Franciszek Gąsienica Groń
| Data i miejsce urodzenia | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | ||||||||||||||||
| Klub | ||||||||||||||||
| Wzrost |
170 cm[1] | |||||||||||||||
| Dorobek medalowy | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Odznaczenia | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Franciszek Gąsienica Groń (ur. 30 września 1931 w Zakopanem, zm. 31 lipca 2014 tamże[2]) – polski narciarz, kombinator norweski, skoczek narciarski, olimpijczyk, reprezentant Polski. Pierwszy polski medalista zimowych igrzysk olimpijskich. Zdobył brązowy medal w kombinacji norweskiej podczas Igrzysk w Cortina d'Ampezzo. W latach 1947–1964 występował w barwach klubu Wisła-Gwardia Zakopane, a od 1965 pełnił w nim funkcję trenera.
Syn Franciszka i Marii z domu Miętus. Mąż Czesławy z domu Chyc, mieli dwoje dzieci urodzonych w 1959 (bliźnięta) – Małgorzatę i Jana. Z zawodu technik mechanik[1]. Był dziadkiem skoczka i olimpijczyka Tomasza Pochwały.
Był honorowym gościem Igrzysk w Turynie[3]. Zasłużony Mistrz Sportu, został odznaczony Srebrnym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[1].
Przebieg kariery
Gąsienica Groń zapisał się do Wisły-Gwardii Zakopane prowadzonej przez Józefa Sitarza[4] w roku 1948 za namową jej byłego zawodnika – Karola Łojasa. Groń, jako junior, słynął z wszechstronności i zdobywał medale w mistrzostwach Polski juniorów w konkurencjach alpejskich[5], głównie w slalomie gigancie[4]. Ukończył Gimnazjum Ślusarstwa i Kowalstwa Artystycznego w Zakopanem. Z sukcesami startował także w biegach narciarskich. W 1952, po ukończeniu Technikum Mechanicznego w Gliwicach otrzymał nakaz służby wojskowej. Jako żołnierz startował w różnych konkurencjach podczas spartakiad Wojska Polskiego i między innymi zwyciężył we Wrocławiu na 200 m kraulem, za co otrzymał pierwszą klasę sportową[5]. Rywalizował również w tenisie stołowym, strzelectwie i skokach do wody[6]. W 1952 grał w piłkarskim II-ligowym Garnizonowym Wojskowym Klubie Sportowym Łódź na pozycji pomocnika lub napastnika. Jego partnerem w ataku był Ernest Pol[6]. Po odbyciu służby wojskowej i powrocie do Zakopanego, w 1954 spotkał trenera Mariana Woynę Orlewicza. Ten namówił go, by powrócił do narciarstwa jako kombinator klasyczny[5]. Gronia zaczęli szkolić Orlewicz i jego asystent Tadeusz Kaczmarczyk.
Igrzyska olimpijskie w Cortina d'Ampezzo
Przed wyjazdem na olimpiadę do włoskiej Cortiny d'Ampezzo polscy kombinatorzy trenowali skoki na dwóch skoczniach na Kondratowej i jednej w dolinie Pięciu Stawów Polskich[5]. Mieszkali u Stanisława Skupnia, olimpijczyka z Igrzysk w Lake Placid. Groń początkowo nie był przewidziany na wyjazd olimpijski. Orlewicz zapowiedział wtedy, że jeśli Groń nie pojedzie na olimpiadę, to on zrezygnuje ze swojej funkcji[6]. Władze sportowe zgodziły się, by zawodnik pojechał na przedolimpijskie zawody w kombinacji norweskiej do Le Brassus w Szwajcarii. Tam Polak wygrał zawody[7], a potem otrzymał wizę do Włoch.
Na treningach skakał najdalej z rywali, pokonując m.in. Sverre Stenersena i Bengta Erikssona[7]. 29 stycznia odbyły się zawody skoków. Groń startował z 32. numerem.
Po pierwszej serii skoków załamany psychicznie Groń był ostatni ze skokiem oddanym na 66,5 m. W kolejnych uzyskał 72,5 m i 74 m i zajął 10. pozycję[7] (zaliczano wówczas do noty dwa najlepsze skoki). Do pierwszego w konkursie Moszkina ze Związku Radzieckiego tracił 14,5 punktu. Następnego dnia odbył się bieg na 15 kilometrów. Groń startował z 30. numerem startowym. Na dwa kilometry przed metą Włoch Alfredo Prucker przewrócił się na stromym zjeździe. Polak wyminął go i wpadł w głęboki śnieg. Stracił przez to ponad siedem sekund[8]. Podniósł się jednak i dobiegł do mety. Przybiegli do niego radzieccy dzienikarze i trenerzy i oznajmili mu, że zdobył brązowy medal. Ceremonia wręczenia medali za dwubój klasyczny odbyła się w przerwie meczu hokejowego ZSRR – USA[8]. Podium było oświetlone reflektorami, a całość stadionu pozostawała w mroku[9]. Do srebrnego medalu Groniowi zabrakło 7 sekund. Jego łączna nota wyniosła 436,8 pkt. (203,0 pkt. za skoki i 233,8 pkt. za bieg)[8][10]. Oprócz brązowego krążka olimpijskiego dostał także medal mistrzostw świata od Federacji FIS, gdyż medaliści olimpijscy wówczas takowe otrzymywali[9]. Zawodnik wspominał potem, że podczas wcześniejszego spaceru po Cortinie zdobycie brązowego medalu przewidział biegacz Józef Rubiś, który podczas oglądania sklepowej wystawy z olimpijskimi krążkami stwierdził, że brązowy medal pasowałby Groniowi[9][6]. Za swój medal olimpijski Groń otrzymał potem talon na motocykl WFM. Po powrocie do Polski wygrał Memoriał Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny w kombinacji norweskiej[1].
