Gnojanka żółtawa
| ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | pieczarkowce | |
| Rodzina | gnojankowate | |
| Rodzaj | gnojanka | |
| Gatunek | gnojanka żółtawa | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Bolbitius titubans (Bull.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 254 (1838) | ||
.JPG)
| ||
.JPG)
Gnojanka żółtawa (Bolbitius titubans (Bull.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny gnojankowatych (Bolbitiaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Bolbitius, Bolbitiaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1789 Bulliard nadając mu nazwę Agaricus titubans. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1838 Fries[1]. Synonimów nazwy naukowej ma około 40. Niektóre z nich[2]:
- Bolbitius boltonii (Pers.) Fr. 1838
- Bolbitius flavidus Massee 1893
- Bolbitius fragilis (L.) Fr. 1838
- Bolbitius luteolus Fr. 1838
- Bolbitius vitellinus (Pers.) Fr.
- Mycena fragilis (L.) Murrill
- Mycena variicolor (G.F. Atk.) Murrill
- Pluteolus titubans (Bull.) Quél.
- Pluteolus vitellinus (Pers.) Quél.
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1896. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako gnojanka chwiejna lub gnojanka krucha[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek zróżnicowany morfologicznie. Owocniki rozwijające się na podłożu bogatym w związki organiczne są grube i mięsiste, owocniki rozwijające się na podłożu uboższym są cienkie i delikatne[4].
Średnica 2-5 cm, początkowo zamknięty, stożkowaty, później jajowaty, w końcu płasko rozpostarty. Brzeg u młodych owocników jest podwinięty, powierzchnia gładka, o barwie od złotej do żółtkowo-złotej. U starszych owocników powierzchnia jest śliska, o barwie jasnożółtej lub oliwkowożółtej. U starszych okazów kapelusz płowieje i staje się białawy, tylko na środku brązowawy. Starsze okazy mają wyraźnie prążkowany brzeg kapelusza[5][6].
Cienkie, średniogęste. U młodych owocników mają barwę od białawej do gliniastożółtej, u starszych ochrowordzawą[5].
Stosunkowo długi w porównaniu z średnicą kapelusza. Ma długość 5-10 cm i grubość 3-7 mm. Jest walcowaty, pusty w środku, kruchy. Powierzchnia gładka, bladożółta, pokryta białawym nalotem[5].
Cienki, żółtawy, wodnisty, bez wyraźnego zapachu i smaku[5].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki eliptyczne o ściętych końcach, gładkie, z porą rostkową. Rozmiar: 10-16 × 6-9 μm. Podstawki gwałtownie zgrubiałe. Występują cheilocystydy i brachybazydiole[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Afryce i Australii[7]. W Polsce jest pospolita[3].
Rośnie w miejscach o dużej ilości związków organicznych (zwłaszcza azotu), zwykle poza lasami na polach uprawnych, w ogrodach, na nawożonych łąkach, trawnikach, na przydrożach, na gnojowiskach. Rozwija się na odchodach zwierząt, szczególnie koni, na rozkładającej się trawie, sianie, słomie. Owocniki wytwarza od maja do listopada[5]. Rozwój owocników trwa bardzo szybko – ich czas życia wynosi 1-2 dni, po czym rozkładają się[6].
Saprotrof[3], grzyb niejadalny[5][6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2015-04-10].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2015-04-20].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b MushroomExpert (ang.). [dostęp 2015-04-09].
- ↑ a b c d e f Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b c Warmia i Mazury. [dostęp 2015-04-12].
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-04-08].
