Przejdź do zawartości

Janina Porazińska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Janina Porazińska
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

29 września 1882
Lublin

Data i miejsce śmierci

2 listopada 1971
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

poezja, proza, tłumaczenie literatury szwedzkojęzycznej

Epoka

dwudziestolecie międzywojenne, literatura współczesna

Ważne dzieła
  • Psotki i śmieszki
  • Baśń o siedmiu krukach
  • Za górami... za lasami...
  • Kto mi dał skrzydła
  • I w sto koni nie dogoni
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Wawrzyn Akademicki Medal 10-lecia Polski Ludowej Order Uśmiechu
Grób Janiny Porazińskiej na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Tablica pamiątkowa na kamienicy w Lublinie, w której urodziła się Janina Porazińska

Janina Porazińska (ur. 29 września 1882[1] w Lublinie, zm. 2 listopada 1971 w Warszawie) – polska prozaiczka, redaktorka, tłumaczka literatury skandynawskiej i literatury szwedzkojęzycznej.

Swoją twórczość szczególnie poświęciła literaturze dziecięcej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Była córką Edwarda i Heleny z Saryusz-Bielskich[1]. Studiowała na Wydziale Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskego w Krakowie. Debiutowała w 1903 na łamach „Wędrowca” jako poetka. Była współpracowniczką pism dla dzieci: „Przyjaciela Dzieci”, a w latach 1909–1910 „Promyka” i „Promyczka”. Należała do władz ruchu junackiego. W 1917 założyła pismo „Płomyk”. W latach 1927–1939 była redaktorką czasopism „Płomyczek”, „Słonko” i „Poranek”. W latach 1922–1925 była urzędniczką Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a w okresie okupacji działaczką podziemia oświatowego i kulturalnego.

Pisarka rozmiłowana była w polskim folklorze i w oparciu o niego pisała własne poezje i baśnie. Czerpała z gadek, przypowieści, pieśni, podań. Książki jej były tłumaczone na wiele języków. Dokonała też przekładów literatury skandynawskiej. W 1958 opracowała fińską Kalevalę w wersji dla dzieci[2].

Odznaczana za twórczość literacką i pracę na rzecz edukacji dzieci. Była także Kawalerem Orderu Uśmiechu. Bywa nazywana jedną z czterech „dam literatury dla dzieci” (obok Ewy Szelburg-Zarembiny, Marii Kownackiej i Hanny Januszewskiej).

Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 19-2-7)[3].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]
  • 1923: W spalonym dworze. Opowiadanie z 1920
  • 1924: Kichuś majstra Lepigliny
  • 1925: W Wojtusiowej izbie
  • 1929: Kopciuszek
  • 1933: Jaś i Kasia
  • 1933: Wesoła gromada
  • 1937: Legendy
  • 1937: Maciuś Skowronek
  • 1938: Baśń o siedmiu krukach
  • 1939: Kozucha Kłamczucha
  • 1946: O dwunastu z Zapiecka
  • 1947: Borówka
  • 1947: Pleciugowe nowinki
  • 1947: Boża ścieżka królowej Kingi
  • 1950: O babulce
  • 1952: Smyku smyku na patyku (wiersze)
  • 1952: Za górami... za lasami...
  • 1952: Bajdurki
  • 1955: Za trzydziewiątą rzeką
  • 1955: Zuchwały strzyżyk
  • 1955: Trzy gadulki
  • 1955: Psotki i śmieszki (wiersze)
  • 1957: Kto mi dał skrzydła (o Janie Kochanowskim)
  • 1958: Tajemnicze butki
  • 1958: Wesele Małgorzatki
  • 1959: Pan Twardowski w Czupidłowie
  • 1961: I w sto koni nie dogoni (wspomnienia)
  • 1961: Czarodziejska księga
  • 1962: Starodzieje
  • 1964: Pamiętnik Czarnego Noska
  • 1967: Moja książeczka
  • 1971: Nad wiślaną wodą
  • 1973: Szewczyk Dratewka

Przekłady

[edytuj | edytuj kod]
  • Zachariasz Topelius, Daleka podróż małego Lucka
  • Zachariasz Topelius, Perła Adalminy
  • Zachariasz Topelius, Sampo Lappelill
  • Zachariasz Topelius, Skrzat z zamku w Abo

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]
Skwer Janiny Porazińskiej w Warszawie

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Od 1988 r. imię Janiny Porazińskiej nosi ulica w Łodzi na osiedlu Andrzejów[7].

Od 2003 r. imię Janiny Porazińskiej nosi szkoła podstawowa w Boryszowie[8].

29 września 2011 na warszawskim Powiślu otwarto skwer im. Janiny Porazińskiej[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Józef Z. Białek: Porazińska Janina (1882–1971). W: Polski Słownik Biograficzny. T. 27. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: 1983, s. 639–641.
  2. Janina Porazińska. ksiazki.wp.pl. [dostęp 2019-10-15].
  3. Cmentarz Stare Powązki: JANINA PORAZIŃSKA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19].
  4. M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  5. M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
  6. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  7. Danuta Bieńkowska, Elżbieta Umińska-Tytoń, Leksykon nazewnictwa miejskiego Łodzi [online], Łódzki Ośrodek Geodezji [dostęp 2023-03-27].
  8. Nasza Szkoła, [w:] Szkoła Podstawowa im. Janiny Porazińskiej w Boryszowie [online] [dostęp 2023-03-27].
  9. Park dla dzieci im. Janiny Porazińskiej otwarto w Warszawie. gazeta.pl, 2011-09-29.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Lesław M. Bartelski: Polscy pisarze współcześni, 1939–1991: Leksykon. Tower Press, 2000, s. 334–335.