Przejdź do zawartości

Józef Olędzki (1894–1941)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy majora Wojska Polskiego. Zobacz też: Inne osoby o tym imieniu i nazwisku.
Józef Olędzki
Ilustracja
kpt. dypl. Józef Olędzki
major dyplomowany piechoty major dyplomowany piechoty
Data i miejsce urodzenia

18 września 1894
Siedlce

Data i miejsce śmierci

20 maja 1941
Mińsk

Przebieg służby
Lata służby

1918–1941

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Formacja

Polska Organizacja Wojskowa

Jednostki

22 pułk piechoty
Wyższa Szkoła Wojenna
3 Dywizja Piechoty Leg.
Sztab Główny Wojska Polskiego
14 pułk piechoty
Ekspozytura Nr 1 Oddziału II SG
30 pułk piechoty
Wojskowy Instytut Geograficzny
Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew”

Stanowiska

oficer placu
kierownik referatu w Oddziale II SG
szef Ekspozytury Nr 1 Oddziału II SG
kierownik referatu w WIG
szef Oddziału II SGO „Narew”

Główne wojny i bitwy

wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (1920–1941, trzykrotnie) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP)
Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Korpus oficerski 14 pp w dniu 11 listopada 1933. W I rzędzie od góry, jako czwarty od lewej stoi kpt. dypl. Józef Olędzki.

Józef Olędzki (ur. 18 września 1894 w Siedlcach, zm. 20 maja 1941 w Mińsku w BSRR) – major dyplomowany piechoty Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, działacz niepodległościowy, ofiara sowieckich represji.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 18 września 1894[a] w Siedlcach[b] jako syn Aleksandra i Teodory z Ganowskich. Posiadał pięcioro rodzeństwa – czterech braci: Stanisława, Jerzego, Ludwika i Wacława (ur. 16 czerwca 1899 w Siedlcach), urzędnika skarbowego, odznaczonego Medalem Niepodległości[1][2] oraz siostrę Wandę.

Należał do Polskiej Organizacji Wojskowej, w której miał stopień podchorążego. W Wojsku Polskim służył od 29 listopada 1918 roku – w szeregach 22 pułku piechoty[3].

Na dzień 1 czerwca 1921 roku pełnił w stopniu porucznika służbę w 22 pułku piechoty[4]. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 r. (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w tymże stopniu, ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 1639. lokatą w korpusie oficerów piechoty[5]. W 1923 roku jako nadetatowy oficer 22 pułku piechoty pełnił funkcję oficera placu w Siedlcach[6] i zajmował 1464. lokatę[7] wśród poruczników piechoty[c]. Od roku 1924 był słuchaczem I Rocznika (uczniem etatowym) Wyższej Szkoły Wojennej, w grupie oficerów piechoty[8]. Zajmował wówczas już 607. lokatę pośród poruczników korpusu piechoty[9], pozostając nadal oficerem nadetatowym 22 pp[10]. Porucznik Józef Olędzki, jako absolwent V promocji Wyższej Szkoły Wojennej (1924–1926)[11], zyskał prawo do używania tytułu oficera Sztabu Generalnego (SG)[d]. Po otrzymaniu dyplomu por. dypl. Józef Olędzki został, z dniem 11 października 1926 r., przydzielony (nadal jako nadetatowy oficer 22 pułku piechoty) do 3 Dywizji Piechoty Legionów[12].

Zarządzeniem B.P.L. 3989/III Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 12 kwietnia 1927 r. został awansowany na stopień kapitana, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1927 roku i 106. lokatą w korpusie oficerów piechoty[13][14]. W roku 1928 przynależał do kadry oficerów piechoty (pozostając nadal na ewidencji 22 pułku piechoty) i służył w Oddziale I Sztabu Generalnego[e][15]. Zajmował wówczas 104. lokatę wśród kapitanów piechoty ze swego starszeństwa[16]. W roku 1930 pełnił służbę w Oddziale II Sztabu Głównego i zajmował 1485. lokatę łączną wśród kapitanów piechoty (była to 96. lokata w starszeństwie)[17]. W grudniu tego roku kpt. dypl. Józef Olędzki zajmował stanowisko kierownika Referatu Organizacyjnego, Personalnego i Mobilizacyjnego w Wydziale I Oddziału II Sztabu Głównego[18].

