Kościół Wszystkich Świętych w Pszczynie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Wszystkich Świętych
w Pszczynie
nr rej.:
- A/683/2020 z dnia 27.07.2020 r. (woj. śląskie)[1]
- 480/65 z dnia 14.12.1965 r. (woj. katowickie)[2]
kościół parafialny
Ilustracja
Kościół pw. Wszystkich Świętych i Matki Boskiej Różańcowej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Pszczyna

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Wszystkich Świętych i Matki Boskiej Różańcowej w Pszczynie

Wezwanie

Wszystkich Świętych

Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne wizerunki

Obraz Matki Bożej Przedziwnej

Położenie na mapie Pszczyny
Mapa konturowa Pszczyny, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Wszystkich Świętychw Pszczynie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Wszystkich Świętychw Pszczynie”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kościół Wszystkich Świętychw Pszczynie”
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego
Mapa konturowa powiatu pszczyńskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Wszystkich Świętychw Pszczynie”
Położenie na mapie gminy Pszczyna
Mapa konturowa gminy Pszczyna, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Wszystkich Świętychw Pszczynie”
Ziemia49°58′43,15″N 18°56′31,57″E/49,978653 18,942103
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół Wszystkich Świętych w Pszczynie – rzymskokatolicka świątynia, o której pierwsza wzmianka pochodzi z 1326 roku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Po groźnym pożarze miasta w 1622 roku świątynię odbudował Jerzy Walentyn Meyer z Morawskiej Ostrawy. W kolejnym pożarze miasta w 1748 roku budynek kościoła spłonął niemal całkowicie. Odbudowa po pożarze, ukończona w 1754 roku, tym razem przebiegała pod kierunkiem nadwornego architekta Promnitzów, Christiana Jähne. Nową świątynię wzniesiono wykorzystując mury starej. Kościół odnawiano w 1791 roku (pod kierunkiem majstra murarskiego Gawrona), a później jeszcze kilkakrotnie przebudowywano. W 1814 r. przy odnowieniu budowli pracowali majstrowie Weicht, Pinkawa i Michalik[3]. W 1849 roku nadbudowano wieżę, w latach 1930-1931 dobudowano boczną kaplicę od strony południowej i zakrystię od strony północnej. W czasie restauracji w 1957 r. zniszczono dekorację stiukową stropu nawy i prezbiterium, wykonaną w XVIII wieku przez pochodzącego z Bielska Antoniego Haila[4].

Wygląd i wnętrze kościoła[edytuj | edytuj kod]

Kościół orientowany. Murowany, potynkowany. Po wielu przebudowach, które zatarły cechy pierwotnego, późnobarokowego projektu, świątynia nie należy do zabytków wysokiej klasy. Ma trójboczne zamknięcie prezbiterium, do którego od północy przylegają kaplica z 1692 roku z kryptą oraz zakrystia wzniesiona w 1931 r.[3], a od południa nowsza kaplica z emporą. Nad nawą dach siodłowy, nad kaplicami dachy trójspadowe. Na kalenicy nawy sześcioboczna wieżyczka na sygnaturkę z latarnią. Od zachodu przylega do nawy wysoka kwadratowa wieża o ścianach poszerzonych w przyziemiu. Wyższa kondygnacja wieży, z półkoliście zamkniętymi oknami, zwieńczona jest wydatnym, profilowanym gzymsem. Najwyższa kondygnacja wieży ośmioboczna, również zwieńczona gzymsem, nad nim tarcze zegarowe. Hełm wieży baniasty z ośmioboczną latarnią[3]. W południowo-wschodnim narożniku, między nawą a wieżą, przybudówka mieszcząca schody.

