Michigan
| |||||
| |||||
| 26. stan od 26 stycznia 1837 | |||||
| |||||
| Dewiza: Si quaeris peninsulam amoenam circumspice | |||||
| Państwo |  Stany Zjednoczone
| ||||
| Stolica | Lansing | ||||
| Kod ISO 3166-2 | US-MI | ||||
| Gubernator | Gretchen Whitmer (D) | ||||
| Powierzchnia | 250 487[1] km² | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
9 962 311[2] | ||||
| • gęstość | 67,55 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | UTC-05:00 UTC-04:00 | ||||
| Języki urzędowe | de iure brak de facto angielski | ||||
Położenie na mapie USA
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone
| |||||
Michigan (wymowa:/ˈmɪʃɪɡən/) – stan Stanów Zjednoczonych, leżący w części regionu Midwest nazywanej regionem Wielkich Jezior.
Nazwa pochodzi od nazwy jeziora Michigan, poprzez język francuski wywodzącej się od słowa misshikama (wielkie jezioro) z języka odżibwe.
Michigan leży na dwóch półwyspach – Półwysep Dolny ma większą powierzchnię i gęstość zaludnienia, Półwysep Górny, oddzielony od Półwyspu Dolnego cieśniną Mackinac łączącą jezioro Huron z jeziorem Michigan, jest ważny ze względu na turystykę i zasoby naturalne.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
W stanie obowiązują dwie strefy czasowe: w większości hrabstw UTC-05:00, a w 4 hrabstwach Upper Peninsula UTC-06:00
Granice stanu[edytuj | edytuj kod]
Stan Michigan składa się z dwóch półwyspów położonych między 82°30′ a 90°30′W: Półwyspu Górnego i Dolnego, oddzielonych cieśniną Mackinack. Na południu graniczy ze stanami Ohio i Indiana – część granic z tymi stanami to granice wodne. Zachodnia granica stanu to prawie całkowicie granice wodna na jeziorze Michigan ze stanami Illinois i Wisconsin. Dalej na północ przebiega granica lądowa części stanu Michigan położonej na Półwyspie Górnym, wyznaczona częściowo przez rzeki Menominee i Montreal ze stanem Wisconsin. Dalej następuje granica wodna na jeziorze Górnym, kolejno ze stanem Wisconsin, stanem Minnesota i kanadyjską prowincją Ontario. Od wyspy Isle Royale granica wodna między Michigan a Ontario przebiega prostoliniowo przez jezioro Górne, a od Sault Ste. Marie skręca na południe, przebiegając przez jezioro Huron. W okolicach Detroit przebiega lądowa granica Michigan i Ontario, a następnie granica wodna Michigan i Ontario na jeziorze Erie.
Powierzchnia[edytuj | edytuj kod]
Powierzchnia lądowa stanu wynosi 150 504 km², powierzchnia wodna tworzona przez położoną na terenie stanu część Wielkich Jezior 99,909 km², pozostała powierzchnia wodna 3380 km². Jedynym stanem amerykańskim o większej powierzchni wodnej jest Alaska. Z powierzchnią całkowitą wynoszącą 253 793 km², Michigan jest największym stanem amerykańskim na wschód od Missisipi (uwzględniając powierzchnię wodną) i 10. ze wszystkich stanów pod względem całkowitej powierzchni.
Ukształtowanie fizyczne[edytuj | edytuj kod]
Półwysep Górny jest silnie zalesiony, a na zachodzie dość górzysty. Góry Porcupine Mountains, najstarsze góry Ameryki Północnej, osiągają wysokość niemal 670 m (2000 stóp) n.p.m. i formują dział wodny między ciekami uchodzącymi do Jeziora Górnego a ciekami uchodzącymi do Jeziora Michigan. Znajduje się tu najwyższy punkt stanu, Mount Arvon, o wysokości 602 m[3]. W 2010 roku na półwyspie mieszkało 311 361 mieszkańców[4].
