Josef Kajetán Tyl

Josef Kajetán Tyl
Data i miejsce urodzenia	4 lutego 1808 ; Kutná Hora
Data i miejsce śmierci	11 lipca 1856 ; Pilzno
	Ważne dzieła
	Hymn Czech: Kde domov můj dramaty: Jan Hus; Kobziarz ze Strakonic; opowiadania i nowele: Ubodzy ludzie;

Josef Kajetán Tyl (ur. 4 lutego 1808 w Kutnej Horze, zm. 11 lipca 1856 w Pilźnie) – czeski pisarz i dramaturg, współtwórca (wraz z Františkiem Janem Škroupem) obecnego hymnu Czech: Kde domov můj.

Życiorys

Od 1822 roku uczęszczał do gimnazjum w Pradze. W 1827 roku przeniósł się do szkoły w Hradcu Králové, tam poznał Václava Klimenta Klicpera. Po ukończeniu gimnazjum, w 1828 roku, rozpoczął studia filozoficzne w Pradze. Fakultetu nie ukończył.

Został członkiem trupy Hilmerovy kočovné společnosti, w której poznał Magdalenę Forchheim, z którą się ożenił. Po dwóch latach spędzonych w trupie powrócił do Pragi. W Pradze podjął pracę księgowego w wojskowej kancelarii 28 Pułku Piechoty. Pracował tam do 1842 roku. W wolnym czasie oddawał się swoim pasjom teatrowi i dziennikarstwu.

Od 1833 roku praktycznie kierował redakcją czasopisma „Jindy a Nyní”. W 1834 roku zmieniono nazwę magazynu na „Květy”. Redagował w nim do 1836 roku, ponownie w latach 1840–1845. Od 1840 do 1842 roku wydawał czasopismo „Vlastimil”, a w latach 1846–1849 „Pražského Posla”. W 1849 roku planował wydawać wiejską gazetę „Selské noviny”, zamysłu nie zrealizował.

Od 1833 roku współuczestniczył przy założeniu Teatru Kajetańskiego (Kajetánské divadlo). Przedstawienia kierowane były do wykształconych warstw. W ciągu 4 lat istnienia pokazano 25 cykli przedstawień przede wszystkim dramaturgów krajowych (Václava Klimenta Klicpera, Jana Nepomuka Štěpánka, itd). W 1835 roku dołączył do amatorskiej trupy, która odgrywała czeskie przedstawienia w Teatrze Stanów Czeskich (Stavovském divadle). Od 1846 roku całkowicie związał się z Teatrem Stanów Czeskich (Stavovského divadla), gdzie pracował jako dramaturg. Na polecenie dyrektora, do 1851 roku, kierował czeskimi przedstawieniami. W tym czasie dostał się na szczyty kariery, ukazywały się wszystkie jego dzieła, otrzymał nagrodę literacką i złoty pierścień od Macierzy Czeskiej (Matice české). Nazywany był ulubieńcem narodu czeskiego. Zajmował się również organizowaniem czeskiego życia kulturalnego (organizował bale itp.).

W 1848 roku zaangażował się także politycznie. Został członkiem Stowarzyszenia Świętowacławskiego (Svatováclavského výboru), uczestniczył w założeniu Słowiańskiej Lipy (Slovanské Lípy), brał udział w Zjeździe Słowiańskim.

Został wybrany na posła do Reichstagu. Z tej przyczyny, w latach 50. XIX wieku, poszerzyło się grono jego przeciwników. Przy nadarzającej się okazji został zwolniony z teatru. Przyłączył się do trupy Zollnerově kočovné společnosti. Pod koniec życia ciężko chorował, zmarł w biedzie.

Jego biografię przedstawiono w czarno-białym, niemym filmie Josef Kajetán Tyl z 1925 (produkcji czechosłowackiej).

Imię Tyla (Tylovo divadlo) od końca lat 40. XX wieku, do aksamitnej rewolucji nosiło Stavovské divadlo.

Wybrane dzieła

Dramaty i przedstawienia teatralne

Výhoň dub
Čestmír
Slepý mládenec
Paní Marjánka, matka pluku
Pražský flamendr
Bankrotář
Paličova dcera
Strakonický dudák aneb Hody divých žen (Kobziarz ze Strakonic)
Lesní panna aneb cesta do Ameriky
Tvrdohlavá žena aneb zamilovaný školní mládenec
Jiříkovo vidění
Čert na zemi
Krvavý soud aneb kutnohorští havíři
Jan Hus
Žižka z Trocnova
Staré město a Malá strana
Krvavé křtiny čili Drahomíra a její synové
Měšťané a študenti

Proza

Dekret Kutnohorský
Rozina Ruthartová
Poslední Čech
České granáty
Pomněnky z roztěže
Kusy mého srdce
S poctivostí nejdál dojdeš
Zloděj
Karbaník a jeho milá
Braniboři v Čechách
Rozervanec
Chudí lidé (Ubodzy ludzie)

Linki zewnętrzne

Biografia Josefa Kajetána Tyla [online] [dostęp 2012-03-19] (ang.).