Jan Grabowski (historyk)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Jan Grabowski
Ilustracja
J. Grabowski, Uniwersytet Ottawy, 2018
Państwo działania Polska
Kanada
Data i miejsce urodzenia 24 czerwca 1962
Warszawa
Full Professor
Specjalność: stosunki polsko-żydowskie, historia Holocaustu, historia Kanady
Alma Mater Uniwersytet Warszawski
Doktorat 1994
Uniwersytet Montrealski
nauczyciel akademicki
uniwersytet Wydział Historii Uniwersytetu w Ottawie
Okres zatrudn. od 1994
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
J. Grabowski, 29. Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, 2019
J. Grabowski

Jan Grabowski (ur. 24 czerwca 1962 w Warszawie) – polski historyk specjalizujący się w badaniach nad Holocaustem, profesor na Uniwersytecie Ottawy, współzałożyciel i członek Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, członek Royal Society of Canada.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Jest synem Zbigniewa Grabowskiego, prof. chemii, laureata nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jego ojciec pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej, ocalał z Holocaustu[1]. Jego babka Joanna Grabowska była rzeźbiarką, jedną z pierwszych studentek na ASP w Krakowie.

Jan Grabowski w 1986 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Stopień naukowy doktora uzyskał w 1994 na Wydziale Historii Uniwersytetu Montrealskiego. Od tego czasu jest zatrudniony na Wydziale Historii Uniwersytetu w Ottawie na stanowisku profesora (Full Professor)[2]. Jest też członkiem Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN[3][4]. W 2020 został członkiem Royal Society of Canada[5].

Specjalizuje się w badaniach nad Holocaustem. W swojej pracy podejmuje m.in. temat roli Polaków w Zagładzie Żydów w czasie II wojny światowej[6].

W Polsce posiada uprawnienia ekwiwalentne do statusu doktora habilitowanego[7].

Hipoteza 200 000[edytuj | edytuj kod]

Grabowski postawił w książce "Judenagd" hipotezę, że Polacy ponoszą bezpośrednią lub pośrednią odpowiedzialność za śmierć 200 000 Żydów [8]. W 2017 ocenił, że było to więcej niż 200 000 [9]. 200 000 Żydów zginęło z rąk ich polskich sąsiadów, napisała Amanda Borschel-Dan [10] powołując się na pracę Symona Datnera, której nie znała, a cytowała Grabowskiego [11]. Jacek Borkowicz ocenia, że z danych w książce Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski wynika liczba około 40 000 ofiar [12]. JTA podała, powołując się na tę książkę, że Polacy odpowiadali za śmierć ponad pół miliona ukrywających się Żydów [13], takiej informacji jednak w książce nie ma.

