Michigan
| stan | |||||
| 26. stan od 26 stycznia 1837 | |||||
| |||||
| Dewiza: Si quaeris peninsulam amoenam circumspice | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
US-MI | ||||
| Gubernator | |||||
| Powierzchnia |
250 487 km²[1] | ||||
| Populacja (2020) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
68,7 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | |||||
| Języki urzędowe |
de iure brak | ||||
Położenie na mapie USA
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone
| |||||
Michigan (wymowa:/ˈmɪʃɪɡən/) – stan Stanów Zjednoczonych, leżący w części regionu Midwest nazywanej regionem Wielkich Jezior.
Nazwa pochodzi od nazwy jeziora Michigan, poprzez język francuski wywodzącej się od słowa misshikama (wielkie jezioro) z języka odżibwe.
Michigan leży na dwóch półwyspach – Półwysep Dolny ma większą powierzchnię i gęstość zaludnienia, Półwysep Górny, oddzielony od Półwyspu Dolnego cieśniną Mackinac łączącą jezioro Huron z jeziorem Michigan, jest ważny ze względu na turystykę i zasoby naturalne.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
W stanie obowiązują dwie strefy czasowe: w większości hrabstw UTC-05:00, a w 4 hrabstwach Upper Peninsula UTC-06:00
Granice stanu[edytuj | edytuj kod]
Stan Michigan składa się z dwóch półwyspów położonych między 82°30′ a 90°30′W: Półwyspu Górnego i Dolnego, oddzielonych cieśniną Mackinack. Na południu graniczy ze stanami Ohio i Indiana – część granic z tymi stanami to granice wodne. Zachodnia granica stanu to prawie całkowicie granice wodna na jeziorze Michigan ze stanami Illinois i Wisconsin. Dalej na północ przebiega granica lądowa części stanu Michigan położonej na Półwyspie Górnym, wyznaczona częściowo przez rzeki Menominee i Montreal ze stanem Wisconsin. Dalej następuje granica wodna na jeziorze Górnym, kolejno ze stanem Wisconsin, stanem Minnesota i kanadyjską prowincją Ontario. Od wyspy Isle Royale granica wodna między Michigan a Ontario przebiega prostoliniowo przez jezioro Górne, a od Sault Ste. Marie skręca na południe, przebiegając przez jezioro Huron. W okolicach Detroit przebiega lądowa granica Michigan i Ontario, a następnie granica wodna Michigan i Ontario na jeziorze Erie.
Powierzchnia[edytuj | edytuj kod]
Powierzchnia lądowa stanu wynosi 150 504 km², powierzchnia wodna tworzona przez położoną na terenie stanu część Wielkich Jezior 99,909 km², pozostała powierzchnia wodna 3380 km². Jedynym stanem amerykańskim o większej powierzchni wodnej jest Alaska. Z powierzchnią całkowitą wynoszącą 253 793 km², Michigan jest największym stanem amerykańskim na wschód od Missisipi (uwzględniając powierzchnię wodną) i 10. ze wszystkich stanów pod względem całkowitej powierzchni.
Ukształtowanie fizyczne[edytuj | edytuj kod]
Półwysep Górny jest silnie zalesiony, a na zachodzie dość górzysty. Góry Porcupine Mountains, najstarsze góry Ameryki Północnej, osiągają wysokość niemal 670 m (2000 stóp) n.p.m. i formują dział wodny między ciekami uchodzącymi do Jeziora Górnego a ciekami uchodzącymi do Jeziora Michigan. Znajduje się tu najwyższy punkt stanu, Mount Arvon, o wysokości 602 m[3]. W 2010 roku na półwyspie mieszkało 311 361 mieszkańców[4].
Półwysep Dolny, rozciągający się z północy na południe przez 446 km i ze wschodu na zachód przez 314 km, a zajmuje prawie 2/3 powierzchni lądowej stanu.
Orientacja geograficzna półwyspów stanu Michigan sprawia, że odległość między jego najbardziej oddalonymi punktami jest duża: Ironwood na zachodzie Górnego Półwyspu leży 1015 km od Lambertville na południowo-wschodnim krańcu Dolnego Półwyspu. Geograficzna izolacja Górnego Półwyspu od demograficznych i politycznych ośrodków stanu czyni go odrębnym gospodarczo i kulturowo – na górnym półwyspie istnieją nawet aspiracje utworzenia nowego stanu o nazwie „Superior”.
