. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
↑ Lagenorhynchus acutus (Gray, 1828). CMS. [dostęp 2009-03-22]. (ang.).
↑ Lagenorhynchus acutus. Animal Diversity Web. [dostęp 2009-03-22]. (ang.).
↑ Jefferson TA, Leatherwood S, Webber MA. FAO Species identification guide. „Marine mammals of the world”, s. 320, 1993.
↑ Reves RR, Smeenk C, Brownell L, Kinze CC. Atlantic white-sided dolphin - Lagenorhynchus acutus (Gray, 1828). „Handbook of Marine Mammals”. 6, s. 31-56, 1999.

Bibliografia

J.E. Gray: Mammalia. On the cetaceous animals. W: J. Richardson & J.E. Gray: The zoology of the voyage of the H.M.S. Erebus & Terror, under the command of Captain Sir James Clark Ross, during the years 1839 to 1843. By authority of the Lords Commissioners of the Admiralty. Cz. 1: Mammalia, Birds. London: E. W. Janson, 1844–1875, s. 13–53. (ang.).
E.D. Cope. Fourth contribution to the history of the existing Cetacea. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 28, s. 129–139, 1876. (ang.).

[2] Niepoprawna późniejsza pisownia Leucopleurus J.E. Gray, 1866.

[kn-7] Kombinacja nazw.

[14] Pierwsze użycie obecnej kombinacji nazw.

[16] Niepoprawna późniejsza pisownia Delphinus leucopleurus Rasch, 1843.

[gray1866-1] J.E. Gray. Notes on the skulls of dolphins, or bottlenose whales, in the British Museum. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 216, 1866. (ang.).

[tom-3] А.Г. Томилин: Китообразные. W: В.Г. Гептнер: Звери СССР и прилежащих стран (звери восточной Европы и северной Азии). Cz. 9. Москва: Издательство академии наук СССР, 1957, s. 592. (ros.).

[gray1828-4] J.E. Gray: Spicilegia Zoologica. Cz. 1. London: Treüttel, Würz and Co., 1828, s. 2. (ang.).

[sch-5] H. Schlegel: Abhandlungen aus dem Gebiete der Zoologie und vergleichenden Anatomie. Leiden: A. Arnz & comp, 1841, s. 23. (niem.).

[ras-6] H. Rasch. Beskrivelse over en I Christianiafjorden fanget nye delphinart, VII. „Nyt magazin for naturvidenskaberne”. 4, s. 100, 1845. (duń.).

[CITEREFGray1844–1875[https://www.biodiversitylibrary.org/page/6957465_34]-8] Gray 1844–1875 ↓, s. 34.

[CITEREFGray1844–1875[https://www.biodiversitylibrary.org/page/6957467_36]-9] Gray 1844–1875 ↓, s. 36.

[gray1868-10] J.E. Gray: Synopsis of the species of whales and dolphins in the collection of the British Museum. London: B. Quaritch, 1868, s. 7. (ang.).

[CITEREFCope1876[https://www.biodiversitylibrary.org/page/26298865_136]-11] Cope 1876 ↓, s. 136.

[CITEREFCope1876[https://www.biodiversitylibrary.org/page/26298867_138]-12] Cope 1876 ↓, s. 138.

[flo-13] W.H. Flower. On the Characters and Divisions of the Family Delphinidæ. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1883, s. 492, 1884. (ang.).

[duc&inni-15] R.G. LeDuc, W.F. Perrin & A.E. Dizon. Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome B sequences. „Marine Mammal Science”. 15 (3), s. 639, 1999. DOI: 10.1111/j.1748-7692.1999.tb00833.x. (ang.).

[wiig&bach-17] Ø. Wiig & L. Bachmann. The mammal type specimens at the Natural History Museum, University of Oslo, Norway. „Zootaxa”. 3736 (5), s. 595, 2013. DOI: 10.11646/zootaxa.3736.5.9. (ang.).

[iucn-18] G.G. Braulik G.G., Lagenorhynchus acutus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2022-1 [dostęp 2022-09-11] (ang.).

[miiz-19] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[msz-20] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 43, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[msw-21] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Lagenorhynchus acutus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-09-11].

[her-22] P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 62, 1966. (ang.).

[msw2-23] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Lagenorhynchus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-04-01]. (ang.).

[Vollmer&inni-24] N.L. Vollmer, E. Ashe, R.L. Brownell Jr., F. Cipriano, J.G. Mead, R.R. Reeves, M.S. Soldevilla & R. Williams. Taxonomic revision of the dolphin genus Lagenorhynchus. „Marine Mammal Science”. 35 (3), s. 957–1057, 2019. DOI: 10.1111/mms.12573. (ang.).

[icmw-25] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 292. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[pal-26] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 374, 1904. (ang.).

[27] acutus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-09-11] (ang.).

[hmw-28] J. Wang, K. Riehl & S. Dungan: Family Delphinidae (Ocean Dolphins). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 489–490. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

[29] Lagenorhynchus acutus (Gray, 1828). CMS. [dostęp 2009-03-22]. (ang.).

[30] Lagenorhynchus acutus. Animal Diversity Web. [dostęp 2009-03-22]. (ang.).

[31] Jefferson TA, Leatherwood S, Webber MA. FAO Species identification guide. „Marine mammals of the world”, s. 320, 1993.

[32] Reves RR, Smeenk C, Brownell L, Kinze CC. Atlantic white-sided dolphin - Lagenorhynchus acutus (Gray, 1828). „Handbook of Marine Mammals”. 6, s. 31-56, 1999.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[5]

[b]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[c]

[12]

[d]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]