Historia rozszerzeń wspólnot europejskich i Unii Europejskiej

Unia Europejska po 1 lipca 2013

Rozszerzanie najpierw wspólnot europejskich, a od 1992 roku Unii Europejskiej, jest zjawiskiem dynamicznym, nieustannie trwającym. Do powołanej 1 stycznia 1958 roku, na podstawie traktatów rzymskich, Wspólnoty Europejskiej dołączały kolejne państwa Europy. Pierwszy etap rozszerzania miał miejsce w 1973 i objął Danię, Irlandię oraz Wielką Brytanię. Podczas drugiego rozszerzenia, w 1981, do Wspólnoty Europejskiej dołączyła Grecja, podczas trzeciego, w 1986, Hiszpania i Portugalia. Z chwilą podpisania przez dotychczasowe kraje członkowskie Traktatu o Unii Europejskiej kolejne państwa wstępowały już do Unii Europejskiej. W 1995 dołączyły Austria, Finlandia i Szwecja.

Aby dołączyć do Unii Europejskiej, państwo musi spełnić określone warunki gospodarcze i polityczne, tak zwane kryteria kopenhaskie. Jak zapisano w traktacie z Maastricht, wszystkie kraje członkowskie oraz Parlament Europejski muszą zgodzić się na każde rozszerzenie wspólnoty.

Podstawą prawną polityki rozszerzenia Unii Europejskiej jest artykuł 49 Traktatu o Unii Europejskiej, który stanowi, że każde państwo europejskie, które szanuje wartości UE, o których mowa w artykule 2 Traktatu oraz zobowiązuje się do wspierania ich, może się ubiegać członkiem Unii.

W historii UE mówi się o sześciu rozszerzeniach, z których największe miało miejsce 1 maja 2004, gdy do wspólnoty dołączyło dziesięć państw: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry. Norwegowie dwukrotnie, w latach 1972 i 1994, sprzeciwili się akcesji i do tej pory do niej nie doszło.

Po kolejnym rozszerzeniu, w roku 2007, liczba członków Unii Europejskiej wzrosła do 27 – do wspólnoty dołączyły Rumunia i Bułgaria. W roku 2013 do Unii Europejskiej dołączyła Chorwacja. Trwają także negocjacje z innymi krajami. Proces rozszerzeń jest często nazywany integracją europejską, jednak terminu tego używa się również w odniesieniu do zacieśniania współpracy między państwami należącymi do UE.

Historia rozszerzeń

Rok	Dzień/Miesiąc	Wydarzenie
1950	9 maja	Francuski minister spraw zagranicznych Robert Schuman zaprezentował swoją propozycję zjednoczenia Europy – plan Schumana – wydarzenie to jest początkiem integracji europejskiej, który ostatecznie doprowadził do utworzenia Unii Europejskiej
1952	23 lipca	Na mocy traktatu paryskiego powołana została Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS). Krajami założycielskimi były: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, Republika Federalna Niemiec oraz Włochy
1958	1 stycznia	Na mocy traktatów rzymskich kraje EWWiS założyły Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), przekształconą później we Wspólnotę Europejską (WE), oraz Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom)
1973	1 stycznia	Pierwsze rozszerzenie – Wielka Brytania, Dania i Irlandia dołączyły do WE
1981	1 stycznia	Drugie rozszerzenie – Grecja dołączyła do WE
1985	1 lutego	Samorządna od 1979 roku Grenlandia opuściła WE
1986	1 stycznia	Trzecie rozszerzenie – Hiszpania i Portugalia dołączyły do WE
1990	3 października	Zjednoczenie Niemiec – ziemie byłej NRD zostały włączone do RFN
1993	1 listopada	Formalne powstanie Unii Europejskiej
1995	1 stycznia	Czwarte rozszerzenie – Austria, Finlandia oraz Szwecja dołączyły do Unii Europejskiej. W Norwegii i Szwajcarii mieszkańcy opowiedzieli się przeciw członkostwu w Unii Europejskiej
2004	1 maja	Piąte rozszerzenie – Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia oraz Węgry dołączyły do Unii Europejskiej. Jest to największe rozszerzenie w jej historii.
2007	1 stycznia	Piąte rozszerzenie część druga – Bułgaria i Rumunia dołączyły do Unii Europejskiej
2007	22 lutego	W wyniku podziału Gwadelupy powstały dwa osobne terytoria zależne Francji – Saint-Martin i Saint-Barthélemy, które przestały być częścią Unii Europeskiej
2009	1 grudnia	W dniu wejścia w życie traktatu lizbońskiego Saint-Martin i Saint-Barthélemy ponownie stały się częścią Unii Europejskiej
2012	1 stycznia	Saint-Barthélemy przestało być częścią Unii Europejskiej
2013	1 lipca	Szóste rozszerzenie – Chorwacja weszła do Unii Europejskiej
2014	1 stycznia	Majotta stała się regionem najbardziej oddalonym i jednocześnie weszła w skład Unii Europejskiej

1952–1958 – państwa założycielskie: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN, Włochy

Etapy rozszerzania Unii Europejskiej

1973 – pierwsze rozszerzenie: Dania, Irlandia, Wielka Brytania

1981 – drugie rozszerzenie: Grecja

1986 – trzecie rozszerzenie: Hiszpania i Portugalia, Grenlandia odchodzi

1995 – czwarte rozszerzenie: Austria, Finlandia, Szwecja

2004 – piąte rozszerzenie: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry

2007 – szóste rozszerzenie: Bułgaria, Rumunia

Daty złożenia wniosków akcesyjnych i przystąpienia do Wspólnoty.

Kraj	Data złożenia wniosku	Data akcesu
Albania	2009	–
Austria	1989	1995
Bośnia i Hercegowina	2016	–
Bułgaria	1995	2007
Czarnogóra	2008	?
Chorwacja	2003	2013
Cypr	1990	2004
Czechy	1995	2004
Dania	1961, 1967	1973
Estonia	1995	2004
Finlandia	1992	1995
Grecja	1975	1981
Hiszpania	1977	1986
Irlandia	1961, 1967	1973
Islandia	2009	?
Litwa	1995	2004
Łotwa	1995	2004
Macedonia	2004	–
Malta	19901995	2004
Maroko	1987	–
Norwegia	1961, 1967	–
NRD	–	1990
Polska	1994	2004
Portugalia	1977	1986
Rumunia	1995	2007
Serbia	2009	?
Słowacja	1995	2004
Słowenia	1996	2004
Szwajcaria	1992	–
Szwecja	1991	1995
Turcja	1987	?
Węgry	1994	2004
Wielka Brytania	1961, 1967	1973

Zobacz też

• Europejska Wspólnota Węgla i Stali
• Europejska Wspólnota Gospodarcza
• Europejska Wspólnota Energi Atomowej (Euratom)

Linki zewnętrzne

• Przewodnik po Unii Europejskiej (niem. • ang. • hiszp. • fr.)