Dolina Loary

Dolina Loary pomiędzy Sully-sur-Loire a Chalonnes^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
	; Zamek Chenonceau
Państwo	Francja
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, II, IV
Numer ref.	933
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	2000; na 24. sesji
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Dolina Loary – kraina historyczna Francji, na obszarze której znajduje się ponad 300 średniowiecznych i renesansowych zamków oraz pałaców doby oświecenia usytuowanych nad Loarą i jej dopływami.

Za turystyczną stolicę regionu, z racji swego położenia i kuchni, uznawane jest Tours. Na drugim miejscu znajduje się Angers, lecz więcej zabytków mają takie historyczne miasta, jak Amboise, Blois, Saumur i Beaugency, rozrzucone wzdłuż rzeki. Tradycyjnie rozumiana Dolina Loary to ciąg majestatycznych zamków, wśród których są niezwykle malowniczy Château Azay-le-Rideau oraz otoczony pięknymi ogrodami zamek w Villandry. Dalej na północ znajdują się miasta Le Mans i Chartres ze średniowiecznymi katedrami otoczone murami galorzymskimi. Leżące na zachodzie regionu Nantes jest portem i bramą na Atlantyk.

Wprowadzenie

Dolina Loary (franc. Le Val de Loire) nazywana jest Ogrodem Francji i Kolebką języka francuskiego. Jest znana i podziwiana ze względu na architekturę także takich miast jak Chinon, Nantes, czy Orlean i opromienionych sławą zamków.

Dolina Loary, wraz z jej licznymi pomnikami kultury, stanowi renesansowy i oświeceniowy wizerunek sztuki europejskiej. To połączenie piękna krajobrazu z kulturalnym dziedzictwem, którego obrazem są tutejsze miasta, wioski, liczne zamki i produkowane w regionie wino, decyduje o wyjątkowości doliny.

2 grudnia 2000 roku UNESCO wpisało środkową część doliny rzeki, pomiędzy ujściami Maine i Sully-sur-Loire, na swoją prestiżową Listę Światowego Dziedzictwa. Wybierając ten obszar, na który składają się departamenty Loiret, Loir-et-Cher, Indre i Loara i Maine i Loara, komitet w uzasadnieniu podał, że Dolina Loary stanowi:

„an exceptional cultural landscape, of great beauty, comprised of historic cities and villages, great architectural monuments – the Châteaux – and lands that have been cultivated and shaped by centuries of interaction between local populations and their physical environment, in particular the Loire itself” (wyjątkowy krajobraz kulturowy, o wielkim pięknie, składający się z historycznych miast i wiosek, wielkich zabytków architektonicznych - zamków - i ziem, które były kultywowane i kształtowane przez stulecia wzajemnego oddziaływania między miejscową ludnością a ich środowiskiem fizycznym, w szczególności z Loarą)^[1].

Historia

Dolina była zamieszkana już w czasach galijskich, ale decydującą przyczyną powstania wspaniałych budowli w dolinie Loary była nowa koncepcja rezydencji.

Pojawiła się ona po powrocie Walezjuszów z wojen w Italii. Okazało się bowiem, że istniejące zamki średniowieczne nie mają już racji bytu, tym bardziej, że zapanował okres pokoju. Karol VIII, Ludwik XII i Franciszek I zaczęli naśladować włoski styl życia, w którym o potędze władzy królewskiej świadczyła kultura, elegancja i przepych.

Większość zamków pochodzi z okresu renesansu i została zaprojektowana dla królów i arystokratów francuskich przez włoskich artystów. Istnieje także kilka zamków pochodzących z okresu wczesnego średniowiecza.

W połowie XVI wieku król Franciszek I przemieścił ośrodek sprawowania władzy z powrotem znad Loary do Paryża. Wielcy architekci podążyli za nim, ale Dolina Loary nadal dla arystokracji francuskiej pozostała miejscem wypoczynku. Wstąpienie na tron Ludwika XIV w połowie XVII wieku ponownie uczyniło z Paryża także miejsce wypoczynku – gdy król zbudował pałac w Wersalu. Niemniej jednak ci, którzy cieszyli się łaską królewską, a byli bogaci, odnawiali stare zamki lub budowali zupełnie nowe letnie rezydencje nad Loarą.

Podczas rewolucji francuskiej część zamków została zburzona lub splądrowana. Ich dawni właściciele stracili życie na gilotynie. W czasie obu wojen światowych niektóre zamki pozamieniano na kwatery dowódcze różnych armii.

Dzisiaj te zamki, które pozostały w rękach prywatnych, służą ich właścicielom jako miejsca zamieszkania (w kilku przypadkach dostępne dla turystów), jednak większość to hotele i pensjonaty. Niektóre zajmują władze lokalne różnych szczebli, a największe, jak zamek w Chambord, znajdują się w gestii rządu francuskiego, jako odwiedzane przez setki tysięcy turystów rocznie muzea.