Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Tomaszowie Lubelskim

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny

A/156 z dnia 24.11.1956 i z 25.01.1967
kościół parafialny
fasada frontowa
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miejscowość	Tomaszów Lubelski
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
parafia	Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Wezwanie	Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Historia Data rozpoczęcia budowy 1627 Data zakończenia budowy 1629? Data poświęcenia 1668 Aktualne przeznaczenie świątynia katolicka
Dane świątyni Świątynia • materiał bud. • drewno Wieża kościelna • liczba wież 2 Ołtarz • liczba ołtarzy 3 Liczba naw 3
Położenie na mapie Tomaszowa Lubelskiego Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie Polski Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie województwa lubelskiego Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny
50°27′06,97″N 23°25′21,33″E

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do dekanatu Tomaszów - Północ diecezji zamojsko-lubaczowskiej.

Historia

Widok kościoła przed 1908

W 1627 roku dzięki staraniom Tomasza Zamoyskiego, wojewody kijowskiego erygowana została parafia, a także została wybudowana zapewne do 1629 roku świątynia. Budowla została konsekrowana w 1668 roku. W wizytacji z 1671 roku zawarta jest informacja o potrzebie remontu, w wizytacjach z lat 1717 i 1726 zawarte są informacje o niektórych naprawach.

Budowla gruntownie remontowana w 1727 roku, dzięki staraniom Michała Zdzisława Zamoyskiego, wojewody smoleńskiego. Odnowiona zapewne w 1788 roku, dzięki funduszom Aleksandra Augusta Zamoyskiego. Dachy zostały odnowione około 1807 roku. Ponownie świątynia została konsekrowana w dniu 2 października 1832 roku przez biskupa Józefa Marcelego Dzięcielskiego. Przed 1873 roku wieże zostały pokryte blachą (w 1817 roku były jeszcze częściowo nakryte gontem), zapewne w tym samym czasie zmieniono kształt hełmów; dach świątyni i szczyty zostały pokryte blachą w 1878 roku; kościół był remontowany około 1929 roku (m.in. dachy).

Świątynia została gruntownie wyremontowana w 1962 roku m.in. powstały nowe konstrukcje wież, wyremontowano wiązanie dachowe oraz w latach 1990-1992 (wyremontowano podwaliny całości świątyni, legary, podłogę, zostały wzmocnione wiązania sufitu).

Architektura

Jest to budowla orientowana, drewniana, posiadająca konstrukcję zrębową, postawiona na ceglanej podmurówce. Wybudowana na planie prostokąta, ma wysuniętą wschodnią część prezbiterium.

Na zwartą bryłę świątyni składają się:

• pseudobazylikowy korpus o trzech nawach i trzech przęsłach z trzema parami integralnie z nim połączonych kaplic;
• od strony zachodniej w przedłużeniu naw bocznych i kaplic dwie wieże na planie kwadratu lekko wysunięte przed fasadę, między nimi jest umieszczona kruchta na planie prostokąta z pomieszczeniem na piętrze;
• prezbiterium na planie prostokąta o dwóch przęsłach o tej samej szerokości co nawa, po jego lewej i prawej stronie, w przedłużeniu naw bocznych i kaplic są umieszczone aneksy na planie kwadratu o dwóch kondygnacjach: od strony południowej zakrystia, od strony północnej skarbczyk, w części parterowej zbudowany z cegły (nieznacznie wysunięty przed elewację północną);
• na piętrach znajdują się dawne kaplice (wzmiankowane w 1750 roku: pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej nad skarbczykiem, pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego nad zakrystią), obecnie pełniące funkcję składzików.

W narożniku pomiędzy zakrystią i prezbiterium znajdowała się niewielka przybudówka o konstrukcji słupowej, powstała zapewne pod koniec XIX wieku, rozebrano ją w 1992 roku na polecenie wojewódzkiego konserwatora zabytków w Zamościu.

Wyposażenie

Prezbiterium

Wyposażenie pochodzi częściowo z dawnego klasztoru trynitarzy.

• W manierystycznym ołtarzu głównym z 1 połowy XVII wieku znajduje się cudowny obraz Matki Bożej Szkaplerznej z Dzieciątkiem i relikwie Świętego Feliksa.
• Cztery ołtarze boczne w stylu późnobarokowym, powstały pod koniec XVIII wieku.
• Kamienna chrzcielnica została wykonana z piaskowca na przełomie XVI i XVII wieku, druga drewniana pochodzi z 1 połowy XVIII wieku.
• Konfesjonały: w stylu barokowym z 1 połowy XVIII wieku i 2 w stylu rokokowym z 2 połowy XVIII wieku.
• Ambona w stylu wczesnobarokowym z baldachimem i rzeźbą Świętego Archanioła pochodzi z 1 połowy XVII wieku.
• Liczne obrazy pochodzą z XVIII wieku.
• Świątynia posiada krypty grobowe umieszczone pod prezbiterium i skarbcem.

Linki zewnętrzne

• Adolf Szyszko-Bohusz: Kościoły w Tomaszowie i Mnichowie (1912) w bibliotece Polona