Kościół Santa Maria degli Angeli di Murano

Kościół Santa Maria degli Angeli di Murano
*Chiesa di Santa Maria degli Angeli di Murano*
	Kościół filialny
	; Fasada i kampanila kościoła od strony Canale degli Angeli
Państwo	Włochy
Miejscowość	Wenecja
Adres	Fondamenta Sebastiano Venier - Murano, Venezia (VE)
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	Kościół łaciński
	Patriarchat Wenecji
Wezwanie	Matki Bożej Anielskiej
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1494
Data zakończenia budowy	1529
Data poświęcenia	1529
Dane świątyni
Styl	renesansowy
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Liczba naw	1
Dzwonnica; • typ dzwonnicy	; kampanila
	Położenie na mapie Włoch Kościół Santa Maria degli Angeli di Murano
	Położenie na mapie Wenecji Euganejskiej Kościół Santa Maria degli Angeli di Murano
	Położenie na mapie Wenecji Kościół Santa Maria degli Angeli di Murano
	45°27′30,96″N 12°20′56,04″E/45,458600 12,348900
	Multimedia w Wikimedia Commons

Santa Maria degli Angeli di Murano (pl. kościół Matki Bożej Anielskiej na Murano) – rzymskokatolicki kościół w Wenecji, na wyspie Murano. Dawny kościół klasztorny zakonu augustianek. Administracyjnie należy do Patriarchatu Wenecji. Jest kościołem filialnym w parafii San Pietro Martire, wchodzącej w skład dekanatu Cannaregio – Estuario^[1].

Historia

XI–XVIII w.

W 1188 roku Ginevra Gradenigo i Giacomina Boncio założyły na dzisiejszym miejscu kościół i klasztor pod wezwaniem Matki Bożej Anielskiej^[1], w którym zamieszkało kilka zakonnic, żyjących według reguły św. Augustyna; klasztor z czasem zyskał na znaczeniu, przyjmując kobiety z weneckiego patrycjatu. Z 1429 roku pochodzą wiadomości o rozbudowie klasztoru, która jednak okazała się niewystarczająca w stosunku do dużej liczby mieszkających w nim zakonnic. W 1490 roku zakonnice zyskały na mocy decyzji papieża Innocentego VIII przywilej przeniesienia beneficjów ze zniesionego klasztoru Santa Maria dell'Ospitale di Piave w Lovadinie, należącego do zakonu cystersów^[2]. W latach 1494–1529 kościół przeszedł proces renowacji i rozbudowy, po czym został ponownie konsekrowany. Rozbudowa była możliwa dzięki wsparciu rodu Barbarigo, a zwłaszcza Agostina Barbarigo, który pełnił tu funkcję prokuratora, a później został wybrany na dożę^[3].

XIX w.

Na mocy dekretu napoleońskiego Królestwa Włoch z 5 czerwca 1805 roku (oraz kolejnych dekretów) zainicjowano w Wenecji proces kasat i przekształceń kościołów i klasztorów oraz zmian granic parafii^[4]. 1 lipca 1806 roku klasztor augustianek, który dotąd podlegał bezpośrednio Stolicy Apostolskiej ciesząc się wielkimi przywilejami i immunitetami, stał się, na mocy dekretu z 8 czerwca 1805 roku, własnością państwa, a 12 maja 1810 roku został zniesiony^[5]. Cenne dzieła sztuki przeniesiono do kościoła parafialnego San Pietro Martire, zaś chór zakonny (tzw. barco) został rozebrany. Przed 1830 rokiem z kościoła usunięto organy, a emporę muzyczną rozebrano^[3]. W 1832 roku został rozebrany budynek klasztoru. Kościół zamknięto w 1848 roku, ponieważ groził zawaleniem^[5], jednak 12 lipca 1863 roku został ponownie otwarty. W latach 1871–1872 miejsce zajmowane przedtem przez barco zamurowano, po czym zbudowano trzypiętrowe pomieszczenia dla organizacji charytatywnej^[3]. Stan techniczny kościoła tymczasem uległ pogorszeniu. Grożący zawaleniem ołtarz główny wymusił decyzję usunięcia obrazów z wnętrza i przeniesienia części z nich do innych kościołów na Murano, a części do Akademii Sztuk Pięknych (niektóre obrazy Tintoretta i obraz ołtarza głównego pędzla Il Pordenone), podczas gdy gobeliny przeniesiono do siedziby muzeum szkła. Po zakończeniu tych działań kościół w 1902 roku zamknięto^[2].