Późniejsze sezony
W 1957 zajął piąte miejsce podczas zawodów w Le Brassus i drugie w Garmisch-Partenkirchen[4]. 27 marca 1957 odniósł poważną kontuzję podczas konkursu skoków rozegranego w ramach Memoriału Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny, upadając na Krokwi[3]. Woda na progu skoczni przyhamowała wówczas jego narty[1]. Doznał rozległego wstrząsu mózgu, złamania mostku, złamania obojczyka i poważnego uszkodzenia siódmego kręgu kręgosłupa[3]. W Memoriale zajął 2. miejsce. Po upadku trzy dni leżał w szpitalu, znajdując się w stanie śpiączki. Po wyleczeniu wrócił jeszcze na krótko do narciarstwa.
Podczas Mistrzostw Świata w Lahti w 1958 roku był 24. w kombinacji[3]. Został mistrzem Polski w kombinacji klasycznej w roku 1958, podczas zawodów w Wiśle i Szczyrku. Czterokrotnie zdobywał srebrne medale mistrzostw kraju: w kombinacji klasycznej (1956, 1957, 1959) i w skokach (1957, przegrał z Władysławem Tajnerem)[11][3]. W 1959 był 4. na zawodach w narciarstwie klasycznym w szwedzkim Falun. Karierę sportową zakończył w 1964 roku[4].
Po zakończeniu kariery
Po zakończeniu kariery ukończył Studium Trenerskie przy Wrocławskiej Akademii Wychowania Fizycznego i w 1965 został trenerem w Wiśle Zakopane. Wychował ponad 40 mistrzów Polski w kombinacji, skokach, biegach i sztafetach[1]. Mieszkał w Zakopanem. 28 września 2013 otrzymał tytuł Członka Honorowego PZN[12].
Osiągnięcia sportowe
Igrzyska olimpijskie 
| Miejsce | Dzień | Rok | Miejscowość | Dyscyplina/konkurencja | Wynik | Wynik zwycięzcy | Strata | Zwycięzca |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
3.
|
29-31 stycznia | 1956 |  Cortina d'Ampezzo
|
kombinacja norweska K-80/15 km |
436.800 pkt. | 455.000 pkt. | 18.200 pkt. |  Sverre Stenersen
|
Mistrzostwa świata
| Miejsce | Dzień | Rok | Miejscowość | Dyscyplina/konkurencja | Wynik | Wynik zwycięzcy | Strata | Zwycięzca |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 24. | 1 marca | 1958 |  Lahti
|
kombinacja norweska K-70/18 km |
420.414 pkt. | 448.500 pkt.[13] | 28.086 pkt | Paavo Korhonen
|
Sukcesy krajowe
- mistrz Polski w kombinacji klasycznej: 1958
- 3-krotny wicemistrz Polski w kombinacji klasycznej: 1956, 1957, 1959
- wicemistrz Polski w skokach: 1957
- Memoriał Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny – 1. miejsce (1956), 2. miejsce (1957)
- ↑ a b c d e f g GĄSIENICA GROŃ FRANCISZEK. www.pkol.pl. [dostęp 2011-08-09].
- ↑ Zmarł Franciszek Gąsienica Groń, medalista olimpijski. 24tp.pl - Tygodnik Podhalański, 2014-07-31. [dostęp 2014-07-31]. (pol.).
- ↑ a b c d e Szatkowski 2006 ↓, s. 4.
- ↑ a b c d Franciszek Gąsienica-Groń. Talon na motocykl.... www.z-ne.pl. [dostęp 2011-08-09].
- ↑ a b c d Szatkowski 2006 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d 90 polskiego sportu, 1921-2011. „Przegląd Sportowy”, 2011. Axel Springer Polska. (pol.).
- ↑ a b c Szatkowski 2006 ↓, s. 2.
- ↑ a b c Szatkowski 2006 ↓, s. 3.
- ↑ a b c Pierwszy medal dla polskich nart. www.e-zakopane.info.pl. [dostęp 2011-08-09].
- ↑ Franciszek Gąsienica Groń. sports-reference.com. [dostęp 2011-08-10].
- ↑ Wyniki Mistrzostw Polski – 1920-2002. Skijumping.pl. [dostęp 2011-05-22].
- ↑ Nadano tytuły Członka Honorowego PZN. PZN.pl. [dostęp 2013-10-15].
- ↑ Wyniki konkursu kombinacji na MŚ 1958 (ang.)
Bibliografia
- Wojciech Szatkowski: Poczet skoczków polskich: Franciszek Gąsienica-Groń – Pierwszy medal dla polskich nart. Skijumping.pl, 2006. [dostęp 2011-08-09]. (pol.).
- Franciszek Gąsienica Groń w bazie PKOl-u
- Legendy polskiego sportu cz. 1 Białe szaleństwo, Aniela Tajner, fundacja „Gloria Victoribus”, 1991, str. 23-26
- Leksykon olimpijczyków polskich 1924-2006, Fundacja Dobrej Książki, ISBN 978-83-86320-10-3, str. 596
| Złoto |
|
|---|---|
| Srebro |
|
| Brąz: |
|
