Elenia górska
| Elaenia frantzii[1] | |||
| Lawrence, 1865 | |||
 Osobnik sfotografowany w Kolumbii | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
elenia górska | ||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Elenia górska[3] (Elaenia frantzii) – gatunek małego ptaka z rodziny tyrankowatych (Tyrannidae). Występuje w Ameryce Centralnej i północnej Ameryce Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał George Newbold Lawrence w 1865 na łamach Annals of the Lyceum of Natural History of New York. Holotyp pochodził z Kostaryki. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Elaenia frantzii[4]. Nazwa ta jest obecnie (2021) utrzymywana przez Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC)[5]. Epitet gatunkowy frantzii upamiętnia A. von Frantziusa, odkrywcę gatunku[4]. IOC wyróżnia 4 podgatunki[5], podobnie jak autorzy Handbook of the Birds of the World[6].
Podgatunki i zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:
- E. f. ultima Griscom, 1935 – stan Chiapas (południowy Meksyk), Gwatemala, Salwador i Honduras[5]
- E. f. frantzii Lawrence, 1865 – elenia górska[3] – Nikaragua, Kostaryka i zachodnia Panama[5][6]
- E. f. browni Bangs, 1898 – północna Kolumbia (góry Sierra Nevada de Santa Marta), północno-wschodnia Kolumbia i północno-zachodnia Wenezuela (góry Serranía de Perijá)[6]
- E. f. pudica Sclater, PL, 1871 – elenia dwupręga[3] – Andy Kolumbii i północno-zachodniej Wenezueli (na północ po stan Lara) oraz góry północnej Wenezueli[6]
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi około 14 cm, masa ciała 17 g[6]. W upierzeniu dymorfizm płciowy nie występuje. Głowa zaokrąglona, barwy brązowooliwkowej, podobnie jak grzbiet. Tęczówka ciemnobrązowa, widoczna wąska, jasnocytrynowa obrączka oczna. Dziób czarny; nasada żuchwy jasna, różowawa. Gardło i pierś szarooliwkowe, dziób i pokrywy podogonowe jasnocytrynowe. Skrzydła popielate; odznaczają się żółtawe paski skrzydłowe. Krawędzie lotek żółtawe, a w przypadku lotek III rzędu – białawe. Nogi czarniawe. Przedstawicieli E. f. pudica cechują mniejsze rozmiary, ciemniejszy wierzch ciała i jaśniejszy spód. Ptaki z podgatunku E. f. browni mają jaśniejszy wierzch ciała i są mniejsze niż te z podgatunku nominatywnego, natomiast reprezentantów E. f. ultima wyróżnia ciemniejsze upierzenie[7].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Środowiskiem życia elenii górskich są świetliste, wilgotne lasy, obrzeża lasów, zarośla wtórne i tereny rolnicze z porozrzucanymi drzewami i krzewami. Odnotowywane były na wysokości 750–3600 m n.p.m.[7] Ich pożywienie stanowią owoce i owady. Okres lęgowy w Kostaryce trwa od marca do listopada; w Kolumbii obserwowano pisklęta w sierpniu[6].
Status[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje elenię górską za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2020). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. Trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[2][8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Elaenia frantzii, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Elaenia frantzii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Elaeniini Cabanis & Heine, 1859-60 (wersja: 2021-01-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-15].
- ↑ a b G.N. Lawrence. Descriptions of Birds from Central America. „Annals of the Lyceum of Natural History of New York”, s. 172–173, 1865.
- ↑ a b c d e F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Hosner, P.: Mountain Elaenia (Elaenia frantzii). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ a b Zachary R. Hanna, Marco F. Ortiz-Ramírez, César A. Ríos-Muñoz, Héctor Cayetano-Rosas, Rauri C. K. Bowie & Adolfo G. Navarro-Sigüenza. Phylogenetic and morphologic evidence confirm the presence of a new montane cloud forest associated bird species in Mexico, the Mountain Elaenia (Elaenia frantzii; Aves: Passeriformes: Tyrannidae). „PeerJ”, 2016. DOI: 10.7717/peerj.1598.
- ↑ Mountain Elaenia Elaenia frantzii. BirdLife International. [dostęp 2021-03-15].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).