W roku 1932 jako kapitan dyplomowany piechoty służył nadal w Sztabie Głównym, zajmując w tym czasie 89. lokatę w swoim starszeństwie[19]. Zarządzeniem ministra spraw wojskowych, marszałka Józefa Piłsudskiego, opublikowanym w dniu 9 grudnia 1932 r., został przeniesiony (w korpusie oficerów piechoty) ze Sztabu Głównego do 14 pułku piechoty z Włocławka[20]. Służąc we włocławskim pułku zajmował na dzień 1 lipca 1933 roku – 1131. lokatę łączną wśród kapitanów piechoty (była to 86. lokata w starszeństwie)[21]. W dniu 21 września 1933 r. odnotowany został na stanowisku dowódcy 3 kompanii ckm 14 pp. W pierwszym półroczu 1934 roku przeniesiono[f] kpt. dypl. Józefa Olędzkiego z 14 pułku piechoty do Sztabu Głównego[22]. Od dnia 25 lutego 1934 r. zajmował stanowisko szefa Ekspozytury Nr 1 Oddziału II Sztabu Generalnego WP[23], prowadzącej wywiad ofensywny przeciwko ZSRR, Litwie i Łotwie[g].

Pełniąc służbę w Sztabie Głównym – na dzień 5 czerwca 1935 roku zajmował 936. lokatę łączną pośród kapitanów korpusu piechoty (71. lokatę w swoim starszeństwie)[24]. Ekspozyturą Nr 1 w Wilnie kierował do 1936 roku[25][h]. Następnie został przeniesiony do 30 pułku piechoty[25], stacjonującego w Warszawie.

Awansowany do stopnia majora piechoty został ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 r. i 57. lokatą[14].

Na dzień 23 marca 1939 roku zajmował nadal 57. lokatę wśród majorów korpusu piechoty w swoim starszeństwie[26] i pełnił funkcję kierownika Referatu Operacyjnego w Wydziale Opisowym Wojskowego Instytutu Geograficznego[27][28]. Tego samego dnia mjr dypl. Józef Olędzki[i] został przeniesiony[j] na stanowisko szefa Oddziału II Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew”[28][k]. Wspomagać go w pracy na tym stanowisku miał kpt. dypl. Felicjan Majorkiewicz (dotychczas niemający doświadczenia na tym odcinku pracy)[25].

Podczas kampanii wrześniowej faktycznie nie pełnił służby na stanowisku szefa Oddziału II w sztabie Grupy Operacyjnej „Narew”[29][l]. Uniknął niemieckiej niewoli i we wrześniu 1939 roku został internowany na Litwie[31]. Następnie przebywał na internowaniu w jednym z obozów na terytorium Łotwy[m]. Po sierpniu 1940 r. wraz z pozostałymi internowanymi Polakami został przejęty przez Rosjan i przeniesiony do obozu juchnowskiego. W dniu 1 listopada 1940 roku został aresztowany przez Rosjan[n] i przewieziony do Mińska[o], gdzie w dniu 5 lutego 1941 r. sporządzono przeciwko niemu akt oskarżenia[31]. Na podstawie wyroku Trybunału Wojennego Zachodniego Specjalnego Okręgu Wojskowego Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej z dnia 27 marca 1941 r. – Józef Olędzki został skazany na karę śmierci[32] (rozstrzygnięcie to zostało utrzymane w mocy wyrokiem Wojskowego Kolegium Sądu Najwyższego ZSRR z 21 kwietnia 1941 roku). Wyrok śmierci wykonano w dniu 20 maja 1941 r. w Mińsku na terenie Białoruskiej SRR. Sąd Najwyższy Republiki Białorusi wyrokiem z dnia 1 sierpnia 1995 r. zrehabilitował mjr. dypl. Józefa Olędzkiego[33].