Wody[edytuj | edytuj kod]
W granicach stanu leży część czterech spośród Wielkich Jezior Amerykańskich – jeziora Michigan, Jeziora Górnego, jeziora Huron i jeziora Erie, a także należące do tego samego systemu duże jezioro Saint Claire. Michigan posiada najdłuższą śródlądową linię brzegową spośród wszystkich stanów amerykańskich i najdłuższą po Alasce całkowitą linię brzegową (włączając wyspy). Najbardziej oddalony od Wielkich Jezior punkt na terenie stanu jest od nich oddalony o 137 km, najbardziej oddalony od naturalnych źródeł wody punkt stanu jest od nich oddalony o 10 km. Na obu półwyspach jest wiele jezior i mokradeł, a wybrzeże jest bardzo rozczłonkowane – główne zatoki Półwyspu Górnego to Keweenaw, Whitefish, Big Bay De Noc i Little Bay De Noc, a Półwyspu Dolnego Grand Traverse, Little Traverse, Thunder i Saginaw.
Największą rzeką stanu jest Grand River o długości 406 km[5], jednak rzeki zlokalizowane na terenie stanu są na ogół małe, krótkie i nie niosą dużo wody. Niewiele spośród nich to rzeki żeglowne.
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na terenie stanu znajduje się park narodowy Park Narodowy Isle Royale. Inne chronione strefy przyrody na terenie stanu to: Keweenaw National Historical Park, Pictured Rocks National Lakeshore, Sleeping Bear Dunes National Lakeshore i Father Marquette National Memorial. Przez Michigan przechodzi także The North Country National Scenic Trail.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Aglomeracja Detroit/Ann Arbor/Flint/Windsor jest największym regionem metropolitalnym świata położonym w więcej niż jednym kraju. Stan podzielony jest na 83 hrabstwa. Podział w niewielkim stopniu uwzględnia ukształtowanie powierzchni.
Większe miasta[edytuj | edytuj kod]
| Lp. | Miasto | Hrabstwo | Liczba mieszkańców (2017)[6] | ||
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Detroit | Wayne | 673 104 | ||
| 2 | Grand Rapids | Kent | 198 829 | ||
| 3 | Warren | Macomb | 135 022 | ||
| 4 | Sterling Heights | Macomb | 132 631 | ||
| 5 | Ann Arbor | Washtenaw | 121 477 | ||
| 6 | Lansing | Ingham | 116 986 | ||
| 7 | Flint | Genesee | 96 448 | ||
| 8 | Dearborn | Wayne | 94 491 | ||
| 9 | Livonia | Wayne | 94 105 | ||
| 10 | Troy | Oakland | 83 813 |
W 2018 roku obszar metropolitalny Detroit liczył 5,7 mln mieszkańców[potrzebny przypis].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Spis ludności z roku 2020 stwierdza, że stan Michigan liczy 10 077 331 mieszkańców, co oznacza wzrost o 193 691 (2,0%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2010. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,7% populacji, 21,5% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 17,7% to osoby mające 65 i więcej lat. 50,7% ludności stanu stanowią kobiety[7].
Język[edytuj | edytuj kod]
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[8]:
- język angielski – 91,11%,
- język hiszpański – 2,93%,
- język arabski – 1,04%.
Grupy etniczne i pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
Według danych z 2019 roku, 78,2% mieszkańców stanowiła ludność biała (74,7% nie licząc Latynosów), 13,7% to ludność czarna lub Afroamerykanie, 3,3% to Azjaci, 3,0% miało pochodzenie mieszane, 0,6% to rdzenna ludność Ameryki i 0,02% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 5,3% ludności stanu[9].
Największe grupy stanowią osoby pochodzenia niemieckiego (18,0%), irlandzkiego (10,0%), angielskiego (8,6%), polskiego (8,0%), francuskiego lub francusko–kanadyjskiego (5,2%) i amerykańskiego (5,1%). Obecne są także duże grupy osób pochodzenia włoskiego (419,6 tys.), holenderskiego (410,6 tys.), meksykańskiego (366,4 tys.), szkockiego lub szkocko–irlandzkiego (278,8 tys.), arabskiego (221,6 tys.), europejskiego (214 tys.), szwedzkiego (121,7 tys.) i hinduskiego (116,6 tys.)[10].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 2014 r.[11]:
- protestanci – 51%:
- baptyści – 13%,
- bezdenominacyjni – 7%,
- luteranie – 7%,
- pozostali – 24% (gł. kalwini, metodyści, zielonoświątkowcy i uświęceniowcy)[12],
- brak religii – 24% (w tym: 3% agnostycy i 3% ateiści),
- katolicy – 18%,
- muzułmanie – 1,2%,
- pozostałe religie – 6% (w tym: mormoni, prawosławni, żydzi, świadkowie Jehowy, scjentyści, hinduiści, buddyści, Kościół Jedności, unitarianie uniwersaliści, irwingianie i bahaiści[13]).
