Marian Łodyński
podpułkownik administracji | |
Data i miejsce urodzenia |
5 lipca 1884 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
7 września 1972 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1948 |
Siły zbrojne | |
Jednostki |
12 Pułk Piechoty |
Stanowiska |
dyrektor CBW |
Główne wojny i bitwy | |
Odznaczenia | |
Marian Tadeusz Witold Łodyński ps. „Tadeusz” (ur. 5 lipca 1884 w Cle, zm. 7 września 1972 w Warszawie) – polski historyk, bibliotekarz, podpułkownik administracji Wojska Polskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 5 lipca 1884 w rodzinie Tadeusza i Zdzisławy ze Strzeleckich[1]. Ukończył studia historyczne[2] z tytułem naukowym doktora. Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do Wojska Polskiego. W stopniu porucznika 2 maja 1919 został mianowany dyrektorem Biblioteki Instytutu Historyczno-Wojskowego w Warszawie, 13 czerwca tego samego roku przekształconej w Centralną Bibliotekę Wojskową[3]. Został awansowany na stopień podpułkownika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[4][5]. Jako oficer nadetatowy 12 pułku piechoty w latach 20. był szefem wydziału w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym[6][7][8]. W 1934 jako podpułkownik administracji przeniesiony w stan spoczynku pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III[9].
21 sierpnia 1926 przedstawił program organizacji bibliotek wojskowych[3]. Stanowisko dyrektora CBW pełnił do 1933 roku (jego następcą został mjr Jan Niezgoda), następnie pełnił funkcję wicedyrektora Biblioteki Narodowej od roku 1935 do 1938[2]. Jako pracownik kontraktowy został zwolniony ze stanowiska zastępcy dyrektora Biblioteki Narodowej Józefa Piłsudskiego z dniem 30 czerwca 1938[10].
Podczas II wojny światowej został żołnierzem Armii Krajowej, działając pod pseudonimem „Tadeusz”[3]. 29 czerwca 1943 Komendant Główny AK gen. Stefan Rowecki „Grot” powierzył mu zadanie „odbudowy Centralnej Biblioteki Wojskowej wraz ze wszystkimi bibliotekami DOK”, po czym w roku 1944 Łodyński opracował Podręcznik bibliotekarski polskiego bibliotekarza wojskowego[3]. Pod koniec 1944 roku, po upadku powstania warszawskiego, działał w Pruszkowie w celu zabezpieczania zbiorów bibliotek warszawskich (akcją kierował Stanisław Lorentz)[3].
Po wojnie ponownie był wicedyrektorem Biblioteki Narodowej od 1945 do 1948 roku[2]. Od 1954 do 1968 roku był kierownikiem prac dotyczących centralnego katalogu zbiorów kartograficznych[11] w Instytucie Geografii PAN[2]. W 1957 roku uzyskał tytuł naukowy profesora[2].
Publikował prace w zakresie historii bibliotek wojskowych, szkolnych i naukowych[2]. Był jednym z autorów na łamach „Przeglądu Bibliotecznego”.
Został pochowany na cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kwatera 65-3-19/20)[12][13]. Jego żoną była Irena z domu Kamieniecka (1889–1981)[13].
