Mansa Musa
Musa I (żył ok. 1280-1337) lub Mansa Musa – był dziesiątym Mansą (tytuł ten oznaczał "cesarza"[1][2] lub "zdobywcę"[3]), który rządził Imperium Mali od 1312 do 1337. Znany ze sławnej pielgrzymki do Mekki oraz jako fundator muzułmańskiego stypendium.
| ||
![]() | ||
Mansa Mali | ||
Okres | od ok. 1312 do ok. 1337 | |
Dane biograficzne | ||
Dynastia | Keita | |
Data urodzenia | ok. 1280 | |
Data śmierci | ok. 1337 | |
Ojciec | Faga Laye | |
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Mansa Musa został opisany jako najbogatszy człowiek średniowiecza i całej historii ludzkości. Takiego bogactwa dorobił się poprzez eksploatację zasobów soli i złota. Był prawdopodobnie największym producentem złota na świecie, i to w czasie, gdy popyt na ten kruszec był ogromny.
W momencie wstąpienia Musy na tron, Mali w dużej części składało się z terytorium byłego Imperium Ghany, które zostało podbite. Imperium Mali, którym rządził, składało się z ziemi, będącej współcześnie częścią Gwinei, Senegalu, Mauretanii, Gambii i nowoczesnego stanu Mali. Podczas swojego panowania Musa posiadał wiele tytułów, takich jak Emir z Melle, Władca kopalni Wangary i Zdobywca Ghanaty[4]
Musa podbił 24 miasta wraz z otaczającymi je dzielnicami[5]. Za jego panowania Mali mogło być największym producentem złota na świecie, a Musa był uważany za jedną z najbogatszych postaci historycznych[6]. Jednakże współcześni komentatorzy, tacy jak magazyn Time, doszli do wniosku, że nie ma dokładnego sposobu ilościowego określenia bogactwa Musy[7]. Był on pobożnym muzułmaninem, a jego pielgrzymka do Mekki sprawiła, że był dobrze znany w całej północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie. Dla Musy islam był „wejściem do kulturalnego świata wschodniej części Morza Śródziemnego” [20]. Spędzał dużo czasu na wspieraniu rozwoju religii w swoim imperium.
Musa pielgrzymował między 1324 a 1325 rokiem[8]. Jego procesja podobno składała się z 60 000 mężczyzn, wszystkich ubranych w brokat i perski jedwab, w tym 12 000 niewolników[9], z których każdy niósł 1,8 kg (4 funty) sztabek złota oraz heroldów odzianych w jedwabie, którzy nosili złote laski, organizowali konie i prowadzili torby. Musa zapewnił wszystkie niezbędne rzeczy dla procesji, karmiąc całą grupę ludzi i zwierząt. Wśród tych zwierząt było 80 wielbłądów, z których każdy niósł 23–136 kg (50–300 funtów) złotego pyłu. Musa dawał złoto biednym, których spotykał na swojej trasie. Nie tylko obdarowywał mijane miasta w drodze do Mekki, w tym Kair i Medynę, ale także handlował złotem na pamiątki. Poinformowano, że w każdy piątek budował meczet. Musa wydawał tak dużo pieniędzy, że m.in. w Egipcie spowodowało to dwudziestoletnią inflację.
Uniwersytet Sankore w Timbuktu został ponownie obsadzony przez prawników, astronomów i matematyków za panowania Musy. Uniwersytet stał się centrum nauki i kultury, przyciągając do Timbuktu muzułmańskich uczonych z całej Afryki i Bliskiego Wschodu.
Zdaniem brytyjskiego „The Independent” był najbogatszym człowiekiem wszechczasów. Jego fortuna byłaby dziś warta 400 mld USD[10]. Zdaniem innych jego majątek był dużo większy, tak ogromny, że nie da się opisać ani porównać do niczego jego bogactwa[11].
W kulturze popularnej[edytuj | edytuj kod]
Mansa Musa pojawia się jako przywódca cywilizacji malijskiej w czwartej i szóstej części serii gier strategicznych Sid Meier's Civilization .
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kathleen Knoblock , Primary Source Fluency Activities: World Cultures, Teacher Created Materials, 14 lutego 2007, ISBN 978-1-4258-9294-4 [dostęp 2020-12-23] (ang.).
- ↑ Ibn Batuta , Hamilton Alexander Rosskeen Gibb , Travels in Asia and Africa, 1325-1354, Psychology Press, 2005, ISBN 978-0-415-34473-9 [dostęp 2020-12-23] (ang.).
- ↑ Ira M. Lapidus , A History of Islamic Societies, Cambridge University Press, 13 października 2014, ISBN 978-0-521-51430-9 [dostęp 2020-12-23] (ang.).
- ↑ Home | The South African Archaeological Society, www.archaeology.org.za [dostęp 2020-12-23] .
- ↑ David C. Conrad , Empires of Medieval West Africa: Ghana, Mali, and Songhay, Infobase Publishing, 2009, ISBN 978-1-4381-0319-8 [dostęp 2020-12-23] (ang.).
- ↑ Thad Morgan , This 14th-Century African Emperor Remains the Richest Person in History, HISTORY [dostęp 2020-12-23] (ang.).
- ↑ Jakub Ceglarz , Jakub Ceglarz , Najbogatszy człowiek wszech czasów. Nie Rockefeller ani Bill Gates, WP money, 14 września 2015 [dostęp 2020-12-23] (pol.).
- ↑ Clifford D. Rosenberg i inni, Worlds together, worlds apart, wyd. Concise edition, New York, ISBN 0-393-93769-0, OCLC 890068060 [dostęp 2020-12-23] .
- ↑ Musa I of Mali | Biography, Accomplishments, & Facts, Encyclopedia Britannica [dostęp 2020-12-23] (ang.).
- ↑ J. Lande, Najbogatsi ludzie wszech czasów. Afrykański król przed Rockefellerem, „historia.org.pl” (dostępne na: [1].
- ↑ Najbogatsi z najbogatszych. 10 największych fortun wszech czasów, tvn24bis.pl [dostęp 2015-08-01] .