12 Pułk Piechoty (II RP)
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| ||
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita
| |
| Sformowanie | 1919 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Tradycje | ||
| Święto | 1 sierpnia | |
| Nadanie sztandaru | 1 sierpnia 1924 | |
| Rodowód | Pułk Piechoty Ziemi Wadowickiej | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | płk Jan Mischke | |
| Działania zbrojne | ||
| wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Bojarami (23 V 1920) bitwa pod Leszniowem (1 VIII 1920) kampania wrześniowa | ||
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Wadowice | |
| Rodzaj sił zbrojnych | wojsko | |
| Rodzaj wojsk | piechota | |
| Podległość | XI Brygada Piechoty 6 Dywizja Piechoty | |
Budynek dawnych koszar wojskowych w Wadowicach wraz z pomnikiem (w tle widać bazylikę ONMP)
Porucznik Mieczysław Zimnal[a], w latach 1930-1934 oficer 12 pułku piechoty. We wrześniu 1939 r. dowódca 3 kompanii 14 pułku piechoty, uczestnik bitwy nad Bzurą.
12 Pułk Piechoty (12 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.
Powstanie pułku[edytuj | edytuj kod]
W listopadzie 1918 roku organizowano oddziały, z których później powstał 12 pułk piechoty. Były to[1]:
- batalion porucznika Antoniego Góry, złożony z Polaków – żołnierzy batalionu zapasowego c. i k. 56 pułku piechoty w Kielcach,
- batalion majora Adama Śmiałowskiego i kapitana Franciszka Altera zorganizowany w Wadowicach z ochotników i żołnierzy c. i k. 56 pułku piechoty, którzy wrócili z frontu włoskiego,
- ochotniczego batalionu porucznika Juliusza Drapelli w Żywcu,
- batalionu porucznika Bolesława Kańskiego w Białej, złożonego z żołnierzy c. i k. 55 pułku piechoty.
W połowie grudnia 1918 roku batalion porucznika Góry został przeniesiony z Kielc do Wadowic i połączony z batalionem majora Śmiałowskiego w Pułk Piechoty Ziemi Wadowickiej[1]. Oddziały 12 pp m.in. wzięły udział w walkach z Ukraińcami i w styczniu 1919 r. w odpieraniu agresji czechosłowackiej.
Pułk w okresie pokoju[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym 12 pułk piechoty stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr V[2] w garnizonie Wadowice[3] z wyjątkiem III batalionu, który był detaszowany w Krakowie[4]. Wchodził w skład 6 Dywizji Piechoty[2].
Pułk obchodził swoje święto 1 sierpnia, w rocznicę boju stoczonego w 1920 roku pod Leszniowem z oddziałami Armii Czerwonej[5]. 19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych ustalił i zatwierdził dzień 1 sierpnia jako datę święta pułkowego[6]. Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 12 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych[7]. W tym czasie wprowadzono też dodatkowo kompanię karabinów maszynowych. Stan pułku powiększył się o 4 oficerów, 13 podoficerów, 1200 szeregowców i 12 karabinów maszynowych[8].
Pułk w kampanii wrześniowej[edytuj | edytuj kod]
W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku pułk walczył w składzie macierzystej 6 Dywizji Piechoty (Armia „Kraków”).
Żołnierze 12 pp[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy pułku[b]
- płk Jan Mischke (1 XI 1918 – 18 VI 1919[c] [d]
- kpt. Franciszek Alter (p.o. 18 - 31 XII 1918)
- ppłk Eugeniusz Stecz (p.o. 1 – 20 I 1919)
- mjr Adam Śmiałowski (p.o. 21 – 31 I 1919)
- ppłk Edward Reyman (p.o. 1 II – 6 III 1919 → dowódca 11 pp)
- kpt. Oswald Frank (19 VI – 25 VII 1919)
- ppłk Wandalin Doroszkiewicz (26 VII 1919 – 10 II 1920)
- kpt. Władysław Mielnik (11 II – 27 VI 1920)
- mjr Franciszek Alter (28 VI 1920 – 30 VIII 1921)
- ppłk / płk piech. Oswald Frank (IX 1921 – III 1927)
- ppłk dypl. piech. Józef Ćwiertniak (1927-1929)
- ppłk / płk dypl. piech. Józef Jaklicz (22 III 1929 – 23 III 1932 → wykładowca w WSWoj.)