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]25 czerwca 1999 podczas obchodów jubileuszu 80-lecia CBW nowa aula została nazwana imieniem płk. prof. dr. Mariana Łodyńskiego[3].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Dokument „Dagome Iudex” a „kwestya sardyńska” w XI wieku (1911)[14]
- Polityka Henryka Brodatego i jego syna w latach 1232–1241 (1912)[15]
- Falsyfikaty wśród dokumentów biskupstwa Płockiego w XIII wieku : studyum historyczno-dyplomatyczne (1916)[16]
- Uzależnienie Polski od papiestwa a kanonizacja św. Stanisława (1918)[17]
- Organizacja bibliotek wojskowych w świetle rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych (1921)[18]
- Les Bibliothèques militaires modernes (1926)
- Pro Memoria (1926)[19]
- Historia wojskowa w programie szkolnym (1926)[20]
- Polskie bibliotekarstwo wojskowe jako odrębna gałąź ogólnego bibliotekarstwa (1926)[21]
- Nowoczesne bibliotekarstwo wojskowe (1927)[22]
- Biblioteka Szkoły Rycerskiej 1767–94 (1930)
- Dwie biblioteki narodowe (1928)[23]
- Podręcznik bibliotekarski dla kierowników bibliotek wojskowych (1929)[3]
- Katalog działowy bibliotek wojskowych (1929)[24]
- Karta z dziejów polskich bibljotek kawaleryjskich (1929)[25]
- Wojsko a nauka i sztuka (1930)[26]
- Instrukcja dla porządkowania druków ulotnych Polskiego Archiwum Wojennego (1930)[27]
- Katalogowanie i inwentaryzowanie wydawnictw kartograficznych (Projekt instrukcji) (1931)[28]
- Zagadnienie dubletów w reformie bibljotecznej Komisji Edukacji Narodowej (1934)[29]
- Zagadnienia dubletów w reformie bibljotecznej Komisji Edukacji Narodowej (1934)[30]
- U kolebki polskiej polityki bibliotecznej (1774–1794) (1935)
- Biblioteka Rzeczypospolitej im. Załuskich (1935)[31]
- Z dziejów „Biblioteki Rzeczypospolitej Załuskich zwanej” (1935)[32]
- U kolebki polskiej polityki bibljotecznej: (1774–1794) (1935)[33]
- Projekt sprawozdania rocznego z czynności Biblioteki Narodowej Józefa Piłsudskiego w r. 1936 (1937)[34]
- Nowe ramy organizacyjne polskich bibliotek wojskowych (1937)[35]
- Biblioteka a państwo: (pierwsze ćwierćwiecze Deutsche Bücherei) (1939)[36]
- Podręcznik bibliotekarski polskiego bibliotekarza wojskowego (1944)[3]
- Hugo Kołłątaj a bibliotekarstwo polskie (1952)[37]
- Biblioteki i polityka biblioteczna w związku z potrzebami nauki (1947)[38]
- Zagadnienie „Biblioteki Narodowej” w Polsce i zagranicą (1948)[39]
- Pierwszy polski projekt „Generalnej Dyrekcji Bibliotek” (1956)[40]
- Materiały do dziejów państwowej polityki bibliotecznej w Księstwie Warszawskim i Królestwie Polskim 1807–31 (1958)[41]
- Wpływ wytycznych Komisji Edukacji Narodowej na państwową politykę biblioteczną Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego: (1807–1831) (1961)[42]
- Katalog atlasów i dzieł geograficznych 1482–1800 (1961)
- Katalog atlasów 1801–1919 (1965)[43]
- Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce (1961[44], 1965[45], 1968[46][47])
- Okupacyjne dzieje Biblioteki Krasińskich (1970)[48]
- Pruszkowska akcja zabezpieczania warszawskich zbiorów bibliotecznych (1944–1945): wspomnienia uczestnika akcji (1970)[49]
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[50]
- Krzyż Walecznych trzykrotnie (przed 1923)
- Medal Niepodległości – 27 czerwca 1938 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[51][1]
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)[52]
- Krzyż Oficerski Orderu Palm Akademickich (1924[53], udekorowany 1925[54])
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2021-12-31]..
- ↑ a b c d e f Łodyński Marian Tadeusz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-03-02] .
- ↑ a b c d e f g h Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Historia. cbw.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 398.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 342.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 159, 1540.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 150, 1401.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 115, 162.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 387.
- ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 5, s. 199, 20 maja 1938.
- ↑ Centralny Katalog Zbiorów Kartograficznych w Polsce. igipz.pan.pl. [dostęp 2015-03-01].
- ↑ Marian Łodyński. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: KAMIENIECCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-03-29] .
