Edmund Banasikowski

Edmund Banasikowski

Mundek, Jeż

pułkownik
Data i miejsce urodzenia	3 kwietnia 1914 Siedlce
Data i miejsce śmierci	3 kwietnia 2010 DeWitt, Michigan
Przebieg służby
Lata służby	1939–1945
Siły zbrojne	Armia Krajowa
Jednostki	„Wachlarz”
Stanowiska	dowódca grupy dywersyjnej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa kampania wrześniowa operacja Ostra Brama
Odznaczenia

Tablica poświęcona płk. Edmundowi Banasikowskiemu w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej na Wojskowym Cmentarzu na Powązkach w Warszawie

Odsłonięcie tablicy poświęconej płk. Edmundowi Banasikowskiemu 25 lipca 2014 roku w Panteonie Żołnierzy Polski Walczącej na Wojskowym Cmentarzu na Powązkach w Warszawie

Edmund Jerzy Banasikowski, ps. „Mundek”, „Jeż” (ur. 3 kwietnia 1914 w Siedlcach, zm. 3 kwietnia 2010 w DeWitt w stanie Michigan w USA) – pułkownik Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, działacz społeczny i polonijny.

Życiorys

Absolwent Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej. Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z 15 października 1935 i 427. lokatą w korpusie oficerów piechoty. Na porucznika został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 404. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W tym samym miesiącu pełnił służbę w 23 pułku piechoty we Włodzimierzu na stanowisku dowódcy plutonu 7. kompanii.

W momencie wybuchu II wojny światowej zajmował stanowisko dowódcy pododcinka Batalionu Fortecznego „Mikołów”. Po zakończeniu kampanii wrześniowej brał udział w konspiracji na terenie Siedlec oraz Warszawy (w latach 1939–1941).

W styczniu 1942 roku mianowany dowódcą grupy dywersyjnej Wachlarz, działającej w okolicach Witebska i Newela. Po reorganizacji struktur dywersji na Wschodzie wszedł w skład Inspektoratu F okręgu wileńskiego Armii Krajowej, gdzie został zastępcą majora Czesława Dębickiego (pseud. „Jarema”).

Latem 1944 roku brał udział w operacji Ostra Brama. Następnie – wraz z Antonim Snarskim – redagował biuletyn „Na Zew Ziemi Ojczystej”.

Wiosną 1945 roku aresztowany przez NKWD. Zdołał zbiec z więzienia i przedostać się do Warszawy. Wobec narastającego terroru radzieckiego i represji wobec byłych żołnierzy AK, podjął decyzję o wyjeździe z kraju. Wiosną 1946 roku przedostał się do Szwecji, a w 1951 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkał na stałe w Milwaukee.

Na emigracji pełnił funkcję przewodniczącego Kongresu Polonii Amerykańskiej w stanie Wisconsin (1960–1977). Korespondent Radia Wolna Europa, laureat nagrody literackiej Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (1989). Pełnił również przez długi okres funkcję prezesa Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Milwaukee. 10 czerwca 1989 został powołany do Oddziału Rady Narodowej RP na terenie Stanów Zjednoczonych.

Szlak wojenny zakończył w randze kapitana; po upadku komunizmu w Polsce awansowany do stopnia majora (1990) i następnie do stopnia pułkownika.

Autor książki Na zew Ziemi Wileńskiej (1990).

Żonaty z Zofią (de domo Brzozowską), dwoje dzieci (Barbara, Ryszard).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1993, przez prezydenta Lecha Wałęsę)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1989)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (3 maja 1975).
• Krzyż Walecznych
• Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami

Bibliografia

• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.