Reichstag

Reichstag w Berlinie, widok od strony zachodniej

Gmach Reichstagu – siedziba Bundestagu

Reichstag w języku niemieckim ma kilka znaczeń:

• historycznie oznaczał zgromadzenie przedstawicieli w Niemczech (ale także w innych krajach):
  • 1495 do 1806: Sejm Rzeszy - zgromadzenie wasali cesarskich Świętego Cesarstwa Rzymskiego (I Rzeszy lub Starej Rzeszy), stanowiące do pewnego stopnia w ustroju feudalnym przeciwwagę do centralnej władzy cesarza.
  • 1867 do 1871: zgromadzenie przedstawicielskie w Związku Północnoniemieckim.
  • 1871 do 1918: parlament II Rzeszy,
  • 1919 do 1945: parlament Republiki Weimarskiej i III Rzeszy
• jako forma skrócona od pełnego wyrażenia (niem.) Reichstagsgebäude, budynek Reichstagu, ukończony 5 grudnia 1894, od 1998 po odbudowie i przebudowie budynku (arch. Norman Foster) oraz przeniesieniu stolicy kraju z Bonn do Berlina ponownie siedziba parlamentu RFN (Bundestag) (po pożarze Reichstagu w 1933 siedzibą parlamentu Trzeciej Rzeszy był budynek opery Kroll)

Parlament Związku Północnoniemieckiego 1867–1871

Wybrany na mocy konstytucji Związku Północnoniemieckiego, 12 lutego 1867. Reichstag (Sejm Rzeszy) był drugą obok Rady Związkowej (Bundesrat) izbą parlamentu. Sejm realizował kompetencje ustawodawcze i ratyfikował umowy międzynarodowe. Większość ustaw uchwalanych przez Reichstag musiała być zatwierdzana przez Radę, która także wydawała rozporządzenia do ustaw uchwalonych przez Reichstag. Zwraca uwagę fakt, iż w kompetencji Sejmu nie figurowały sprawy wojskowe. Sejm wybierany był w głosowaniu powszechnym, bezpośrednim i jawnym przez mężczyzn, którzy ukończyli 25. rok życia. Przestał istnieć po zjednoczeniu Niemiec w 1871 roku.

Parlament Cesarstwa Niemieckiego (II Rzeszy) 1871–1918

Reichstag (Sejm Rzeszy) ustanowiony został na mocy konstytucji nadanej 16 kwietnia 1871. Był drugą, obok Rady Związkowej (Bundesrat), izbą parlamentu Cesarstwa Niemieckiego (II Rzeszy). Wybierany był w drodze wyborów powszechnych i równych na trzyletnią kadencję. Parlament razem z Radą Federalną uchwalał budżet i ustawy. Rolę parlamentu Rzeszy w jej systemie politycznym można porównać do roli Izby Reprezentantów w systemie politycznym Stanów Zjednoczonych. Posiadał inicjatywę ustawodawczą.

Prezydenci Niemieckiego Reichstagu

Prezydenci Niemieckiego Reichstagu (1871–1918)
Lp.	Imię i nazwisko	Początek urzędowania	Koniec urzędowania
1	Eduard Simson	1871	1874
2	Maximilian Franz August von Forckenbeck	1874	1879
3	Otto Theodor von Seydewitz	1879	1880
4	Adolf Graf von Arnim-Boitzenburg	1880	1881
5	Gustav Konrad Heinrich von Goßler	1881	1881
6	Albert Erdmann Karl Gerhard von Levetzow	1881	1884
7	Wilhelm von Wedell-Piesdorf	1884	1888
8	Albert Erdmann Karl Gerhard von Levetzow	1888	1895
9	Rudolf Freiherr von Buol-Berenberg	1895	1898
10	Franz von Ballestrem	1898	1907
11	Udo Graf zu Stolberg-Wernigerode	1907	1910
12	Hans Graf von Schwerin-Löwitz	1910	1912
13	Johannes Kaempf	1912	1918
14	Konstantin Fehrenbach	1918	1918

• 

  Eduard von Simson

• 

  Max von Forckenbeck

• 

  Konstantin Fehrenbach

Posłowie polscy w Reichstagu

Liczba posłów polskich w Reichstagu w latach 1871-1912 wahała się od 13 do 20, byli oni skupieni w Kole Polskim.