Józef Olędzki żonaty był z Ireną, z którą miał dwóch synów: Andrzeja (ur. 1928) i Jacka (ur. 1933)[33]. Obydwaj synowie uzyskali tytuły naukowe profesorów.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Część źródeł jako datę urodzenia podaje dzień 15 lub 16 listopada 1894 r.
  2. ↑ Część źródeł jako miejsce urodzenia podaje Ostrołękę, w ówczesnym województwie warszawskim.
  3. ↑ Był już wówczas trzykrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych.
  4. ↑ W następnych latach tytuł oficera Sztabu Generalnego zastąpiono tytułem oficera dyplomowanego.
  5. ↑ Sztab Generalny w roku 1929 przemianowany został na Sztab Główny.
  6. ↑ Przeniesienie to nastąpiło na podstawie zarządzenia Józefa Piłsudskiego – ministra spraw wojskowych.
  7. ↑ Siedziba ekspozytury mieściła się w Wilnie. Od roku 1933 ekspozytura podporządkowana była szefowi wywiadu KOP, Oddziałowi II podlegała jednakże wciąż w sensie etatowym i budżetowym.
  8. ↑ Odszedł z tego stanowiska bez osiągnięcia sukcesów – pomimo posiadania gruntownego wykształcenia wojskowego, teoretycznego przygotowania do sprawowania tej funkcji oraz „inteligencji i ambicji pracy”. Nie spełniał bowiem wymogów kierownika służby w terenie, gdyż cechowała go „zbyt duża skłonność do uogólniań i abstrakcji” – tak scharakteryzował go mjr dypl. Tadeusz Skinder, szef wywiadu KOP.[25]
  9. ↑ Uznawano go wówczas za rutynowanego praktyka, nie mającego jednakże najwyższych opinii. Oprócz przydziału w Wydziale I, związany był bowiem jedynie ze wschodnim odcinkiem pracy wywiadu, na którym szefował przez dwa lata, znajdującej się w kryzysie, Ekspozyturze Nr 1 w Wilnie. Mjr dypl. Józef Olędzki znał jednakże trzy języki: niemiecki, rosyjski i francuski[25].
  10. ↑ Początkowo miał to być przydział na okres dwóch tygodni.
  11. ↑ Funkcja szefa II Oddziału była tożsama z funkcją szefa wywiadu SGO „Narew”.
  12. ↑ Pod koniec sierpnia mjr dypl. Józef Olędzki wyjechał z Łomży do Białegostoku i nie powrócił już do końca działań wojennych. Wywarło to negatywny wpływ na pracę sztabu SGO „Narew”, który w zasadzie nie posiadał Oddziału II[25][30].
  13. ↑ W czerwcu 1940 roku wysłał z Łotwy kartkę pocztową do rodziny.
  14. ↑ Według części źródeł aresztowanie to nastąpiło w dniu 29 października 1940 r.
  15. ↑ Przewieziony został transportem nr 395/121.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323.
  2. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-14]..
  3. ↑ Z dziejów Polskiej Organizacji Wojskowej na Podlasiu (1914–1918) ↓, s. 80.
  4. ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921 ↓, s. 89, 796.
  5. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922 ↓, s. 99.
  6. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 188, 1458.
  7. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 435.
  8. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 177, 1365.
  9. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 378.
  10. ↑ Rocznik oficerski 1924 ↓, s. 177.
  11. ↑ Chocianowicz 1969 ↓, s. 349.
  12. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 42 z 11 X 1926, s. 341.
  13. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 13 z 20 IV 1927, s. 122.
  14. ↑ a b Rybka i Stepan 2003 ↓, s. 380.
  15. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 140.
  16. ↑ Rocznik oficerski 1928 ↓, s. 222.
  17. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 109.
  18. ↑ Skóra i Skubisz 2016 ↓, s. 175.
  19. ↑ Rocznik oficerski 1932 ↓, s. 63, 422.
  20. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 XII 1932, s. 416.
  21. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 62.
  22. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 VI 1934, s. 155.
  23. ↑ Obsada oficerska wywiadu KOP ↓, s. 38.
  24. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 60, 183,184, 194.
  25. ↑ a b c d e f Ulatowski 2013 ↓, s. 255.
  26. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 29.
  27. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 495.
  28. ↑ a b Ulatowski 2013 ↓, s. 252.
  29. ↑ Kryska-Karski 1996 ↓, s. 298.
  30. ↑ Majorkiewicz 1983 ↓, s. 262.
  31. ↑ a b Postanowienie o umorzeniu śledztwa z dnia 9 lipca 2018 r. ↓.
  32. ↑ Indeks Represjonowanych ↓.
  33. ↑ a b Serwis MyHeritage ↓.
  34. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  35. ↑ Rocznik oficerski 1923 ↓, s. 188.
  36. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 103 „za zasługi na polu organizacji wojska”.
  37. ↑ Na podstawie https://web.archive.org/web/20181129184219/https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Ol%C4%99dzki_J%C3%B3zef_kpt.jpg

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Olędzki_(1894–1941)&oldid=74401053”