Prostokątną nawę kościelną i prezbiterium przykrywa wspólny sufit z fasetą. Tęcza zaakcentowana kompozytowymi pilastrami, podtrzymującymi belkowanie z gzymsem obiegającym kościół. Okna w prezbiterium zamknięte półkoliście, w nawie łukami spłaszczonymi. We wnętrzu przyciąga wzrok przede wszystkim późnobarokowy, dwupoziomowy, drewniany chór muzyczny z XVIII wieku, wsparty na sześciu okrągłych słupach. Jego wklęsłowypukłe parapety, wybiegające na ściany boczne nawy, są dekorowane płycinami[3]. Na górnej kondygnacji znajdują się organy, wykonane przez Stanisława Stankiewicza z Zatora, ufundowane przez Józefa ze Zborowa Zborowskiego, właściciela Ćwiklic[4], zaś sam chór ozdobiono polichromiami z motywami kwiatowymi. Ciekawym obiektem w kościele jest późnobarokowy, kulisowy ołtarz główny z XVIII stulecia. Jego ozdobą jest obraz olejny z adoracją św. Trójcy przez wszystkich świętych, z 1815 roku, pędzla Franciszka Frümla z Fulneku, jak również rzeźby św. Piotra, Pawła, Augustyna, Ambrożego i aniołów w głównej kondygnacji. Dwa ołtarze boczne z przełomu XVIII i XIX wieku, również o charakterze późnobarokowym[3], wykonane przez H. Waismana z Frydku. W ołtarzu po lewej umieszczono otaczany czcią, co dzień odsłaniany uroczyście obraz Matki Boskiej Przedziwnej, zwanej też Pszczyńską, z 1764 roku, zamówiony u Jana Adermanna z Żar, któremu za jego wykonanie zapłacono 1 000 talarów. W prawym ołtarzu umieszczony jest barokowy obraz św. Jana Nepomucena. Pięknie prezentuje się też wczesnobarokowa kuta krata z XVII wieku, zamykająca wejście do północnej kaplicy Matki Boskiej Różańcowej, ufundowanej w 1690 roku przez ks. proboszcza Franciszka Jana Szafrańskiego. W czasie ostatniej renowacji odkryto w niej m.in. polichromie sklepienia. Ponadto znajduje się w niej cenna chrzcielnica z XVIII wieku. Z tego samego wieku pochodzi drewniana, polichromowana figura Chrystusa „Ecce Homo”, umieszczona w kruchcie kościoła i chroniona współczesną kratą[5].

Pod kościołem znajduje się krypta, gdzie złożone zostały doczesne szczątki panów na Pszczynie, pochodzących z rodu Promnitzów.

Na wieży trzy dzwony. Dwa z nich z 1651 r., fundacji Franciszka Hermana Promnitza, o analogicznej dekoracji zawierającej plakiety heraldyczne. Trzeci odlany w 1771 r. przez Franciszka Stankego z Opawy, ozdobiony plakietą z postacią św. Barbary[3].

Koncerty[edytuj | edytuj kod]

W kościele Wszystkich Świętych często odbywają się koncerty: trzykrotnie występowała tu jedna z najlepszych orkiestr kameralnych na świecie – Sinfonia Varsovia, regularnie odbywają się koncerty organowe, wielkopostne i bożonarodzeniowe, a od 2004 roku także koncerty w ramach Festiwalu Muzyki Kameralnej „Musica da Chiesa” organizowanego przez Pszczyńskie Towarzystwo Muzyczne „Con fuoco”.

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Kościół ze strony zamku.
    Kościół ze strony zamku.
  • Kościół ze strony placu.
    Kościół ze strony placu.
  • Główny ołtarz.
    Główny ołtarz.
  • Statua „Ecce Homo” w kruchcie.
    Statua „Ecce Homo” w kruchcie.
  • Obraz Matki Bożej Pszczyńskiej.
    Obraz Matki Bożej Pszczyńskiej.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 4 września 2020 r.. wkz.katowice.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-03)]. (pol.) wkz.katowice.pl [dostęp 2020-09-05]
  2. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  3. ↑ a b c d e f Rejduch-Samkowa Izabela, Samek Jan (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. Tom VI. Województwo katowickie. Zeszyt 10. Powiat pszczyński. Warszawa: Instytut Sztuki PAN i Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach, 1961, s. 25-27.
  4. ↑ a b Płazak Ignacy: Pszczyna. Zabytki miasta i regionu. Przewodnik po muzeum. Pszczyna: Muzeum Wnętrz Pałacowych w Pszczynie, 1974, s. 21.
  5. ↑ Prace. Pracownia A.T. [dostęp 2015-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_Wszystkich_Świętych_w_Pszczynie&oldid=72655354”