Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim
48°40′36″N 26°34′19″E/48,676667 26,571944| katedra | |||||||
 Katedra w Kamieńcu Podolskim widok od zachodu | |||||||
| Państwo | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||||
| Miejscowość | |||||||
| Wyznanie | |||||||
| Kościół | |||||||
| Parafia | |||||||
| Wezwanie | |||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie obwodu chmielnickiego  | |||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||||
| 48°40′36″N 26°34′19″E/48,676667 26,571944
| |||||||
Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła[1] (ukr. Собор святих Апостолів Петра і Павла) – rzymskokatolicka świątynia w Kamieńcu Podolskim, katedra diecezji kamienieckiej. Mieści się przy placu Katedralnym. Świątynia należy do parafii katedralnej św. Apostołów Piotra i Pawła w Kamieńcu Podolskim.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Świątynia została wybudowana w XV wieku, budowę pierwszego kamiennego kościoła przypisuje się biskupowi Maciejowi ze Starej Łomży lub Pawłowi z Bojańczyc.[2] Za czasów biskupa Jakuba Buczackiego w XVI wieku przebudowano ją w stylu renesansowym, w latach 1646-1648 została przebudowana w stylu barokowym. W 1672, podczas okupacji tureckiej tych ziem kościół przekształcono w meczet. Dobudowano do niego zwieńczony półksiężycem minaret ze spiralnymi schodami w środku liczacymi144 stopnie[3]. Po odzyskaniu przez Rzeczpospolitą Kamieńca 23 września 1699 miał tu miejsce obrzęd oczyszczenia katedry. Pozostawienie minaretu wraz z półksiężycem na wieży było warunkiem zastrzeżonym w Pokoju Karłowickim zawartym 26 stycznia 1699 roku. Aby zachować zapisy traktatu, a jednocześnie wyeliminować upokarzający symbol panowania Osmanów[4] na szczycie umieszczono drewnianą figurę, którą 10 maja 1756 roku, za sprawą biskupa Michała z Dębowej Góry Dembowskiego (brat biskupa kujawskiego Sebastiana Antoniego Dembowskiego) wymieniono na sprowadzoną z Gdańska miedzianą figurę Matki Boskiej o wysokości 4,5 metra. 1 czerwca 1820 r. w podstawę posągu uderzył piorun, który przeszedł przez wnętrze kolumny do dołu i wywołał w kościele ugaszony wkrótce potem pożar[5].
W połowie XVIII wieku katedra została przebudowana w stylu późnobarokowym. Ołtarz ufundował Stefan Rupniewski, a Michał Dembowski nowe stalle, ambonę, konfesjonały i organy[6]. Zbudowano również oddaną w 1754 roku nową fasadę katedry.
8 grudnia 1919 odbył się uroczysty ingres bp. Piotra Mańkowskiego do katedry. 27 kwietnia 1922 Sowieci ograbili skarbiec katedralny. 14 maja 1936 władze radzieckie zamknęły świątynię i urządziły w niej muzeum. Przejściowo była czynna od lata 1941 do 4 czerwca 1945. W latach 1946–1990 w kościele mieściło się muzeum ateizmu. 13 czerwca 1990 został zwrócony wiernym, a 29 czerwca odprawiono pierwszą mszę świętą. Świątynia ostała odnowiona dzięki wysiłkom jej proboszcza, ks. Romana Twaroga. Kapituła katedralna w Kamieńcu Podolskim nie została wznowiona[3][7].
Krypta
[edytuj | edytuj kod]W krypcie katedry zostali pochowani m.in.[8]:
- Jan Dembowski, biskup kamieniecki
- Mikołaj Dembowski, biskup kamieniecki
- Bartłomiej Giżycki, kasztelan wyszogrodzki
- Mikołaj Górski, biskup kamieniecki
- Michał Kuczyński, komendant Kamieńca (i żona Anna z Ellbertów)
- Franciszek Mackiewicz, biskup kamieniecki
- Jan de Witte, komendant twierdzy (i żona Marianna z Lubońskich)
- biskupi odnowionej diecezji po 1991 roku: Jan Olszański, Jan Niemiec
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Plan katedry w Kamieńcu Podolskim
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Polski egzonim przyjęty na 121. posiedzeniu KSNG.
- ↑ Tadeusz M. Trajdos, Wikariusze katedry kamienickiej, "Przegląd Historyczny" t.102 nr 3, 2011, s. 436.
- ↑ a b Dorota Janiszewska-Jakubiak, Katedry w Kamieńcu [online], s. 23-25 [dostęp 2021-07-26].
- ↑ Głos Narodu. 1935, nr 143, Dodatek s.9: Jeszcze o Frankistach- Jagiellonian Digital Library, jbc.bj.uj.edu.pl, 26 maja 1935 [dostęp 2018-02-23].
- ↑ Aleksander Rasszczupkin „Kamieniec Podolski”
- ↑ Tadeusz M. Trajdos, Sumariusz dokumentów i akt majątkowych biskupstwa kamienieckiego z 1579 roku [online], s. 272 [dostęp 2021-07-26].
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Ks. Roman Twaróg [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2023-10-01] (pol.).
- ↑ K. Iwanicki, Katedra w Kamieńcu, Warszawa 1930, s. 28.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Karol Iwanicki, Katedra w Kamieńcu, Warszawa 1930 (kopia cyfrowa)