XX w.

W 1932 roku a prośbę kapłanów z San Pietro Martire rozpoczęto działania na rzecz gruntownej renowacji kościoła, w trakcie której między innymi wzmocniono ściany świątyni, wydobyto spod tynku niektóre freski, naprawiono drewniany, kasetonowy strop i marmurową posadzkę. Przywrócono XVIII-wieczne zbiory, przywrócono obrazy, przechowywane w innych kościołach i obiektach, a także urządzono na nowo zakrystię. Prace zostały zakończone w 1935 roku, po czym kościół ponownie otwarto dla potrzeb kultu.

W 1996 roku została poddana renowacji zewnętrzna część kościoła. Wymieniono pokrycie dachów, wzmocniono ściany poprzez wstawienie prętów ze stali nierdzewnej, położono na nowo zewnętrzne tynki po stronie prezbiterium i stronie zachodniej oraz zabezpieczono części muru od strony wschodniej za pomocą tymczasowych podpór^[2].

Architektura

Fasada

Kościół Santa Maria degli Angeli jest położony na zachodnim krańcu wyspy Murano. Z jego lewej strony stoi kampanila. Fasada jest podzielona na trzy części przez pilastry podtrzymujące kamienny gzyms, nad którym wznosi się tympanon z centralnie umieszczonym oknem. Fasada została przepruta dwoma rzędami łukowych okien i oknem rozetowym. W przyziemu znajduje się portal, zwieńczony przełamanym tympanonem. Ściana wschodnia, z nieotynkowanej cegły, została przepruta łukowymi oknami i rozczłonkowana czterema pilastrami, ścianę północną natomiast otynkowano^[1]. Wejście do kościoła prowadzi przez boczną bramę, nad którą znajduje się płaskorzeźba Zwiastowanie z początku XVI wieku, opisana przez Ruskina jako „pełna gracji”^[3].

Wnętrze

Wnętrze, poprzedzone długim przedsionkiem, tworzy pojedyncza nawa przekryta płaskim, kasetonowym stropem i oświetlona dużymi, łukowymi oknami. Nawę zamyka z przodu obszerne prezbiterium na planie kwadratu, sklepione kopułą wspartą na pendentywach^[1].

Prezbiterium

Wyposażenie wnętrza jest efektem restauracji z 1935 roku. Ołtarz główny, zbudowany na przełomie XVII i XVIII wieku przez braci Marinali, jest jednym z najciekawszych przykładów kwiecistego baroku. Mensa ołtarzowa spoczywa na marmurowej grupie rzeźbiarskiej, przedstawiającej Wiarę, Nadzieję i Miłość. Bogato zdobione tabernakulum wspiera się na marmurowej podstawie, inkrustowanej masą perłową i jaspisem. Nad mensą ołtarzową wznosi majestatyczna marmurowa kompozycja z cherubinami i aniołami podtrzymującymi ramę inkrustowaną masą perłową, w której znajduje się obraz Zwiastowanie namalowany w 1587 roku przez Il Pordenone. Na lewej ścianie prezbiterium umieszczony jest pomnik Jacopa Soranzo z popiersiem wyrzeźbionym przez Alessandra Vittorię^[2].

