Joachim Olkuśnik

Joachim Olkuśnik

Data i miejsce urodzenia	27 marca 1927 Kostrzyna
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	18 grudnia 2008 Warszawa
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna, muzyka elektroniczna
Zawód	kompozytor, publicysta

Joachim Olkuśnik (ur. 27 marca 1927 w Kostrzyni, zm. 18 grudnia 2008 w Warszawie) – polski kompozytor i publicysta.

Życiorys

W 1960 ukończył studia kompozytorskie w PWSM w Warszawie u Tadeusza Szeligowskiego. W latach 1960–1964 był publicystą muzycznym w czasopismach muzycznych, literackich i w Polskim Radiu.

W tym czasie był także współzałożycielem grupy artystycznej Camerata, która skupiała młodych poetów (Andrzej Brycht, Stanisław Grochowiak, Ireneusz Iredyński, Roman Śliwonik) i kompozytorów (Benedykt Konowalski, Jan Fotek, Zbigniew Penherski, Romuald Twardowski). Ugrupowanie to we współpracy z dwutygodnikiem literackim „Współczesność” organizowało wieczory literacko-muzyczne oraz podjęło próby syntezy sztuk w specyficznej formie teatru rapsodycznego.

W latach 1964–1970 Olkuśnik był redaktorem w naczelnej redakcji Polskiego radia, zrealizował m.in. cykl audycji Z dawnych i najnowszych kart muzyki polskiej . W latach 1974–1985 pełnił funkcję naczelnego redaktora Wydawnictwa Muzycznego Agencji Autorskiej, które odegrało wówczas szczególną rolę w publikowaniu i upowszechnianiu współczesnej polskiej twórczości kompozytorskiej, zwłaszcza muzyki solowej i kameralnej.

W latach 1967–1969 i 1975–1977 był członkiem Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich. W 1964 został wyróżniony na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach za Spektrofonografie na chór żeński, 52 instrumenty smyczkowe, 2 harfy, 2 fortepiany i perkusję (1964). W 1980 otrzymał wyróżnienie na Konkursie Kompozytorskim w Łańcucie za Muzykę na flet, klarnet, wiolonczelę i fortepian (1980). Jego kompozycje wykonywane były na wielu koncertach i festiwalach w Polsce i za granicą, m.in. w Austrii, Czechosłowacji, Jugosławii, ZSRR, Stanach Zjednoczonych i na Węgrzech.

Twórczość

Jego dorobek kompozytorski obejmuje różne gatunki muzyki, od prostych formalnie utworów instrumentalnych i wokalnych, po rozbudowane utwory orkiestrowe. W pierwszej fazie twórczości (1955–1960) można zauważyć wpływy neoekspresjonizmu (Preludia i Sonata na fortepian, Dwa utwory na flet i fortepian), nieco później (1960–1963) przejściowe wpływy dodekafonii i punktualizmu (IV Kwartet smyczkowy, Muzyka kameralna na sopran i 5 instrumentów). Stopniowo jednak dominujące znaczenie uzyskał „modalny konstruktywizm” oparty na technikach aleatorycznych, który w połączeniu z elementami emocjonalnej ekspresji stanowi główną cechę twórczości Olkuśnika.

Wybrane kompozycje

(na podstawie materiałów źródłowych)

• Sinfonietta na orkiestrę smyczkową (1955)
• Preludia na fortepian (1955)
• Bagatela, intermezzo i scherzino na fortepian (1956)
• Dwa utwory na flet i fortepian (1957)
• Sonata na fortepian (1957)
• Trio na flet, klarnet i fagot (1958)
• Concertino na fortepian i orkiestrę (1959)
• Pieśni na sopran i fortepian, do słów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1959)
• Muzyka na sopran, wiolonczelę, wibrafon i fortepian (1959)
• Retrospekcje na dwie orkiestry smyczkowe, instrumenty dęte drewniane, blaszane i perkusję (1961)
• I Kwartet smyczkowy (1962)
• Muzyka kameralna na sopran i 5 instrumentów (1963)
• Spektrofonografie na chór żeński, 52 instrumenty smyczkowe, 2 harfy, 2 fortepiany i perkusję (1964)
• Liryki na baryton i orkiestrę (1965)
• II Kwartet smyczkowy (1968)
• Sekwencje na flet i klawesyn lub fortepian (1969)
• Rekonstrukcje na recytatora, chór, fortepian, organy i perkusję (1970)
• Muzyka koncertująca na obój i zespół smyczkowy (1973)
• Kwartet na 4 puzony (1975)
• Sekwencje na skrzypce i fortepian (1976), wyk. Warszawska Jesień 1980
• Rozbieranie do snu na baryton i fortepian do słów Stanisława Grochowiaka (1979)
• Muzyka na flet, klarnet, wiolonczelę i fortepian (1980)
• III Kwartet smyczkowy (1983)
• Tre impressioni per pianoforte (1984)
• Miniatury na fortepian na 4 ręce (1984)

• Obrazy z przeszłości na sopran i fortepian do słów Leopolda Staffa, Juliana Tuwima i Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej (1985)
• Introdukcja, arioso i presto na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1987)
• Koncert na fortepian i orkiestrę (1988)
• Apokalipsa i apoteoza na perkusję i organy (1988)
• Concerto breve na klawesyn i orkiestrę smyczkową (1989)
• Segmenty na altówkę, wiolonczelę i kontrabas (1989)
• Arabeska na harfę solo (1989)
• Trzy bagatele na flet i hafrę (1990)
• Toccata i arioso na gitarę solo (1990)
• Plecie wiatr..., 10 piosenek dla dzieci na głos i fortepian (1990)
• Elegia – pamięci odeszłych i odchodzących w osamotnieniu na klarnet i 2 wiolonczele 1991)
• Cantata breve na chór dziecięcy i organy (1991)
• Zagubiony krajobraz na zapis DVD (1997)
• Preludium i passacaglia na organy (1997)
• Epizody na 2 wiolonczele (1998)
• Klavierstück na fortepian i zapis elektroniczny (1999)
• Mitologicos na flet i zapis elektroniczny (1999)
• Introdukcja i capriccio na 2 gitary (2000)
• Epigramy – Stefan Kisielewski in memoriam na fortepian (2000)
• Musica per quatro na flet, klarnet, wiolonczelę i fortepian (2000)
• Reperkusje na puzon i dwie sekcje perkusji (2001)
• Memory Reflections na trąbkę solo i muzyczną warstwę zapisu komputerowego (2002)
• Zwierciadło nocy, 3 pieśni na chór żeński z oprawą muzyki elektronicznej do tekstu Kazimiery Iłłakowiczówny (2005)
• Sonografie na klawesyn i flety proste (2007)

Bibliografia

• Iwona Lindstedt: Olkuśnik Joachim. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 7: NOPa część biograficzna. Kraków: PWM, 2002, s. 160-161. ISBN 83-224-0808-0. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Joachim Olkuśnik, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] . (pol.)
• Joachim Olkuśnik w bazie Discogs.com (ang.)