- ppłk piech. Marian Raczyński (23 III 1932[11] – 21 VI 1933 → stan spoczynku z dniem 31 X 1933[12])
- ppłk dypl. piech. Antoni Staich (VI 1933[13] - XI 1935 → zastępca szefa Departamentu Piechoty MSWojsk.)
- ppłk / płk piech. Aleksander Stawarz (XI 1935 - VII 1939 → dowódca Pododcinka Nr 2 „Nowy Sącz”)
- ppłk dypl. piech. Marian Strażyc (VII - IX 1939)
- Zastępcy dowódcy pułku[e]
- ppłk piech. Gustaw Kieszkowski (10 VII 1922[15] – 1924 → Kurs dla oficerów sztabowych piechoty w Grupie[16])
- ppłk piech. Aleksander Powroźnicki (12 IV 1924[17] – 5 V 1927 → dyspozycja dowódcy OK V)
- ppłk piech. Artur Sadowiński (5 V 1927[18] – 1 V 1932 → praktyka poborowa w PKU Kołomyja[19])
- ppłk piech. Stanisław III Dąbek (15 III 1932 - † 20 III 1933)
- ppłk piech. Jan Świątecki (28 VI 1933 - 7 VI 1934 → dowódca 34 pp)
- ppłk dypl. piech. Władysław II Rusin (7 VI 1934[20] – 30 IV 1935 → stan spoczynku[21])
- ppłk piech. Franciszek Studziński (od 4 VII 1935[22] – ? → komendant Rejonu Uzupełnień Sosnowiec)
Obsada personalna w 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[23][f]
- Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne
- dowódca pułku – płk Aleksander Stawarz
- I zastępca dowódcy – ppłk Józef Mordarski
- adiutant – kpt. Adam Dyr
- starszy lekarz – mjr dr Leopold Goldberg
- II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Jan Kolanowski
- oficer mobilizacyjny – kpt. adm.(piech.) Filip Karmański
- zastępca oficera mobilizacyjnego – kpt. Roman Antoni Dąbrowski
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. Otto Stanisław Hugo Battek
- oficer gospodarczy – por. int. Wilhelm Juras
- oficer żywnościowy – vacat
- dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – kpt. tab. Leon Stanisław Kayser
- kapelmistrz – ppor. adm. (kapelm.) Mateusz Lisicki
- dowódca plutonu łączności – por. Jan Kazimierz Sylwester Mróz
- dowódca plutonu pionierów – kpt. Aleksander II Prociuk
- dowódca plutonu artylerii piechoty – por. art. Stanisław Kubicki
- dowódca plutonu ppanc. – kpt. Bronisław Jan Krukierek
- dowódca oddziału zwiadu – ppor. Jerzy Kleczkowski
- I batalion
- dowódca batalionu – mjr dypl. Wojciech Wiącek
- dowódca 1 kompanii – por. Kazimierz Karol Buklad
- dowódca plutonu – ppor. Wiktor Gojdź
- dowódca 2 kompanii – por. Jan Oleś
- dowódca plutonu – ppor. Jerzy Władysław Głogowski
- dowódca 3 kompanii – kpt. Kazimierz VI Dąbrowski
- dowódca plutonu – ppor. Wojciech Monkiewicz
- dowódca plutonu – ppor. Leon Heliodor Spychalski
- dowódca 1 kompanii km – por. Józef Franciszek Krupa
- dowódca 1 kompanii km – ppor. Władysław Duszczyk
- II batalion
- dowódca batalionu – mjr Władysław Sieńczak
- dowódca 4 kompanii – por. Stanisław Miga
- dowódca plutonu – ppor. Tadeusz Stefaniszyn
- dowódca 5 kompanii – kpt. Mieczysław Piotr Barys
- dowódca plutonu – ppor. Edward Franciszek Rybka
- dowódca 6 kompanii – por. Władysław Wojas
- dowódca plutonu – por. Zdzisław Dubicki
- dowódca 2 kompanii km – por. Franciszek Michał Czul
- dowódca plutonu – ppor. Ryszard Wagner
- III batalion
- dowódca batalionu – ppłk Roman Wart
- adiutant dowódcy batalionu – kpt. Stanisław Miciuk
- pomocnik dowódcy batalionu ds. gospodarczych – kpt. adm. (piech.) Józef Grochal
- lekarz batalionu – ppor. lek. Wiktor Miklaszewski