- ↑ Dokument "Dagome Iudex" a "kwestya sardyńska" w XI wieku. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Polityka Henryka Brodatego i jego syna w latach 1232-1241. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Falsyfikaty wśród dokumentów biskupstwa Płockiego w XIII wieku : studyum historyczno-dyplomatyczne. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Uzależnienie Polski od papiestwa a kanonizacja św. Stanisława. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Organizacja bibliotek wojskowych w świetle rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Pro memoria. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Historia wojskowa w programie szkolnym. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Polskie bibliotekarstwo wojskowe jako odrębna gałąź ogólnego bibliotekarstwa. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Nowoczesne bibliotekarstwo wojskowe. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Dwie biblioteki narodowe. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Katalog działowy bibliotek wojskowych. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Karta z dziejów polskich bibljotek kawaleryjskich. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Wojsko a nauka i sztuka. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Instrukcja dla porządkowania druków ulotnych Polskiego Archiwum Wojennego. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Katalogowanie i inwentaryzowanie wydawnictw kartograficznych (Projekt instrukcji). google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Zagadnienie dubletów w reformie bibljotecznej Komisji Edukacji Narodowej. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Zagadnienia dubletów w reformie bibljotecznej Komisji Edukacji Narodowej. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Biblioteka Rzeczypospolitej im. Załuskich. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Z dziejów "Bibljoteki Rzeczypospolitej Załuskich zwanej"..., 1783-1794. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ U kolebki polskiej polityki bibljotecznej: (1774-1794). google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Projekt sprawozdania rocznego z czynności Bibljoteki Narodowej Józefa Piłsudskiego w r. 1936. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Nowe ramy organizacyjne polskich bibliotek wojskowych. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Biblioteka a państwo: (pierwsze ćwierćwiecze Deutsche Bücherei). google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Hugo Kołłątaj a bibliotekarstwo polskie. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Biblioteki i polityka biblioteczna w związku z potrzebami nauki. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Zagadnienie "Biblioteki Narodowej" w Polsce i zagranicą. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Pierwszy polski projekt "Generalnej Dyrekcji Bibliotek". google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Materiały do dziejów państwowej polityki bibliotecznej w Księstwie Polskim (1807-1831). google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Wpływ wytycznych Komisji Edukacji Narodowej na państwową politykę biblioteczną Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego: (1807-1831). google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Katalog atlasów: 1801-1819. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Centralny Katalog Zbiorów Kartograficznych w Polsce. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce: Katalog atlasów 1801-1919. Z. 3. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Centralny katalog zbiorów kartograficznych w Polsce: Katalog atlasów i dzieł geograficznych (1528-1945), Tom 4. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Okupacyjne dzieje Biblioteki Krasińskich. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Pruszkowska akcja zabezpieczania warszawskich zbiorów bibliotecznych (1944-1945): wspomnienia uczestnika akcji. google.pl. [dostęp 2015-03-02].
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 26.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 177, poz. 323.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 607 „za krzewienie czytelnictwa”.
- ↑ CBW Rps 405.
- ↑ Odznaczenia francuskie dla oficerow polskich. Dekorowanie odbędzie się 3 maja. „Gazeta Poranna 2 Grosze”. Nr 120, s. 2, 2 maja 1925.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1934.
- Łodyński Marian Tadeusz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2015-03-02] .
- Marian Łodyński. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-03-02].
- Marian Łodyński – publikacje w bazie BNF. bnf.fr. [dostęp 2015-03-02]. (fr.).
- Centralna Biblioteka Wojskowa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. Historia. cbw.wp.mil.pl. [dostęp 2017-03-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (30 marca 2017)].
- Bibliotekarze Centralnej Biblioteki Wojskowej
- Odznaczeni Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (trzykrotnie)
- Odznaczeni Medalem Niepodległości
- Odznaczeni Srebrnym Wawrzynem Akademickim
- Oficerowie Armii Krajowej
- Pochowani na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
- Podpułkownicy administracji II Rzeczypospolitej
- Podpułkownicy piechoty II Rzeczypospolitej
- Polacy odznaczeni Orderem Palm Akademickich
- Polscy historycy
- Urodzeni w 1884
- Zmarli w 1972
- Oficerowie 12 Pułku Piechoty (II RP)