Delikatesy (Katowice)
 Budynek od frontu (2022) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
al. W. Korfantego 5 / ul. Piastowska 2, |
| Typ budynku |
budynek mieszkalno-usługowy |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
11+1 |
| Rozpoczęcie budowy |
1960 |
| Ukończenie budowy |
1962 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
 50°15′41,3″N 19°01′24,3″E/50,261472 19,023417
| |
Delikatesy – budynek mieszkalno-usługowy, położony przy alei W. Korfantego 5 i ulicy Piastowskiej 2 w Katowicach, w dzielnicy Śródmieście. Składa się on z dwóch połączonych ze sobą części: parterowego pawilonu handlowego oraz wysokościowca mieszkalnego. Budynek ten powstał w latach 1960–1962, a zaprojektował go Marian Skałkowski.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Budowa gmachu „Delikatesów” była częścią przebudowy katowickiego Śródmieścia we fragmencie położonym na północ od torów kolejowych, trwająca w latach 60. i 70. XX wieku wzdłuż współczesnej alei W. Korfantego (wówczas ulicy Armii Czerwonej)[1]. Sam zaś budynek „Delikatesów” powstał bezpośrednio w miejscu, gdzie w latach 40. i 50. XX wieku organizowano objazdowe cyrki[2], a pod budowę „Delikatesów” i sąsiedniego hotelu Katowice wyburzono historyczną zabudowę folwarku w rejonie zamku Tiele-Wincklerów[2].
Projekt budynku powstał w latach 1959–1960[3]. Gmach ten zaprojektował Marian Skałkowski, zaś konstrukcję budynku opracowali Franciszek Klimek i Jaromir Bohoniuk[2]. Budynek został wzniesiony w latach 1960–1962[3].
Pierwotnie gmach ten nazywał się „Domem Artystów” lub „Domem Aktora”, gdyż zamieszkali w nim aktorzy pobliskiego Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego[4].
Na parterze gmachu powstała samoobsługowa sala „Delikatesów”, która była pierwszą tego typu na terenie województwa katowickiego[3]. Sklep ten na ówczesne standardy był bardzo nowoczesny. Posiadał on liczne stanowiska: garmażeryjne, produkcji lodów, mielenia kawy oraz bar kawowy[5].
W 1962 roku zespół projektowy „Delikatesów” otrzymał nagrodę Komitetu Budownictwa, Urbanistyki i Architektury[5]. W tym samym roku w kilkunastu mieszkaniach urządzono wystawę nowoczesnego urządzania wnętrz oraz najnowszych mebli krajowych. Wystawa ta cieszyła się dużą popularnością[6].
We wrześniu 2012 roku rozpoczął się remont „Delikatesów”[1], polegający na termomodernizacji budynku w połączeniu z odświeżeniem elewacji. Prace zostały zakończone w listopadzie tego samego roku[7].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]„Delikatesy” to budynek mieszkalno-usługowy[3], położony przy alei W. Korfantego 5 (pawilon)[8] i ulicy Piastowskiej 2 (wieżowiec mieszkalny)[7] w Katowicach, w granicach dzielnicy Śródmieście[8].
Wysokościowiec mieszkalny i część sklepowa oddzielona jest od siebie dylatacją[2], zaś odsunięcie części mieszkalnej wieżowca wynikało m.in. z ukształtowania terenu, zamiaru odsunięcia budynku od ruchliwej ulicy oraz dążeniu do niezależności części handlowej tak, by można było ograniczyć liczbę słupów oraz poprawić warunki sprzedaży[9].
Wieżowiec mieszkalny posiadający łącznie 11 kondygnacji nadziemnych i jedną podziemną[8] jest wybudowany w konstrukcji szkieletowej[1]. Charakteryzuje się on prócz nadwieszenia nad niższą częścią także kolorystyką, pierwotnie utrzymywaną w paskowo-niebieskiej tonacji – za pomocą kremowych kolorów podkreślano płyty balkonowe, górny pas fasady oraz boczne ściany, a do wykończenia elewacji zastosowano eksperymentalne malowanie farbami emulsyjnymi[9]. Układ okien wyróżnia się tym, że balkonowe portfenetry połączono z właściwymi oknami oraz wąskimi otworami celem uzyskania dodatkowego oświetlenia, zaś co drugą kondygnację zastosowano lustrzane odbicia kompozycji okien i balkonów[10].
Wewnątrz gmachu „Delikatesów” zaprojektowano 87 małych, dwu- i trzypokojowych mieszkań[6]. Mieszkania te powstały zaś z przeznaczeniem dla osób samotnych i dla bezdzietnych par[11]. Powstało także piętro techniczne, a zbiorcze kanały wentylacyjne i gazowe umieszczono w ścianach budynku[6].
Parterowa hala o powierzchni około 740 m² została zaprojekowana na 200 klientów[12]. Charakterystycznym elementem hali jest ekspresyjna forma zadaszenia nad wejściem do wielkiej sali samoobsługowej „Delikatesów”[3]. Konstrukcję zaprojektowano w taki sposób, by ciężar przykrycia spoczywał tylko na ośmiu słupach, z czego cztery z nich ukryto w ścianach[11]. Do środka od frontu zaprojektowano trzy przeszklone wejścia[12].
Według stanu z września 2022 roku, w pawilonie przy ulicy W. Korfantego 5 działały m.in.: sklep „Społem” Katowice[13], restauracja Sphinx[14] i placówka banku Santander Bank Polska[15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Justyna Przybytek: Katowice: Delikatesy z 1962 roku przy Korfantego pokryła sieć rusztowań. dziennikzachodni.pl, 2012-09-14. [dostęp 2022-09-14]. (pol.).
- ↑ a b c d Borowik 2019 ↓, s. 102.
- ↑ a b c d e Borowik 2014 ↓, s. 163.
- ↑ Borowik 2019 ↓, s. 104.
- ↑ a b Borowik 2019 ↓, s. 111.
- ↑ a b c Borowik 2019 ↓, s. 107.
- ↑ a b Urbanity: Delikatesy. www.urbanity.pl. [dostęp 2022-09-14]. (pol.).
- ↑ a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2022-09-14]. (pol.).
- ↑ a b Borowik 2019 ↓, s. 105.
- ↑ Borowik 2019 ↓, s. 106.
- ↑ a b Borowik 2019 ↓, s. 108.
- ↑ a b Borowik 2019 ↓, s. 109.
- ↑ Społem Katowice: NASZE SKLEPY. spolemkatowice.pl. [dostęp 2022-09-14]. (pol.).
- ↑ Sphinx: KATOWICE ul. Korfantego 5. www.menu.sphinx.pl. [dostęp 2022-09-14]. (pol.).
- ↑ Santander Bank Polska: Wyszukiwarka placówek i bankomatów. 2 Oddział w Katowicach. www.santander.pl. [dostęp 2022-09-14]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aneta Borowik, Architektura lat 60. XX wieku w Katowicach. Przykłady, twórcy, stan zachowania, [w:] Maria Jolanta Sołtysik, Robert Hirsch (red.), Architektura XX wieku do lat sześćdziesiątych i jej ochrona w Gdyni i w Europie, Gdynia: Urząd Miasta Gdyni, 2014, s. 161-168, ISBN 978-83-932299-2-5 (pol.).
- Aneta Borowik, Nowe Katowice. Forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945–1980), wyd. pierwsze, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2019, ISBN 978-83-66018-17-4 (pol.).