Dolina Roztoki
Dolina Roztoki – dolina U-kształtna w Tatrach Wysokich, odgałęzienie Doliny Białki, dolne przedłużenie Doliny Pięciu Stawów Polskich umiejscowione wzdłuż dyslokacji (Dolina Pięciu Stawów Polskich znajduje się na skrzyżowaniu kilku stref dyslokacyjnych).
Topografia
Dolina ma długość ok. 4,4 km i powierzchnię ok. 7,0 km², razem z Doliną Pięciu Stawów Polskich długość wynosi ok. 7,5 km, a powierzchnia 13,6 km². Dolinę Roztoki od Doliny Pięciu Stawów Polskich oddziela próg ściany stawiarskiej. Wspólnie te dwie doliny są największym polskim odgałęzieniem Doliny Białki, podchodzącym pod grań główną Tatr na odcinku Świnica – Szpiglasowy Wierch. Dolina Roztoki jest środkowym z trzech dużych odgałęzień Doliny Białki położonych na terenie Polski. Od północnego zachodu graniczy z Doliną Waksmundzką, a od południowego wschodu z Doliną Rybiego Potoku. Od pierwszej z tych dolin oddziela ją grzbiet Wołoszyna, od drugiej – północno-wschodnia grań Szpiglasowego Wierchu z Opalonem. Górny odcinek Doliny Roztoki wraz z Doliną Pięciu Stawów Polskich graniczy od północy z Doliną Gąsienicową i doliną Pańszczycą – jest od nich oddzielony długą wschodnią granią Świnicy.
Wylot doliny położony jest na wysokości ok. 1020 m n.p.m., naprzeciwko polany Biała Woda. Próg Doliny Pięciu Stawów Polskich opada na wysokość ok. 1550–1570 m.
W górnej części doliny, zawieszone nad jej dnem, znajdują się dwie boczne odnogi: Dolinka Buczynowa i Świstówka Roztocka. W zachodnich zboczach Świstowej Czuby położony jest na wysokości ok. 1600–1640 m mały trawiasty kocioł, nazywany Litworowym Kotłem lub Litworową Dolinką. Prowadzi tędy zimowy wariant szlaku do Doliny Pięciu Stawów Polskich, w lecie nieoznakowany. Z okolic kotła opadają do doliny Skrajny i Zadni Litworowy Żleb.
Opis doliny
Krajobraz samej Doliny Roztoki różni się od widoków w Dolinie Pięciu Stawów Polskich. Dnem doliny płynie potok Roztoka – dopływ Białki wypływający z Wielkiego Stawu Polskiego. W odległości ok. 120 m od tego stawu potok tworzy najwyższy polski wodospad, Siklawę. Od dołu dolinę ogranicza ciąg mniejszych wodospadów – Wodogrzmoty Mickiewicza, położone ok. 1 km od ujścia Roztoki do Białki.
Do wysokości ok. 1370 m n.p.m. rośnie las świerkowy, który wyżej przechodzi w bór limbowy poprzetykany modrzewiem. Jest to jeden z najlepiej zachowanych w Tatrach naturalnych lasów, wiek wielu świerków przekracza 300 lat, a niektórych nawet 400 lat. Zbocza ciągnących się wzdłuż doliny grzbietów przecinają liczne żleby, z których wiosną schodzą lawiny aż do dna doliny. W żlebach i poniżej nich znajdują się osypiska piargów. Lasy poszarpane są pasami lawinisk i poprzecinane widocznymi urwiskami skalnymi. Latem zbocza gór zdobią gęste oploty kosodrzewiny, wśród której rośnie rzadki w Polsce jarząb nieszpułkowy. Stwierdzono też występowania gnidosza Hacqueta – rośliny w Polsce występującej tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach[1]. Dno doliny pokrywa miejscami kosodrzewina poprzetykana jarzębiną i barwnymi plamami kwitnących roślin. Potok już na wysokości polany Nowa Roztoka (znajduje się na niej szałas) płynie kaskadami ze średnim spadkiem 110 m/km. Jest to teren ścisłego rezerwatu przyrody, ostoja jeleni, kozic i niedźwiedzi.
W dolinie znajdują się trzy niewielkie jaskinie: Dziura nad Roztoką, Dziura nad Nową Roztoką i Gowoniowa Nyża[2].
Na przełęczy, przy żlebie, zainstalowano urządzenie wyciągowe łączące ją z drogą w Dolinie Roztoki. Wyciąg ułatwia zaopatrzenie schroniska PTTK w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.
Historia
Droga Doliną Roztoki do Doliny Pięciu Stawów Polskich była uczęszczana od dawna. W XIX wieku byli tu Stanisław Staszic, Seweryn Goszczyński, Ludwik Zejszner, być może także już ojciec Gabriel Rzączyński pod koniec XVII wieku. Szlak prowadzący doliną został oznakowany w 1899 r.
Poniżej Doliny Roztoki, w Dolinie Białki, na polanie Stara Roztoka zbudowano w 1876 r. schronisko im. Wincentego Pola.
Szlaki turystyczne
– przez dolinę prowadzi szeroka droga zielonym szlakiem turystycznym. To wygodne dojście ciągnie się aż do Końskiego Żlebu, który schodzi z przełęczy pomiędzy Świstową Czubą a Niżnią Kopą. (do tego miejsca 1:25 h) Tam rozdwaja się szlak; zielony szlak odchodzi na prawo i prowadzi przez Bacową Wantę, obok Siklawy wprost do do Doliny Pięciu Stawów Polskich (45 min). W zimie ze względu na niebezpieczeństwo lawin odcinek ten jest zamykany.
– od rozgałęzienia na lewo. Prowadzi on zakosami wśród kosodrzewiny wprost do schroniska (40 min). Jest to szlak trudniejszy niż zielony, prowadzący okrężną drogą do tego samego miejsca. Nie jest on polecany dla osób starszych i z niską kondycją fizyczną.
Uwaga! U końca Doliny Roztoki na rozstaju szlaków stoją znaki po części błędnie informujące o dojściu do Doliny Pięciu Stawów Polskich. Wskazówka zielonego szlaku informuje o dojściu do wodospadu Siklawa. Należy zaznaczyć, że wodospad znajduje się jedynie przy drodze prowadzącej jednak bezpośrednio do Wielkiego Stawu Polskiego, skąd tym samym zielonym szlakiem można udać się do Schroniska przy Przednim Stawie Polskim.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-02-17] (pol.).
Bibliografia
- Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13184-5.
- Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XV. Latchorzew: Trawers, 2007. ISBN 978-83-60078-04-4.
- Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit” S.c., 2004. ISBN 83-915-737-9-6.