Let LF-109 Pionýr
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Let Kunovice |
| Konstruktor |
Vladimír Štros |
| Typ |
szybowiec szkolny |
| Konstrukcja |
mieszana |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu |
8 marca 1950 |
| Liczba egz. |
470 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
13,47 m |
| Wydłużenie |
9 |
| Długość |
7,77 m |
| Wysokość |
1,64 m |
| Powierzchnia nośna |
20,2 m² |
| Profil skrzydła |
NACA 43012 |
| Masa | |
| Własna |
236 kg |
| Startowa |
416 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
220 km/h |
| Prędkość przelotowa |
62 km/h |
| Prędkość minimalna |
52 km/h |
| Prędkość holowania |
120 km/h |
| Prędkość min. opadania |
1 m/s przy 62 km/h |
| Doskonałość maks. |
18,3 przy 80 km/h |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Czechosłowacja, Austria, Bułgaria, Chiny, Egipt, Indie, Indonezja, Kanada, Mongolia, NRD, Syria, ZSRR | |
Let LF-109 Pionýrr – czechosłowacki dwumiejscowy szybowiec szkolenia podstawowego z połowy XX w.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Koncepcja szybowca powstała w 1948 r. Na podstawie szybowca LF-107 Luňák opracowano projekt maszyny mającej łączyć cechy szybowca podstawowego szkolenia i wyczynowego. Z załogą dwuosobową maszyna, wg wyliczeń konstruktorów, miała mieć doskonałość rzędu 22 i minimalne opadanie 0,9 m/s[1].
Zarys projektu został przedstawiony osobom odpowiedzialnym za szkolenie czechosłowackich szybowników, którzy ocenili go krytycznie. Zgłosili zapotrzebowanie na zbudowanie prostej konstrukcji, taniej, łatwej w pilotażu oraz codziennym użytkowaniu. Zespół konstruktorów, kierowany przez Vladimíra Štrosa, uwzględnił ich uwagi przy budowie prototypu[2]. Oblotu pierwszego prototypu dokonał Břetislav Roček 8 marca 1950 r. Zebrane doświadczenia zastosowano w drugim prototypie, który oblatano rok później. Produkcja seryjna Pionýra ruszyła w 1952 r. W zakładach Let Kunovice i Orličan Choceň wyprodukowano 470 egzemplarze tego szybowca, z czego 74 trafiły na eksport do NRD, Chin, Bułgarii, Indonezji, Syrii, Indii, Kanady, Egiptu, Mongolii, Austrii i ZSRR[1].
Szybowiec charakteryzował się łatwością pilotażu i zbliżonym osiągami niezależnie od liczebności załogi. Z uwagi na przewidywaną eksploatację w warunkach polowych postawiono na jego niski koszt zakupu, nieskomplikowaną konstrukcję oraz łatwość naprawy[1].
Dokumentacja Pionýra została zakupiona przez ZSRR, po zmodyfikowaniu w 1955 r. był produkowany jako KAI-12 Primorec[3].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Dwuosobowy szybowiec szkolenia podstawowego.
Skrzydło o profilu NACA 43012, jednodźwigarowe z małym dźwigarkiem pomocniczym, o konstrukcji drewnianej i obrysie prostokątnym z lekkim skosem do przodu (-1,5°)[4]. Wyposażone w szczelinowe lotki i hamulce aerodynamiczne umieszczone po obu powierzchniach płata. Do dźwigara kryty sklejką, dalej płótnem. Podparty pojedynczym zastrzałem. Kadłub o konstrukcji kratownicowej, wykonany z rur stalowych i drewna, kryty płótnem. Kabina załogi zakryta, osłona wykonana ze szkła organicznego, otwierana na prawą stronę. Uczeń zajmował przedni fotel, instruktor drugi, który umieszczono powyżej miejsca ucznia. Szybowiec miał jedną tablicę przyrządów, widoczną dla obu członków załogi. Znajdowały się na niej: prędkościomierz, zakrętomierz, wariometr, chyłomierz, wysokościomierz i busola. Usterzenie wolnonośne o konstrukcji drewnianej. Statecznik poziomy zamocowany na kadłubie, jednodźwigarowy, kryty sklejką. Statecznik pionowy zbudowany jako część konstrukcji kratownicowej kadłuba. Podwozie jednotorowe złożone z przedniej płozy amortyzowanej gumowo, kółka o średnicy 350 x 135 mm umieszczonego za środkiem ciężkości i amortyzowanego za pomocą lin gumowych oraz płozy ogonowej[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Skrzydlata Polska i 6'1953 ↓, s. 118.
- ↑ Dokument o kluzáku LF 109 Pionýr. Pilotinfo. [dostęp 2023-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-11-28)]. (cz.).
- ↑ Krzyżan 1983 ↓, s. 135.
- ↑ Безмоторен самолет Let LF – 109 Pionyr / Glider Let LF – 109 Pionyr. ALL FOR GLIDING-BG. [dostęp 2023-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-08-24)]. (bułg.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marian Krzyżan: Samoloty w muzeach polskich. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1983. ISBN 978-83-206-0432-0. OCLC 751284219. (pol.).
- Ryszard Witkowski. "Pionyr". „Skrzydlata Polska”. 6/1953, 10 maja 1953. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Let LF-109 Pionyr | Oldtimer weekend 2021, dostęp: 2023-08-24
- Let LF-109 Pionyr with ATC - Oldtimer weekend AK Brno Medlanky 2017, dostęp: 2023-08-24
- Aerotow LF-109 Pionyr + Piper PA-25 Pawnee, Oldtimer vikend AK Brno Medlanky 2016, dostęp: 2023-08-24