Około 70% populacji identyfikuje się z chrześcijaństwem, a największą grupą wśród nich są ewangelikalni protestanci (25%)[11].
Według The ARDA w 2010 roku pod względem członkostwa do największych denominacji należały: Kościół katolicki (1 717 tys. członków), Zjednoczony Kościół Metodystyczny (228,5 tys.), Kościół Luterański Synodu Missouri (219,6 tys.), Kościół Ewangelicko-Luterański w Ameryce (120,6 tys.) i Narodowa Konwencja Baptystyczna USA (115,2 tys.). Lokalne bezdenominacyjne zbory ewangelikalne zrzeszały 422,9 tys. członków[13].
Islam został wprowadzony w XX wieku, przez imigrantów z Bliskiego Wschodu[14]. W 2010 roku stan posiada ósmą co do wielkości populację muzułmańską w Stanach Zjednoczonych, liczącą ponad 120 tys. wyznawców[15]. Największa koncentracja wyznawców islamu występuje w hrabstwie Wayne, w Detroit[15].
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Produkt krajowy brutto Michigan w 2015 roku osiągnął wartość 419,045 mld USD[16], co uplasowało stan na 13. miejscu w Stanach Zjednoczonych[16]. Roczny wzrost PKB w 2016 roku wyniósł 1,8% i był nieznacznie powyżej przeciętnej w Stanach Zjednoczonych (średnia dla wszystkich stanów w 2016 roku wyniosła 1,5%)[17]. W przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2016 roku wyniósł on 44 372 USD co uplasowało stan na 36. miejscu spośród amerykańskich stanów (średnia krajowa w 2016 wyniosła 50 577 USD)[18].
Michgan jest największym w Stanach Zjednoczonych regionem produkcji samochodów. Na terenie stanu swoje siedziby mają Ford Motor Company (Dearborn), General Motors Corporation (Detroit) i Chrysler LLC Corporation (Auburn Hills).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates (ang.). U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09].
- ↑ Change in Resident Population of the 50 States, the District of Columbia, and Puerto Rico: 1910 to 2020, 2020 Census Apportionment Results [dostęp 2021-12-16].
- ↑ Feature Detail Report for: Mount Arvon (ang.). The Geographic Names Information System (GNIS). [dostęp 2015-12-18].
- ↑ Estimated Population for Michigan Counties: 2000 and 2010-2012 (ang.). US Census Bureau. [dostęp 2015-12-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-18)].
- ↑ The Grand River Watershed – Michigan (ang.). Extension Michigan State University. [dostęp 2016-01-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-16)].
- ↑ Biggest Cities in Michigan. www.biggestuscities.com. [dostęp 2019-01-25].
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Michigan, www.census.gov [dostęp 2021-12-16] (ang.).
- ↑ Data Center Results. apps.mla.org. [dostęp 2019-01-25].
- ↑ DP05 ACS demographic and housing estimates, data.census.gov [dostęp 2021-12-16].
- ↑ DP02 Selected social characteristics in the United States, data.census.gov [dostęp 2021-12-16].
- ↑ a b Adults in Michigan. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ W nawiasie zaznaczono grupy mające ponad 100 tys. członków.
- ↑ a b State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-01-16].
- ↑ What explains Michigan’s large Arab American community?, Michigan Radio, 9 lipca 2014 [dostęp 2021-12-18] (ang.).
- ↑ a b Muslim Estimate States (2010) | QuickLists | The Association of Religion Data Archives, www.thearda.com [dostęp 2021-12-18].
- ↑ a b Lam Cao and Robert P. Tate: Gross Domestic Product by State, Annual Statistics for (ang.). U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2017-10-30].
- ↑ Gross Domestic Product by State: Fourth Quarter and Annual 2016 (ang.). U.S. Bureau of Economic Analysis. [dostęp 2017-10-30].
- ↑ Per capita Real Gross Domestic Product (GDP) of the United States in 2016, by state (ang.). The Statistics Portal. [dostęp 2017-10-30].