Półwysep Dolny, rozciągający się z północy na południe przez 446 km i ze wschodu na zachód przez 314 km, a zajmuje prawie 2/3 powierzchni lądowej stanu.
Orientacja geograficzna półwyspów stanu Michigan sprawia, że odległość między jego najbardziej oddalonymi punktami jest duża: Ironwood na zachodzie Górnego Półwyspu leży 1015 km od Lambertville na południowo-wschodnim krańcu Dolnego Półwyspu. Geograficzna izolacja Górnego Półwyspu od demograficznych i politycznych ośrodków stanu czyni go odrębnym gospodarczo i kulturowo – na górnym półwyspie istnieją nawet aspiracje utworzenia nowego stanu o nazwie „Superior”.
Wody[edytuj | edytuj kod]
W granicach stanu leży część czterech spośród Wielkich Jezior Amerykańskich – jeziora Michigan, Jeziora Górnego, jeziora Huron i jeziora Erie, a także należące do tego samego systemu duże jezioro Saint Claire. Michigan posiada najdłuższą śródlądową linię brzegową spośród wszystkich stanów amerykańskich i najdłuższą po Alasce całkowitą linię brzegową (włączając wyspy). Najbardziej oddalony od Wielkich Jezior punkt na terenie stanu jest od nich oddalony o 137 km, najbardziej oddalony od naturalnych źródeł wody punkt stanu jest od nich oddalony o 10 km. Na obu półwyspach jest wiele jezior i mokradeł, a wybrzeże jest bardzo rozczłonkowane – główne zatoki Półwyspu Górnego to Keweenaw, Whitefish, Big Bay De Noc i Little Bay De Noc, a Półwyspu Dolnego Grand Traverse, Little Traverse, Thunder i Saginaw.
Największą rzeką stanu jest Grand River o długości 406 km[5], jednak rzeki zlokalizowane na terenie stanu są na ogół małe, krótkie i nie niosą dużo wody. Niewiele spośród nich to rzeki żeglowne.
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na terenie stanu znajduje się park narodowy Park Narodowy Isle Royale. Inne chronione strefy przyrody na terenie stanu to: Keweenaw National Historical Park, Pictured Rocks National Lakeshore, Sleeping Bear Dunes National Lakeshore i Father Marquette National Memorial. Przez Michigan przechodzi także The North Country National Scenic Trail.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Aglomeracja Detroit/Ann Arbor/Flint/Windsor jest największym regionem metropolitalnym świata położonym w więcej niż jednym kraju. Stan podzielony jest na 83 hrabstwa. Podział w niewielkim stopniu uwzględnia ukształtowanie powierzchni.
Większe miasta[edytuj | edytuj kod]
| Lp. | Miasto | Hrabstwo | Liczba mieszkańców (2017)[6] | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Detroit | Wayne | 673 104 | ||
| 2 | Grand Rapids | Kent | 198 829 | ||
| 3 | Warren | Macomb | 135 022 | ||
| 4 | Sterling Heights | Macomb | 132 631 | ||
| 5 | Ann Arbor | Washtenaw | 121 477 | ||
| 6 | Lansing | Ingham | 116 986 | ||
| 7 | Flint | Genesee | 96 448 | ||
| 8 | Dearborn | Wayne | 94 491 | ||
| 9 | Livonia | Wayne | 94 105 | ||
| 10 | Troy | Oakland | 83 813 |
W 2018 roku obszar metropolitalny Detroit liczył 5,7 mln mieszkańców[7].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Michigan liczy 9 883 640 mieszkańców, co oznacza spadek o 54 804 (0,5%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,8% populacji, 21,8% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,7% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,8% ludności stanu stanowią kobiety[8].
Język[edytuj | edytuj kod]
Najpowszechniej używanymi językami są[9]:
- język angielski – 91,11%,
- język hiszpański – 2,93%,
- język arabski – 1,04%.
