Lukrecja gładka
|
||
 |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | dwuliścienne właściwe | |
| Rząd | bobowce | |
| Rodzina | bobowate | |
| Rodzaj | lukrecja | |
| Gatunek | lukrecja gładka | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Glycyrrhiza glabra L. Sp. pl. 2:742. 1753 |
||
Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra) – bylina z rodziny bobowatych. Rodzimy obszar jej występowania to Libia, środkowa i zachodnia część Azji, Syberia, Mongolia, Kaukaz oraz wschodnia i południowa część Europy[2]. Jest też uprawiana w wielu regionach świata. Znana od wieków roślina lecznicza.
Spis treści
Morfologia[edytuj]
- Pokrój
- Roślina zielna o mocnym, zdrewniałym kłączu dorastająca do 1,5–2 m długości, z którego wyrasta wysoka łodyga sięgająca do 1,8 m wysokości.
- Liście
- Nieparzystopierzaste, skórzaste, gruczołkowato punktowane, ciemnozielone, złożone z 9–17 liści kształtu jajowatego z ostrym zakończeniem.
- Kwiaty
- Drobne, motylkowe, koloru jasnoliliowego, fioletowego, zebrane w wyprostowane, groniaste kwiatostany umiejscowione w kątach liści. Każdy kwiat z 10 pręcikami (9 zrośniętych i 1 wolny) oraz 1 słupkiem. Kwitnienie przypada na miesiące czerwiec – lipiec.
- Owoce
- Strąk 3–6 nasienny
- Korzeń[3]
- Korzeń ma nieliczne rozgałęzienia. Kora jest brunatna lub brunatnawoszara z podłużnym prążkowaniem i śladami po korzeniach bocznych. Walcowate rozłogi mają 1–2 cm średnicy. Ich wygląd zewnętrzny podobny jest do korzenia z tym, że niekiedy występują małe pączki. Przełam korzenia i rozłogi jest ziarnisty i włóknisty. Warstwa korka jest wąska. Kora wtórna jest szeroka, jasnożółta z promieniowym prążkowaniem. Żółty walec drewna jest zwarty o promienistej strukturze. W części centralnej rozłogi występuje rdzeń, którego brak w korzeniu.
Zastosowanie[edytuj]
Roślina lecznicza[edytuj]
- Surowiec zielarski
- Korzeń lukrecji (Liquiritiae radix) – wysuszony nieokorowany lub okorowany, cały lub rozdrobniony korzeń i rozłogi pojedynczego gatunku lub mieszaniny: lukrecji gładkiej, lukrecji chińskiej i Glycyrhhiza inflata. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 4,0% kwasu 18β-glycyryzynowego[3]. Korzeń zawiera 5–14% glicyryzyny dającej smak słodkawy (jest 40 razy słodsza od cukru). Zawiera również glikozydy, garbniki, olejki eteryczne, flawony i fitoncydy. Działa rozkurczowo, używany jest jako środek wykrztuśny, przeczyszczający, moczopędny. Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i pobudza przemianę materii, zapobiega wzdęciom oraz kolce jelitowej. Wpływa korzystnie na wydzielanie hormonów. Jest również dodatkiem do innych lekarstw dla poprawiania ich smaku. Dobre rezultaty uzyskano w leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy. Przy długotrwałym stosowaniu może jednak doprowadzić do nadmiernego uwodnienia się tkanek, obrzęków i innych dolegliwości.[potrzebny przypis]
Zastosowanie w medycynie[edytuj]
W medycynie lukrecja jest składnikiem leków i kosmetyków, pełni w nich funkcje antyoksydacyjne, przeciwrakowe, przeciwwrzodowe, przeciwzapalne, przeciwwirusowe i bakteriobójcze[4] oraz wpływa na prawidłowe funkcjonowanie gardła[5].
Inne zastosowania[edytuj]
- W browarnictwie korzeń używany jest jako przyprawa przy produkcji niektórych gatunków piwa.
- W przemyśle tytoniowym używany jako przyprawa smakowa.
- Używana w produkcji słodyczy (w szczególności w Niemczech, we Włoszech i w krajach skandynawskich)[potrzebny przypis].
Uprawa[edytuj]
Rozmnażanie z sadzonek korzeniowych o długości około 20 cm z kilkoma oczkami. Może być uprawiana przez wiele lat w tym samym miejscu. Stanowisko słoneczne. Zbiór jesienią lub wczesną wiosną. Wykopuje się korzenie roślin 3- lub 4-letnich.
Przypisy
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website/Fabaceae (ang.). 2001–. [dostęp 2009-09-23].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
- ↑ a b Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne: Farmakopea Polska X. Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276. ISBN 978-83-63724-47-4.
- ↑ Marcin Molski, Nowoczesna Kosmetologia, Warszawa: PWN SA, 2014, s. 32-33, ISBN 978-83-01-17976-2.
- ↑ Lukrecja, Herbapol, znamlek.pl, [dostęp 2015-12-14]
Bibliografia[edytuj]
- Rośliny użytkowe, Wiedza Powszechna, W-wa, 1966
- Zbigniew Podbielkowski, Słownik roślin użytkowych, ISBN 83-09-00256-4
