Labializacja
| ||
| ◌ʷ | ||
| Jednostka znakowa | ◌ʷ | |
| Unikod | U+25cc U+02b7 | |
| UTF-8 (hex) | e2 97 8c ca b7 | |
| Klasyfikacja spółgłosek |
|---|
| Wargowe |
| Przedniojęzykowe |
| Dorsalne |
| Gardłowe |
| Nagłośniowe |
| Krtaniowe |
| O podwójnej artykulacji |
| Koartykulacja |
| sposób artykulacji, miejsce artykulacji, narząd artykulacji |
Labializacja (uwargowienie) (labializacja od łac. labialis wargowy) – zjawisko zaokrąglenia warg przy artykulacji samogłosek lub spółgłosek[1]. Obecna np. w pewnych dialektach polskich (np. małopolskim, śląskim oraz wielkopolskim – zaznaczana w nagłosie przez u, bądź częściej ł) oraz w języku kaszubskim, językach kaukaskich, języku praindoeuropejskim.
Labializacja to również pewien proces asymilacji (Głoski stają się zaokrąglone w otoczeniu głosek z natury zaokrąglonych, np. [k] → [kʷ] pod wpływem [o]; [a] → [o] pod wpływem [p] lub [kʷ].), który zaszedł np. w językach abchasko-adygijskich i niektórych językach australijskich. W jego wyniku powstał szereg spółgłosek labializowanych, a liczba samogłosek ograniczyła się nawet do dwóch.
Transkrypcja[edytuj | edytuj kod]
W Międzynarodowym Alfabecie Fonetycznym, labializacja spółgłosek miękkopodniebiennych oznaczana jest w indeksie górnym symbolem [ʷ] (Unikod U+02B7), na przykład /tʷ/ czy /dʷ/[2] Istnieją również dwa znaki, kolejno [ɔ̹], [ɔ̜], które sygnalizują większy lub mniejszy stopień zaokrąglenia[2]. Są one zazwyczaj używane w przypadku samogłosek, ale w niektórych językach mogą odnosić się również do spółgłosek. Na przykład w atapaskańskim języku hupa rozróżnia się trzy stopnie labializacji dla spółgłoski szczelinowej miękkopodniebiennej bezdźwięcznej (/x/) transkrybowane jako /x/, /x̹/, /xʷ/ lub /x/, /x̜ʷ/, /xʷ/.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Peter Roach: A Little Encycloedia of Phonetics (ang.). W: University of Reading [on-line]. s. 44. [dostęp 2017-06-25].
- ↑ a b International Phonetic Alphabet (2015) (ang.). 2015. [dostęp 2018-04-07].