Nawa

Po bokach łuku oddzielającego prezbiterium od nawy znajdują się dwa małe ołtarze w stylu barokowym, wykonane z marmuru karraryjskiego. W ramach widnieją dwa obrazy Salviatiego: Chrystus ukazujący się Marii Magdalenie i Chrystus zdjęty z krzyża^[2].

Przy ścianach bocznych nawy stoją dwa ołtarze, ozdobione płaskorzeźbami z marmuru karraryjskiego. W prawym znajduje się obraz Palmy młodszego przedstawiający Maryję Dziewicę i Świętych, natomiast w lewym, ozdobionym posągami św. Augustyna i św. Wawrzyńca, płótno Pietra Daminiego Maryja Dziewica w chwale^[2].

Nad drzwiami zakrystii znajduje się chór muzyczny (bez pierwotnych organów) wykonany z żółtego marmuru z intarsjami z masy perłowej, odzyskany podczas renowacji w 1935 roku z kościoła San Pietro Martire, gdzie był używany jako wielka ambona^[2].

Strop nawy zdobi 39 malowanych paneli z około 1495 roku pędzla Nicolò Rondinellego z Rawenny, asystenta Giovanniego Belliniego. Panele przedstawiające proroków, apostołów i ewangelistów oraz Doktorów Kościoła otaczają panel centralny, mający za temat Koronację Maryi Dziewicy^[3].

Związek z Casanovą

Jedna z licznych kochanek Casanovy, Caterina Capretta, została przeniesiona do tutejszego klasztoru, kiedy wiosną 1753 roku za jego sprawą zaszła w ciążę^[6].

Uwagi

↑ Obecny kościół.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Le Chiese delle Diocesi italiane: Chiesa di Santa Maria degli Angeli Murano, Venezia. www.chieseitaliane.chiesacattolica.it. [dostęp 2020-06-28]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maurizio Ceolin: Chiesa di Santa Maria degli Angeli Venezia – Murano: il restauro conservativo. maurizioceolin.altervista.org. [dostęp 2020-06-28]. (wł.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Jeff Cotton: Santa Maria degli Angeli. www.churchesofvenice.co.uk. [dostęp 2020-06-28]. (ang.).
↑ Emma Filipponi: Città e attrezzature pubbliche nella Venezia di Napoleone e degli Asburgo: le rappresentazioni cartografiche. virgo.unive.it. [dostęp 2020-06-28]. (wł.).
↑ ^a ^b Archivio di Stato di Venezia: S. Maria degli angeli di Murano (Venezia). www.archiviodistatovenezia.it. [dostęp 2020-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-28)]. (wł.).
↑ Judith Summers: Casanova's Women: The Great Seducer and the Women He Loved. New York: Bloomsbury, 2018, s. 182–183. ISBN 978-1-59691-122-2. (ang.).

[1] Obecny kościół.

[Chiese-2] Le Chiese delle Diocesi italiane: Chiesa di Santa Maria degli Angeli Murano, Venezia. www.chieseitaliane.chiesacattolica.it. [dostęp 2020-06-28]. (wł.).

[Ceolin-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Maurizio Ceolin: Chiesa di Santa Maria degli Angeli Venezia – Murano: il restauro conservativo. maurizioceolin.altervista.org. [dostęp 2020-06-28]. (wł.).

[Cotton-4] Jeff Cotton: Santa Maria degli Angeli. www.churchesofvenice.co.uk. [dostęp 2020-06-28]. (ang.).

[5] Emma Filipponi: Città e attrezzature pubbliche nella Venezia di Napoleone e degli Asburgo: le rappresentazioni cartografiche. virgo.unive.it. [dostęp 2020-06-28]. (wł.).

[Archivio-6] Archivio di Stato di Venezia: S. Maria degli angeli di Murano (Venezia). www.archiviodistatovenezia.it. [dostęp 2020-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-28)]. (wł.).

[7] Judith Summers: Casanova's Women: The Great Seducer and the Women He Loved. New York: Bloomsbury, 2018, s. 182–183. ISBN 978-1-59691-122-2. (ang.).

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]