Marceli Prószyński

Marceli Wilhelm Prószyński

Prokop Sas

Data i miejsce urodzenia	1 października 1881 Sambor
Data i miejsce śmierci	14 lipca 1956 Wrocław
Miejsce spoczynku	Cmentarz Grabiszyński
Zawód, zajęcie	nauczyciel
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
Partia	Związek Ludowo-Narodowy
Odznaczenia

Marceli Wilhelm Prószyński, ps. „Prokop Sas” (ur. 1 października 1881 w Samborze, zm. 14 lipca 1956 we Wrocławiu) – nauczyciel, publicysta, działacz Narodowej Demokracji, poseł na sejm RP I kadencji (1922–1927).

Życiorys

W 1900 ukończył naukę w wyższym gimnazjum w Rzeszowie. W 1905 ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. W trakcie studiów pracował w bibliotece im. Ossolińskich we Lwowie (1900–1906). W 1904 był prezesem Akademickiego Koła Towarzystwa Szkoły Ludowej, a w 1905 także Związku Towarzystwa Akademickiego „Ogniwo”. Działał również w tajnym Związku Młodzieży Polskiej „Zet”.

W latach 1903–1904 odbywał praktykę nauczycielską w Gimnazjum VI we Lwowie i tam również podjął pracę po ukończeniu studiów, jako zastępca nauczyciela. Ukończył kursy uprawniające do nauczania języka polskiego, łacińskiego i greckiego. W latach 1907–1908 uczył języka polskiego w Gimnazjum w Dębicy, następnie ponownie we Lwowie w Gimnazjum II i Gimnazjum VI. W latach 1908–1926 był nauczycielem w Gimnazjum VIII we Lwowie, jednocześnie pracując w latach 1909–1910 w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim Zofii Strzałkowskiej we Lwowie i będąc w latach 1913–1914 kierownikiem gimnazjum w Rohatynie. Podczas nauczania we Lwowie działał m.in. w Związku Okręgowym Towarzystwa Szkoły Ludowej we Lwowie (1910-1911), w Towarzystwie Nauczycieli Szkół Wyższych i Lidze Narodowej (od około 1914).

W trakcie I wojny światowej został ewakuowany do Brna. W 1917 uzyskał stopień doktora filozofii na Uniwersytecie Lwowskim, pisząc rozprawę pod kierunkiem Wilhelma Bruchnalskiego nt. Collegium Nobilium pijarów w Warszawie. W okresie 4–22 listopada 1918 roku uczestniczył w walkach o Lwów.

W 1919 został wiceprezesem Związku Głównej Organizacji Narodowej Wschodniej Małopolski, a w 1920 został Radnym Rady Miasta Lwowa. Ponadto uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 240. pułku piechoty Armii Ochotniczej. Od 1921 pracował społecznie podczas sporządzania spisu ludności w Małopolsce Wschodniej. W latach 1922–1927 był posłem na Sejm z listy Związku Ludowo-Narodowego z okręgu nr 51. Jako poseł był członkiem sejmowej Komisji Odbudowy Kraju i Komisji Konstytucyjnej.

Po wygaśnięciu mandatu uczył w latach 1827–1928 w Państwowym Gimnazjum im. Grzegorza Piramowicza w Dziśnie, do którego został relegowany, ze względu na opozycyjne stanowisko wobec władz sanacyjnych. W 1928 nieskutecznie ubiegał się o mandat senatora. W tym samym roku został nauczycielem w Państwowym Gimnazjum im. M. Kopernika w Łodzi. W 1929 otrzymał tytuł profesora, a 21 sierpnia 1931 przeszedł na emeryturę. Podczas II wojny światowej mieszkał we Lwowie. Do Polski powrócił w 1949. Początkowo mieszkał u siostry w Rzeszowie, a w 1954 zamieszkał u syna we Wrocławiu.

Życie prywatne

Był synem Antoniego Prószyńskiego – sekretarza sądowego oraz i Joanny z Kuczabińskich. Jego żoną była Izabela Joanna z domu Szafraniec, z którą miał syna Jerzego Prószyńskiego (ur. 1913) i Joannę Trzynadlowską (ur. 1915).

Został pochowany na cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu (pole: 19, grób: 259, rząd: 10).

Publikacje

Prószyński publikował artykuły na tematy polityczne i szkolnictwa. Ukazywały się one na łamach czasopism takich jak: „Muzeum”, „Słowo Polskie”, „Głos Narodu”, „Rzeczpospolita”, „Gazeta Poranna”, „Kurier Poznański” i „Kurier Warszawski”. Ponadto był redaktorem „Przewodnika Organizacyj Narodowych. Miesięcznika Związku Głównego Organizacyj Narodowych Wschodniej Małopolski” we Lwowie. Ponadto opublikował następujące pozycje:

• „Powiat Lwowski. Ludność i instytucje” (1912),
• „Spis ludności i jego wielka ważność dla Wschodniej Małopolski” (1921),
• „Błędy językowe u uczniów szkół średnich”,
• „Plan nauki języka polskiego w szkołach średnich”,
• „Omówienie przepisów maturycznych”,
• „Statystyka szkolnictwa ludowego we Wschodniej Małopolsce”.

Odznaczenia

• Krzyż Niepodległości,
• Krzyż Obrony Lwowa,
• Krzyż Walecznych.

Linki zewnętrzne

• Fotografia Prószyńskiego na stronie Biblioteki Sejmowej.