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

W 2017 roku polska prawicowa[14][15] i przez część źródeł określana jako nacjonalistyczna[16][17][18][19][20] organizacja o nazwie Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom oraz współpracujący z nią naukowcy opublikowali list otwarty[21] kwestionujący działalność i wypowiedzi Jana Grabowskiego, który – według autorów listu – „w swoich licznych publikacjach i wypowiedziach publicznych fałszuje historię Polski, głosząc tezy sugerujące, że Polacy są współwinni zagłady Żydów”[22]. Pod listem podpisało się ponad 130 osób[21][22]. Organizację miały wzburzyć publikacje i wypowiedzi, w których Grabowski „mówił m.in. o udziale niektórych Polaków (w tym np. policji granatowej czy straży pożarnej) w Zagładzie”[6].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Historia Kanady, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001, 320 s. ​ISBN 978-83-7255-044-6​.
  • „Ja tego Żyda znam!” Szantażowanie Żydów w Warszawie 1939-1943, Warszawa 2004. ​ISBN 83-7388058-5​.
  • Dzienniki Franciszka Wyszyńskiego 1941-1944, Warszawa 2007, 550 ss. (współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ​ISBN 978-83-86156-29-0​.
  • ’Je le connais, c’est un Juif!’ Varsovie 1939-1943. Le chantage contre les Juifs, éditions Calmann-Lévy, Paris, 2008. 176 s. ​ISBN 978-2702138878​.
  • Edward Kubalski, „Niemcy w Krakowie. Dziennik 1 IX 1939 – 18 I 1945”, Kraków 2010 (redakcja i opracowanie: Jan Grabowski, współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ​ISBN 978-83-61978-36-7​.
  • Rescue for Money: ‘Paid Helpers’ in Poland, 1939–1945, Search and Research Series, Jad Waszem–The International Institute for Holocaust Research, Jerusalem, 2008, ​ISBN 978-965-308-325-7​.
  • Żydów łamiących prawo należy karać śmiercią! „Przestępczość” Żydów w okupowanej Warszawie, 1939–1942, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2010, 211 s. (współautor: Barbara Engelking) ​ISBN 978-83-926831-7-9​.
  • Judenjagd. Polowanie na Żydów, 1942-1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2011, 282 s. ​ISBN 978-83-932202-0-5​.
  • Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec Zagłady, 1942-1945, Warszawa, 2011, 532 s. (współautor: Barbara Engelking) ​ISBN 978-83-932202-4-3​.
  • Hunt for the Jews: Betrayal and Murder in German-Occupied Poland, Indiana University Press, 2013, 312 pp., ​ISBN 978-02-53010-74-2​.
  • Aaron Elster, Ocalony z Zagłady. Wspomnienia chłopca z Sokołowa Podlaskiego, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 139 ss. (współredaktor nauk.: Barbara Engelking) ​ISBN 978-83-63444-31-0​.
  • Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 629 s. (red. nauk. z Dariuszem Libionką) ​ISBN 978-83-63444-35-8​.
  • Ostatni Żyd z Węgrowa (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą, Warszawa 2015, 219 ss. ​ISBN 978-83-63444-41-9​.
  • ציד היהודים; בגידה ורצח בפולין בימי הכיבוש הגרמני. Jad Waszem, Jerusalem, 2016. ​ISBN 978-965-308-531-2​.
  • Szczęście posiadać dom pod ziemią... (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2016, 215 ss. ​ISBN 978-83-63444-44-0​.
  • Buried Words: The Diary of Molly Applebaum, Azrieli Foundation, Toronto, 2017. (Edited, annotated and forwarded). ​ISBN 978-1-988065-12-0​.
  • Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2 tomy, red. nauk. wspólnie z Barbarą Engelking), Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2018
  • Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020 s. 432 ​ISBN 978-83-8049-986-7​.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ עופר אדרת, שכנים רעים: מעורבותה של האוכלוסייה הפולנית בהסגרה וברצח של היהודים שביקשו את עזרתם, „הארץ”, 2 lutego 2017 [dostęp 2017-05-25] (hebr.). [pol. Ofer Aderet, Źli sąsiedzi: zaangażowanie ludności polskiej w ekstradycję i mordowanie Żydów, którzy szukali pomocy, „Ha-Arec”].
  2. ↑ Jan Grabowski. uottawa.ca. [dostęp 2020-11-13].
  3. ↑ Biogram prof. Jana Grabowskiego na witrynie Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN (dostęp: 2014-10-13).
  4. ↑ Centrum Badań nad Zagładą Żydów. [dostęp 2020-06-24].
  5. ↑ Meet uOttawa’s new Fellows and members of the Royal Society of Canada. uottawa.ca. [dostęp 2020-11-13].
  6. ↑ a b Alfabet Buntu: Jan Grabowski. Archiwum Osiatyńskiego, 22 stycznia 2019. [dostęp 14 maja 2020].
  7. ↑ W 2006 recenzował rozprawę doktorską w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a w 2015 recenzował rozprawę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim. Zob. Prof. Jan Grabowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2014-10-13].
  8. ↑ Jan Grabowski: Bicie głową w mur | JEWISH.PL, jewish.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  9. ↑ 'Orgy of murder': The Poles who 'hunted' Jews and turned them over to the Nazis - World News - Haaretz.com, haaretz.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  10. ↑ Complicity of Poles in the deaths of Jews is highly underestimated, scholars say | The Times of Israel, timesofisrael.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  11. ↑ Teraz już 200 tysięcy! Kto da więcej? Pogoń za jak największym horrorem, wpolityce.pl [dostęp 2021-04-17].
  12. ↑ Pogruchotana pamięć o Zagładzie - Plus Minus - rp.pl, rp.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  13. ↑ Poles fatally betrayed most of country's Jews in hiding from Nazis, study claims | The Times of Israel, timesofisrael.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  14. ↑ Kamil Minkner. Polish contemporary art to the anti-semitism of Poles and its political significance. „Review of Nationalities”. 6 (1), s. 195–221, 2016. Cytat: One of the right-wing organizations Redoubt of Good Name – Polish League against Defamation (Reduta Dobrego Imienia...). 
  15. ↑ Rafał Pankowski. The Resurgence of Antisemitic Discourse in Poland. „Israel Journal of Foreign Affairs”. 12 (1), s. 21–37, 2018. Cytat: One of the first cases, initiated by the right-wing group Reduta Dobrego Imienia (also known as the Polish Anti-Defamation League), concerned a publication in a media outlet in Buenos Aires. 
  16. ↑ Oscar-nominated ‘Ida’ attacked by Polish nationalists. Times of Israel, 28 stycznia 2015. [dostęp 14 maja 2020].
  17. ↑ Tim Robey: Oscars 2015: Pawel Pawlikowski on Oscar winner Ida. Telegraph, 23 lutego 2015. [dostęp 14 maja 2020].
  18. ↑ Eytan Halon: Argentina newspaper first target of controversial Polish Holocaust law. JPost, 3 marca 2018. [dostęp 14 maja 2020].
  19. ↑ Sam Sokol: Polish historian says he was forced to switch jobs because of his Holocaust research. The Jewish Chronicle, 5 kwietnia 2018. [dostęp 14 maja 2020].
  20. ↑ Poland's Holocaust Law Is a Dangerous Threat to Free Speech. Time, 9 marca 2018. [dostęp 14 maja 2020]. Cytat: The Holocaust law was used for the first time last week when the Polish Anti-Defamation League (PDL), a nationalist organization close to Poland’s government.
  21. ↑ a b Reduta Dobrego Imienia odpowiada na pozew Jana Grabowskiego, dzieje.pl, 28 lutego 2019 [dostęp 2020-05-11].
  22. ↑ a b RDI wydaje oświadczenie w sprawie działalności Jana Grabowskiego, Fundacja Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom [dostęp 2020-05-11].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Biogram prof. Jana Grabowskiego w książce: Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939-1950, red. J. Grabowski, D. Libionka, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014. ​ISBN 978-83-63444-35-8​, s. 627.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Grabowski_(historyk)&oldid=63030098”