Macierzanka tymianek
|
||
 |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Klad | astrowe | |
| Rząd | jasnotowce | |
| Rodzina | jasnotowate | |
| Rodzaj | macierzanka | |
| Gatunek | macierzanka tymianek | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Thymus vulgaris L. 1753 Sp. pl. 2:591. 1753 |
||
Macierzanka tymianek, tymianek właściwy[2] (Thymus vulgaris L.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Zwyczajowo nazywany jest też tymiankiem pospolitym i tymianem. Pochodzi z rejonów Morza Śródziemnego, obecnie rośnie dziko w Maroku, Grecji, Turcji, Włoszech i Hiszpanii[3]. Jest uprawiany w wielu regionach świata.
Spis treści
Morfologia[edytuj]
- Pokrój
- Roślina trwała. Niska krzewinka dorastająca do 20-30 cm wys. Łodygi wyprostowane lub łukowato podnoszące się, silnie rozgałęzione, 4-kanciaste, popielato-szaro owłosione, u podstawy drewniejące.
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe, liście podługowatojajowate, krótkoogonkowe, górne prawie siedzące; długości do 1,2 cm i pół centymetra szerokości; całobrzegie, podwinięte z obu stron (charakterystyczna cecha gatunkowa), gruczołkowato kropkowane, spodem białojedwabiste.
- Kwiaty
- Drobne, osadzone w nibyokółkach w kątach liści, krótkoszypułkowe. Kielich dzwonkowaty, dwuwargowy. Górna warga 3-ząbkowa, dolna 2-ząbkowa o ostrych zakończeniach, zabarwiona na kolor liliowy do różowego. Kwitnie od maja do września.
- Owoc
- Brunatne rozłupki.
- Korzeń
- Wrzecionowaty, słabo rozgałęziony, zdrewniały.
Zastosowanie[edytuj]
- Tymianek znano już w starożytności. Egipcjanie stosowali go do kadzideł i mumifikacji zwłok. Samarytanie używali go jako środka bakteriobójczego na 3000 lat p.n.e.
- Aktualnie stosuje się tymianek jako przyprawę, zwłaszcza w kuchni francuskiej. Ma silny aromat.
- Ziele tymianku zawiera od 0,75 do 3,5% olejku, którego głównym składnikiem jest tymol i karwakrol. Właśnie wzajemny stosunek obu tych fenoli odpowiada za walory smakowe przyprawy.
- Roślina lecznicza. Ma działanie bakterio- i grzybobójcze oraz wykrztuśne. Używa się go przy kaszlu, dolegliwościach gardła (kaszel, chrypka) do poprawiania apetytu a także trawienia[4]. Zawarte w liściach substancje wykazują również działanie przeciwutleniające[5].
- Ze względu na swoje właściwości stosowany do przygotowania płukanki gardła, naparu inhalacyjnego a także do sporządzania płukanki do pielęgnacji włosów.[6]
Ciekawostki[edytuj]
- Słowo "tymianek" pochodzi od greckiego thymon, co oznacza "odważny". Podobno jest lekiem na nieśmiałość.
Przypisy
- ↑ Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2010-03-31].
- ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 485. ISBN 83-214-1305-6.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-01-02].
- ↑ Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
- ↑ Remigius Chizzola. Antioxidative Properties of Thymus vulgaris Leaves: Comparison of Different Extracts and Essential Oil Chemotypes. „J. Agric. Food Chem.”. 56. 16. s. 6897–6904.
- ↑ Zioła przyprawiają o zdrowie (pol.). 2013. [dostęp 2013-02-10].
