52°54′10″N 21°33′27″E/52,902778 21,557500Goworowo (powiat ostrołęcki)
| Artykuł | 52°54′10″N 21°33′27″E |
| - błąd | 38 m |
| WD | 52°54'N, 21°33'E, 52°52'N, 21°36'E |
| - błąd | 2287 m |
| Odległość | 624 m |
| ||||
| ||||
| ||||
| Państwo |  Polska
| |||
| Województwo |  mazowieckie
| |||
| Powiat | ostrołęcki | |||
| Gmina | Goworowo | |||
| Sołectwo | Goworowo | |||
| Liczba ludności (2011) | 770[1][2] | |||
| Strefa numeracyjna | 29 | |||
| Kod pocztowy | 07-440[3] | |||
| Tablice rejestracyjne | WOS | |||
| SIMC | 0510072[4] | |||
Położenie na mapie gminy Goworowo  | ||||
Położenie na mapie Polski  | ||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | ||||
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego  | ||||
| 52°54′10″N 21°33′27″E/52,902778 21,557500
| ||||
| Strona internetowa | ||||
Goworowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Goworowo[4][5].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ostrołęckiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy Goworowo.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z dokumentu 1505 roku, w którym występuje Gotard z Kargoszyna, pleban Goworowa[6].
W XVIII wieku Goworowo było wsią kościelną, leżało w ziemi łomżyńskiej na Mazowszu[7]. Po pokoju tylżyckim z 1807 roku, wieś wraz z całą gminą i innymi ziemiami wchodzącymi w skład księstwa sieluńskiego została przekazana w użytkowaniu marszałkowi Francji Michałowi Neyowi[8]. W 1817 roku wieś liczyła 26 domów i 147 mieszkańców, dziesięć lat później było to już 40 domów i 196 mieszkańców. W 1859 roku spłonęła niemal cała wieś, ocalała jedynie plebania i kościół. Nastąpił wówczas szybki rozwój miejscowości, związany z wyprzedażą gruntów. Zaczęli też w większej liczbie napływać Żydzi. W latach 80. wieś liczyła 101 domów i 1485 mieszkańców[9]. Dodatkowo na rozwój wsi wpływ miało oddanie do użytku kolei żelaznej, łączącej Ostrołękę z Warszawą, 22 września 1897 roku.
W 1781 roku w Goworowie mieszkało 138 Żydów, zaś w 1802 roku już 310. Było to efektem zniesienia przywilejów de non tolerandis Judaeis przez rząd pruski, co spowodowało gwałtowny napływ ludności żydowskiej ze wsi do miast i miasteczek[10]. W 1895 roku Żydzi goworowscy brali udział w gaszeniu pożaru kościoła i zabudowań parafialnych. Zaś w 1906 roku, z okazji wizyty biskupa płockiego Apolinarego Wnukowskiego, delegacja gminy żydowskiej z rabinem na czele brała udział w powitaniu ordynariusza. Spięcia pomiędzy ludnością polską a żydowską narastały. Jednym z jej przejawów było rozpowszechnione w całej Polsce, wspierane przez Kościół, zakładanie polskich zakładów i sklepów. I tak w Goworowie w 1908 założono herbaciarnię dla członków Związku Katolickiego, zaś w 1910 otwarto czwarty już polski sklep[11].
Na początku XX wieku wśród polskich Żydów zaczął rozpowszechniać się syjonizm, dotarł on również do Goworowa. W miasteczku powstała silna organizacja syjonistyczna, założona 2 października 1917 roku, jej przewodniczącym został Ciechanower. W 1913 roku w Goworowie żyło 2154 osoby, z czego 2020 Żydów.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku ówczesną osadę miejską zamieszkiwało 1.187 osób, 95 było wyznania rzymskokatolickiego, 7 ewangelickiego a 1.085 mojżeszowego. Jednocześnie 217 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową a 970 żydowską. Było tu 138 budynków mieszkalnych[12]. Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickie. Podlegała pod Sąd Grodzki w Ostrołęce i Okręgowy w Łomży; mieścił się tu urząd pocztowy który obsługiwał teren gminy[13].
W okresie międzywojennym majątki ziemskie mieli tu Rościszewscy, ogółem dwa folwarki zajmowały 633 mórg[14].
W wyniku agresji niemieckiej we wrześniu 1939 wieś znalazła się pod okupacją niemiecką. Od 1939 do wyzwolenia w 1945 włączona w włączona w skład Generalnego Gubernatorstwa[15][16].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ostrołęckiego.
Religia[edytuj | edytuj kod]
Goworowo jest także ośrodkiem parafii pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. Parafia została pierwotnie erygowana pod wezwaniem Świętego Krzyża ok. 1315 roku, co czyni ją jedną z najstarszych parafii na południe od Narwi (np. parafia w Ostrołęce powstała dopiero na przełomie XIV i XV wieku)[17]. Inicjatorem powstania parafii goworowskiej był prepozyt katedry płockiej Florian z Kościelca, późniejszy biskup płocki.
Znani goworowianie[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Brykczyński
- Piotr Dudziec
- Mikołaj Glinka
- Władysław Glinka
- Leon Gościcki
- Jan Kazimierz Suchorzewski
- Henryk Syska
Urząd gminy
Rynek
Obelisk na rynku
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wieś Goworowo w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2019-10-10] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2019-10-10].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 325 [dostęp 2020-12-22] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Goworowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 527.
- ↑ Anatol Leszczyński: Żydzi ziemi bielskiej w dokumentach z XVIII w. w: „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego” nr 1 (117). Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1981, s. 22. ISSN 0006-4033
- ↑ Jerzy Kijowski, Ostrołęka w dobie rozbiorowej, „Rocznik Mazowiecki”, t. XXIII (2011), s. 40.
- ↑ Jerzy Dziewirski, Goworowo i okolice, s. 134.
- ↑ Janusz Szczepański, Społeczność żydowska Mazowsza w XIX-XX wieku, Pułtusk 2005, s. 33–35.
- ↑ Janusz Szczepański, dz. cyt., s. 176–177.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 47.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 467.
- ↑ The 1929 Polish Business Directory Project, data.jewishgen.org [dostęp 2017-04-09].
- ↑ Territoriale Veränderungen in Deutschland und deutsch verwalteten Gebieten 1874 - 1945, www.territorial.de [dostęp 2020-05-09].
- ↑ Karte des Generalgouvernements, Warszawa 1943.
- ↑ Dzieje Mazowsza, red. H. Samsonowicz, Pułtusk 2006, s. 474.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Goworowo 1, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 758.
- Historia Żydów w Goworowie na portalu Wirtualny Sztetl
| ||||||||||||