Parlament Republiki Weimarskiej i III Rzeszy 1919–1945

Hitler w trakcie przemówienia w Krolloper, która pełniła funkcję Reichstagu, 11 grudnia 1941 (prawdziwy Reichstag spłonął w 1933)

Powołany jako niższa, obok Rady Rzeszy, izba parlamentu na mocy Konstytucji weimarskiej. Reichstag składał się z posłów wybranych przez naród w ilości proporcjonalnej do ludności danego kraju, lecz ich liczba nie mogła przekroczyć 40%. Prawa wyborcze posiadali zarówno mężczyźni, jak i kobiety, a cenzus wieku obniżono do lat 20. Miał obowiązek zbierania się minimum raz w roku, na żądanie prezydenta lub 1/3 posłów. Jego kadencja trwała 4 lata, przy czym mógł zostać rozwiązany przez prezydenta. Posiadał inicjatywę ustawodawczą, jak i wyznaczał kierunek polityce rządu, który kontrolował. Od 1920 do 1930 r. Reichstag obradował przez średnio sto dni w roku. Pomiędzy październikiem 1930 r. a marcem 1931 r. pracował przez pięćdziesiąt dni; potem, aż do wyborów w lipcu 1932 r. zbierał się jedynie przez dalsze dwadzieścia cztery dni. Od lipca 1932 r. do lutego 1933 r. w ciągu sześciu miesięcy zgromadził się na zaledwie trzy dni. Po pożarze w nocy z 27 na 28 lutego 1933 prezydent Hindenburg wydał 28 lutego 1933 dekret „O ochronie narodu i państwa” (niem. „Zum Schutz von Volk und Staat”), faktycznie zawieszający prawa obywatelskie i konstytucję Republiki Weimarskiej. 23 marca 1933 przy absencji aresztowanych posłów komunistycznych i socjaldemokratycznych Reichstag przyjął większością konstytucyjną Ustawę o pełnomocnictwach (niem. Ermächtigungsgesetz), oznaczającej w praktyce przekazanie Hitlerowi pełni władzy, gdyż ta ustawa konstytucyjna dawała prawo rządowi Hitlera do uchwalania ustaw bez konieczności uzyskiwania zgody Reichstagu. Od tego momentu rola Reichstagu została zminimalizowana, a po zakazie tworzenia partii innych niż NSDAP (14 lipca) i kolejnych „wyborach” jesienią 1933 w których startowała wyłącznie NSDAP zbierał się coraz rzadziej i „uchwalił” jednomyślnie tylko kilka ustaw (15 września 1935 ustawy norymberskie, 30 stycznia 1937 o przedłużeniu ustawy o pełnomocnictwach do 1941, 30 stycznia 1939 o ich przedłużeniu do 1943, 1 września o wcieleniu Gdańska do Rzeszy). Nazywano go najdroższym chórem świata. Ostatni raz zebrał się 26 kwietnia 1942 uchwalając wyposażenie Hitlera w pełnię władzy sądowej bez jakichkolwiek ograniczeń wynikających z obowiązujących przepisów prawnych.

Budynek Reichstagu

Reichstag, a oficjalnie Plenarbereich Reichstagsgebäude, jest siedzibą niemieckiego Bundestagu. Zbudowany został w barokowym stylu na podstawie planów architekta Paula Wallota w latach 1884–1894. Do 1918 roku znajdował się tu Reichstag II Rzeszy. W 1933 budynek ten został prawie całkowicie zniszczony w pożarze. W latach 60. został odbudowany w nowej formie i ponownie przebudowany w 1991–1999.

Linki zewnętrzne

• Bundestag: Strona oficjalna (niem.). [dostęp 26 kwietnia 2009].