Męczennicowate

Męczennicowate
	; Męczennica cielista
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	męczennicowate
	Nazwa systematyczna
	Passifloraceae Juss. ex Kunth in Humb.; Bonpl. & Kunth, Nov. Gen. Sp. 2: fol. 100, qu. 126. 8 Dec 18
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Męczennicowate (Passifloraceae Juss. ex Kunth in Humb.) – rodzina roślin z rzędu malpigiowców (Malpighiales). Obejmuje w ujęciu systemów APG 27 rodzajów z 975 gatunkami. W dawniejszych systemach należące tu rośliny zwykle rozdzielano do trzech rodzin, obecnie mających status podrodzin. Przedstawiciele męczennicowatych występują na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej, z centrum zróżnicowania w Ameryce Południowej. Nieliczni przedstawiciele sięgają strefy umiarkowanej (we wschodniej części Ameryki Północnej)^[3]. We florze Polski brak jej przedstawicieli^[4]. Liczne gatunki są uprawiane jako ozdobne (zwłaszcza z rodzaju męczennica Passiflora). Niektóre mają jadalne owoce (pozostałe części roślin są trujące), bywają wykorzystywane lokalnie w ziołolecznictwie^[3].

Morfologia

Pokrój: W wielu wypadkach drzewa, krzewy i drewniejące lub zielne pnącza (zwłaszcza w podrodzinie Passifloroideae), rośliny zielne, zwłaszcza byliny i krzewy spotykane są wśród podrodzin Malesherbioideae i Turneroideae. Rośliny w różnym stopniu bywają owłosione lub ogruczolone, częste są miodniki pozakwiatowe – zwykle u nasady blaszki liściowej (Turneroideae), na ogonku liściowym lub łodydze (Passifloroideae). Niektórzy przedstawiciele wykształcają bulwy lub sukulentowate pędy (Adenia)^[3].
Liście: Skrętoległe. Blaszka liściowa o różnym kształcie – równowąska (u niektórych przedstawicieli Malesherbia) do owalnej, całobrzega do wcinanej w różnym stopniu, rzadko pierzastozłożona. Przylistki nieobecne lub drobne (Turneroideae) do okazałych u niektórych przedstawicieli Passifloroideae^[3].
Kwiaty: Promieniście symetryczne, często okazałe, zwykle obupłciowe, pojedyncze lub zebrane w szczytowe lub kątowe kwiatostany groniaste, wiechowate lub wierzchotkowate. Rzadko występuje też kaulifloria. Okwiat zwykle 5-krotny, zróżnicowany na kielich i często efektowną koronę. Pręciki, których jest zwykle 5 lub 8 wyrastają z hypancjum lub androgynoforu (Passiflora, Malesherbia). Zalążnia jest górna, rzadko wpół dolna, powstaje w wyniku zrośnięcia zwykle trzech owocolistków i zwieńczona jest trzema szyjkami^[3].
Owoce: Torebki (Turneroideae, Malesherbioideae) lub jagody (Passifloroideae), zwykle wielonasienne^[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina uznawana jest za siostrzaną dla kladu obejmującego rodziny Lacistemataceae i wierzbowatych Salicaceae, blisko spokrewniona jest też z fiołkowatymi (Violaceae). Należy m.in. ze wszystkimi wymienionymi do rzędu malpigiowców (Malpighiales), a wraz z nim do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[2].

←

Humiriaceae – pochodnikowate

Achariaceae

	Goupiaceae

	Violaceae – fiołkowate

Passifloraceae – męczennicowate

	Lacistemataceae

	Salicaceae – wierzbowate

Peraceae

	Rafflesiaceae – bukietnicowate

	Euphorbiaceae – wilczomleczowate

	Phyllanthaceae – liściokwiatowate

	Picrodendraceae

	Linaceae – lnowate

	Ixonanthaceae

W obrębie rodziny wyróżnia się następujące podrodziny^[2]:

męczennicowate

Malesherbioideae

	Turneroideae

	Passifloroideae

Podrodzina Malesherbioideae Burnett – (syn. Malesherbiaceae D. Don, nom. cons.) – takson monotypowy, z jedynym rodzajem występującym w zachodniej części Ameryki Południowej:

Malesherbia Ruiz & Pav.

Podrodzina Turneroideae Eaton (syn. Turneraceae, Piriquetaceae) – 10 rodzajów z 205 gatunkami roślin zielnych i drewniejących, występujących w tropikach Ameryki Południowej i Afryki^[5]:

Adenoa Arbo
Erblichia Seem.
Hyalocalyx Rolfe
Loewia Urb.
Mathurina Balf.f.
Piriqueta Aubl.
Stapfiella Gilg
Streptopetalum Hochst.
Tricliceras Thonn. ex DC.
Turnera L.

Podrodzina Passifloroideae Burnett – 16 rodzajów z 705 gatunkami występującymi w strefie międzyzwrotnikowej całego świata, rozdzielane są na dwa plemiona: Passifloreae de Candolle z 10 rodzajami i 675 gatunkami oraz Paropsieae de Candolle z 6 rodzajami spotykanymi w Afryce zachodniej^[6]:

Adenia Forssk.
Ancistrothyrsus Harms
Androsiphonia Stapf
Barteria Hook.f.
Basananthe Peyr.
Crossostemma Planch. ex Benth.
Deidamia Noronha ex Thouars
Dilkea Mast.
Efulensia C.H.Wright
Hollrungia K.Schum.
Mitostemma Mast.
Paropsia Noronha ex Thouars
Paropsiopsis Engl.
Passiflora L. – męczennica
Schlechterina Harms
Smeathmannia Sol. ex R. Br.
Viridivia J.H.Hemsl. & Verdc.

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Violanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd męczennicowce (Passiflorales Dumort.), podrząd Passiflorineae Bessey in C.K. Adams, rodzina męczennicowate (Passifloraceae Juss. ex Kunth in Humb.)^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-01-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 244-245, 325-326. ISBN 1-55407-206-9.
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ List of genera in family Turneraceae. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).
↑ List of genera in family Passifloraceae. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).
↑ Crescent Bloom: Passifloraceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-01-04] (ang.).

[heywood-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 244-245, 325-326. ISBN 1-55407-206-9.

[4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Vascular plants of Poland - a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[5] List of genera in family Turneraceae. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).

[6] List of genera in family Passifloraceae. Vascular Plant Families and Genera. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).

[7] Crescent Bloom: Passifloraceae. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]