Mączniakowce
 Grzybnia Erysiphe alphitoides na liściach dębu | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd |
mączniakowce |
| Nazwa systematyczna | |
| Erysiphales H. Gwynne-Vaughan Fungi: 78 (1922) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Erysiphe R. Hedw. ex DC. 1805 | |
Mączniakowce (Erysiphales H. Gwynne-Vaughan) – dawniej wyróżniany rząd grzybów z klasy patyczniaków (Leotiomycetes,)[1]. W obecnej klasyfikacji według Index Fungorum należące do niego gatunki zostały włączone do rzędu tocznikowców (Helotiales)[2].
Morfologia i rozwój[edytuj | edytuj kod]
Mączniakowce zbudowane są z rozgałęzionych strzępek. Strzępki są septowane, tzn. podzielone są poprzecznymi przegrodami (septami) na jednojądrowe komórki tworzące wielokomórkową grzybnię. Grzybnia rozwija się wyłącznie na powierzchni zaatakowanych roślin, przytwierdzając się do nich przylgami. Z przylg wyrastają cienkie strzępki wrastające do komórek epidermy zaatakowanej rośliny. Są to ssawki, za pomocą których grzybnia pobiera od gospodarza wodę i substancje odżywcze[3].
Rozmnażają się zarówno płciowo, jak i bezpłciowo. Rozmnażanie bezpłciowe dokonuje się poprzez zarodniki zwane konidiami i odbywa się wczesną wiosną i latem. Zaczyna się, gdy temperatura powietrza wzrasta powyżej około 15 °C. Konidia wytwarzane są w ogromnych ilościach na wzniesionych strzępkach zwanych konidioforami. Zarodniki konidialne przenoszone są poprzez wiatr, krople wody i owady na następne części roślin lub następne rośliny, dokonując ich zakażenia. Rozmnażanie płciowe odbywa się pod koniec lata i jesienią. Na powierzchni porażonych roślin powstają wówczas niewielkie, ciemne i mniej więcej kuliste owocniki typu klejstotecjum. Na owocnikach tych występują różnego rodzaju wyrostki zwane przyczepkami. Ich budowa ma duże znaczenie przy oznaczaniu gatunków. W perytecjach powstają worki, w których wytwarzane są w wyniku gametangiogamii zarodniki zwane askosporami. W jednym perytecjum znajduje się od jednego do wielu worków – w zależności od gatunku. U większości występujących w Polsce mączniakowców askospory zimują na powierzchni roślin, a wiosną rozwija się z nich nowa grzybnia. Wyjątkiem jest np. Neoerysiphe galeopsidis, u którego askospory powstają dopiero wiosną[3].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Mączniakowce są obligatoryjnymi pasożytami roślin, tzn. że mogą się rozwijać tylko na żywych roślinach. Są szeroko rozprzestrzenione na całym świecie. Występują zarówno na roślinach dziko rosnących, jak i na uprawnych. Pasożytują głównie na liściach i owocach roślin wyższych. Wywoływane przez nie choroby nazywane są mączniakami prawdziwymi, w odróżnieniu od „mączniaków rzekomych”, wywoływanych przez grzyby z grupy lęgniowców (Oomycota). Mączniaki prawdziwe są trudne do zwalczenia i wywołują duże szkody w gospodarce człowieka[4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum
Erysiphales, Leotiomycetidae, Leotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
Według aktualizowanej klasyfikacji Index Fungorum bazującej na Dictionary of the Fungi przed 2020 r. rząd Eryspihales był taksonem monotypowym zawierającym jedną tylko rodzinę z kilkudziesięcioma rodzajami[4]:
- rodzina Eryspihaceae Tul. & C. Tul. 1861 – mączniakowate
- Blumeria Golovin ex Speer 1975
- Brasiliomyces Viégas 1944
- Caespitotheca S. Takam. & U. Braun 2005
- Cystotheca Berk. & M.A. Curtis 1860
- Erysiphe R. Hedw. ex DC. 1805 – mączniak
- Farmanomyces Y.S. Paul & V.K. Thakur 2006
- Golovinomyces (U. Braun) V.P. Heluta 1988
- Leveillula G. Arnaud 1921
- Microidium (To-anun & S. Takam.) To-anun & S. Takam. 2012
- Neoerysiphe U. Braun 1999
- Oidiopsis Scalia 1902
- Oidium Link 1824
- Ovulariopsis Pat. & Har. 1900
- Parauncinula S. Takam. & U. Braun 2005
- Phyllactinia Lév. 1851
- Pleochaeta Sacc. & Speg. 1881
- Podosphaera Kunze 1823
- Sawadaea Miyabe 1914
- Setoidium (R.T.A. Cook, A.J. Inman & C. Billings) R.T.A. Cook & U. Braun 2012
- Streptopodium R.Y. Zheng & G.Q. Chen 1978
- Takamatsuella U. Braun & A. Shi 2012
- Typhulochaeta S. Ito & Hara 1915
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum [online] [dostęp 2016-05-19] (ang.).
- ↑ CABI databases [online] [dostęp 2020-12-09] (ang.).
- ↑ a b Flora Polska. Grzyby (Mycota) 15: Ascomycetes, Erysiphales. Sałata B. 1985. PWN, Warszawa-Kraków.
- ↑ a b Red: Selim Kryczyński, Zbigniew Weber, Fitopatologia. Tom 1. Podstawy fitopatologii, Poznań: PWRiL, 2010, ISBN 978-83-09-01-063-0.