Dydelf czarnouchy
| Didelphis marsupialis[1] | |||||
| Linnaeus, 1758[2] | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
dydelf czarnouchy | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[15] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
 Zasięg występowania | |||||
Dydelf czarnouchy[16], dydelf północny[17], opos północny, oposum (Didelphis marsupialis) – gatunek ssaka z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w rodzinie dydelfowatych (Didelphidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Dydelf czarnouchy występuje we wschodnim Meksyku (Tamaulipas na południe, włącznie z Cozumel) przez Amerykę Środkową i północną Amerykę Południową do większości niziny Amazonki, w tym do Trynidadu i Tobago; także na Małych Antylach na południe od Dominiki, gdzie być może został introdukowany[18].
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Głowa wraz z tułowiem o długości 32,4–46,5 cm, ogon osiąga 33,6–46,5 cm; masa ciała 0,57–2,4 kg[18]. Swym kształtem przypomina szczura. Pysk jego jest wydłużony, ogon długi i chwytny, nie owłosiony. Barwa futra zmienna, od szarej do prawie czarnej bądź rudawej. Wzdłuż głowy biegną 3 ciemniejsze linie.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Prowadzi głównie naziemny i nocny tryb życia, dzień spędza w szczelinach skalnych lub pustych pniach drzew. Sprawnie wspina się po drzewach, zamieszkuje tereny leśne lub gęsto pokryte krzewami. Jest spotykany w pobliżu siedzib ludzkich. Jest zwierzęciem wszystkożernym, lecz najczęściej żywi się drobnymi ssakami, ptakami, żabami i owadami[19].
Dydelf czarnouchy żyje samotnie z wyjątkiem okresu rozmnażania. Gniazda buduje z liści i łodyg. Ciąża krótka, trwająca 12-13 dni, w miocie 8-18 sztuk o wielkości ziaren fasoli. Młode przebywają przytwierdzone do sutków w torbie lęgowej matki przez 60-70 dni. Przez kolejny miesiąc są przyczepione do sierści matki i są przez nią karmione, po czym usamodzielniają się. Dojrzałość płciową osiągają już w pierwszym roku życia, a na swobodzie żyją do kilku lat.
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
Skórka dydelfa jest mało atrakcyjna jako materiał futrzarski, mimo tego jest odławiany dla futra, jak również dla mięsa. Do najcenniejszych należą te o czarnym umaszczeniu[19]. W skali roku zabija się do kilku milionów sztuk[17]}[20], co nie ma wpływu na stabilność populacji[15].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Didelphis marsupialis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 54. (łac.).
- ↑ E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen, und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere. Cz. 2. Leipzig: Weygand, 1780, s. 226. (niem.).
- ↑ J.F. Gmelin: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. Ed. 13., aucta, reformata. T. 1. Lipsiae: Impensis Georg. Emanuel. Beer, 1788, s. 108. (łac.).
- ↑ O. Thomas: Catalogue of the Marsupialia and Monotremata in the collection of the British Museum (Natural History). London: Printed by order of the Trustees, 1888, s. 323. (ang.).
- ↑ Allen 1900 ↓, s. 192.
- ↑ Allen 1900 ↓, s. 193.
- ↑ Allen 1901 ↓, s. 173.
- ↑ Allen 1901 ↓, s. 175.
- ↑ Allen 1902 ↓, s. 251.
- ↑ Allen 1902 ↓, s. 259.
- ↑ Allen 1902 ↓, s. 262.
- ↑ O. Thomas. On some mammals from Coiba Island, off the west coast of Panama. „Novitates Zoologicae”. 9, s. 137, 1902. (ang.).
- ↑ E.A. Goldman. New mammals from Middle and North America. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 30, s. 107, 1917. (ang.).
- ↑ a b D. Astua de Moraes i inni, Didelphis marsupialis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-07-18] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 2. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 56, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 163. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ a b Stanisław Jarosz: Hodowla zwierząt futerkowych. Warszawa: PWN, 1993. ISBN 83-01-11176-3.
- ↑ Dydelf północny. [dostęp 2013-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- J.A. Allen. Descriptions of new American marsupials. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 13, s. 191–199, 1900. (ang.).
- J.A. Allen. A preliminary study of the North American opossums of the genus Didelphis. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 14, s. 149–195, 1901. (ang.).
- J.A. Allen. A preliminary study of the South American opossum of the genus Didelphis. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 16, s. 249–279, 1902. (ang.).
- K. Kowalski: Ssaki. Zarys teriologii. Warszawa: PWN, 1971.
- Zwierzęta. Encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 69. ISBN 83-01-14344-4.