Grupy etniczne i pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Według spisu z 2010 roku, 79,4% mieszkańców stanowiła ludność biała (75,2% nie licząc Latynosów), 14,1% to Afroamerykanie, 3,2% to Azjaci, 2,4% miało pochodzenie mieszane, 0,7% to rdzenna ludność Ameryki. Latynosi stanowią 5,1% ludności stanu[8].
Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (19,5%), irlandzkiego (10,6%), angielskiego (8,5%), polskiego (8,2%), francuskiego (5,6%) i amerykańskiego (5,6%). Obecne są także duże grupy (ponad 100 tys.) osób pochodzenia włoskiego, holenderskiego, meksykańskiego, szkockiego, arabskiego, szwedzkiego, węgierskiego i hinduskiego[10].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 2014 r.[11]:
- protestanci – 51%:
- baptyści – 13%,
- luteranie – 7%,
- bezdenominacyjni – 7%,
- kalwini – 5%,
- metodyści – 4%,
- zielonoświątkowcy – 4%,
- pozostali – 11% (w tym: uświęceniowcy, campbellici, anglikanie, adwentyści dnia siódmego, pietyści i amisze),
- brak religii – 24% (w tym: 3% agnostycy i 3% ateiści),
- katolicy – 18%,
- muzułmanie – 1%,
- pozostałe religie – 6% (w tym: mormoni, żydzi, prawosławni, świadkowie Jehowy, hinduiści, buddyści, unitarianie uniwersaliści i bahaiści[12]).
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Produkt krajowy brutto Michigan w 2015 roku osiągnął wartość 419,045 mld USD[13], co uplasowało stan na 13. miejscu w Stanach Zjednoczonych[13]. Roczny wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 1,8% i był nieznacznie powyżej przeciętnej w Stanach Zjednoczonych (średnia dla wszystkich stanów w 2016 roku wyniosła 1,5%)[14]. W przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2016 roku wyniósł on 44 372 USD co uplasowało stan na 36. miejscu spośród amerykańskich stanów (średnia krajowa w 2016 wyniosła 50 577USD)[15].
Michgan jest największym w Stanach Zjednoczonych regionem produkcji samochodów. Na terenie stanu swoje siedziby mają Ford Motor Company (Dearborn), General Motors Corporation (Detroit) i Chrysler LLC Corporation (Auburn Hills).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Michigan (ang.). www.census.gov. [dostęp 2018-01-04].
- ↑ Feature Detail Report for: Mount Arvon (ang.). The Geographic Names Information System (GNIS). [dostęp 2015-12-18].
- ↑ Estimated Population for Michigan Counties: 2000 and 2010-2012 (ang.). US Census Bureau. [dostęp 2015-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-18)].
- ↑ The Grand River Watershed – Michigan (ang.). Extension Michigan State University. [dostęp 2016-01-07].
- ↑ Biggest Cities in Michigan. www.biggestuscities.com. [dostęp 2019-01-25].
- ↑ Major Agglomerations of the World – Population Statistics and Maps. citypopulation.de. [dostęp 2019-01-25].
- ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: Michigan; UNITED STATES (ang.). www.census.gov. [dostęp 2019-01-25].
- ↑ Data Center Results. apps.mla.org. [dostęp 2019-01-25].
- ↑ U. S. Census Bureau: American FactFinder – Results (ang.). factfinder.census.gov. [dostęp 2019-01-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-21)].
- ↑ Adults in Michigan. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ a b Lam Cao and Robert P. Tate: Gross Domestic Product by State, Annual Statistics for (ang.). U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2017-10-30].
- ↑ Gross Domestic Product by State: Fourth Quarter and Annual 2016 (ang.). U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2017-10-30].
- ↑ Per capita Real Gross Domestic Product (GDP) of the United States in 2016, by state (ang.). The Statistics Portal. [dostęp 2017-10-30].