- dowódca 7 kompanii – por. Jerzy Antoni Lewandowicz
- dowódca plutonu – ppor. Karol Hojlo
- dowódca 8 kompanii – p o. ppor. Józef Zięcik
- dowódca 9 kompanii – kpt. Seweryn Świeprawski
- dowódca plutonu – ppor. Florian Styła
- dowódca 3 kompanii km – por. Konstanty Cybulski
- dowódca plutonu – por. Władysław Antoni Jeziorski
- na kursie – kpt. Alojzy Stanisław Małusecki
- na kursie – por. Wojciech Rewer
- na kursie – ppor. Alfred Józef Narzyński
- 12 obwód przysposobienia wojskowego „Wadowice”[25]
- kmdt obwodowy PW – kpt. adm. (piech.) Jan Piotr Łużecki
- kmdt powiatowy PW Wadowice – kpt. kontr. piech. Tadeusz Bogumił Czeppe
- kmdt powiatowy PW Myślenice – kpt. adm. (piech.) Flawian Śmitkowski
Obsada personalna we wrześniu 1939 roku[edytuj | edytuj kod]
Obsada personalna we wrześniu 1939 roku[26]
- Dowództwo
- dowódca - ppłk dypl. Marian Strażyc
- I adiutant - kpt. Adam Dyr
- II adiutant - por. rez. Tadeusz Dzierwa
- oficer informacyjny - ppor. Franciszek Brzazgacz
- oficer łączności - por. Jan Mróz
- kwatermistrz - kpt. Kazimierz Dąbrowski
- oficer żywnościowy - p.o. chor. Michał Mokrzycki
- I batalion
- dowódca I batalionu - mjr Władysław Sieńczak
- adiutant batalionu - por. rez. Bronisław Burger
- dowódca 1 kompanii strzeleckiej - ppor. Józef Ryłko
- dowódca 2 kompanii strzeleckiej - por. Jan Oleś
- dowódca 3 kompanii strzeleckiej - ppor. Władysław Duszczyk
- dowódca 1 kompanii ckm - por. Józef Krupa
- II batalion
- dowódca II batalionu - kpt. Mieczysław Piotr Barys
- dowódca 4 kompanii strzeleckiej - ppor. Tadeusz Stefaniszyn
- dowódca 5 kompanii strzeleckiej - ppor. rez. Stanisław Kurek
- dowódca 6 kompanii strzeleckiej - por. Władysław Wojas
- dowódca 2 kompanii ckm - por. Franciszek Czul
- III batalion
- dowódca III batalionu - ppłk piech. Roman Wart
- dowódca 7 kompanii strzeleckiej - por. Jerzy Lewandowicz
- dowódca 8 kompanii strzeleckiej - por. rez. Konstanty Mrzygłód
- dowódca 9 kompanii strzeleckiej - kpt. adm. (piech.) Jan Piotr Łużecki[g]
- dowódca 3 kompanii ckm - por. Konstanty Cybulski
- Pododdziały specjalne
- dowódca kompanii przeciwpancernej - kpt. Bronisław Krukierek
- dowódca plutonu artylerii piechoty - por. Stanisław Kubicki
- dowódca kompanii zwiadowców - ppor. Jerzy Kleczkowski
- dowódca plutonu pionierów - kpt. Aleksander Prociuk
- dowódca plutonu przeciwgazowego - NN
Kawalerowie Virtuti Militari[edytuj | edytuj kod]
Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920[28]
- mjr Franciszek Alter
- por. Stanisław Bodaszewski
- kpt. Oswald Frank
- por. Zygmunt Gromadzki
- por. Jan Hajost
- por. Marian Hyla
- por. Józef Jakóbiec
- ppor. Seweryn Jeschiwe
- ppor. Antoni Kaczmarczyk
- mjr Gustaw Kieszkowski
- por. Antoni Kamski
- por. Bronisław Kawałkowski
- por. Franciszek Kubicki
- por. Władysław Kulma
- ppor. Jan Magiera
- kpt. Włodzimierz Mielnik
- por. Artur Pollak
- ppor. Stanisław Rajewski
- szer. Andrzej Chrząszcz
- plut. Gustaw Egner
- kpr. Wojciech Gabliński
- plut. Władysław Handzlik
- kpr. Stanisław Jaśniewicz
- chor. Julian Kołaczyk
- st. sierż. Karol Kulec
- szer. Karol Lach
- plut. Wacław Lazar
- szer. Stanisław Lubas
- kpr. Michał Marszałek
- st. szer. Józef Pelc
- plut. Wincenty Pikoń
- st. szer. Bronisław Rusin
- szer. Adam Waszkucz
- plut. Ignacy Żabski
Symbole pułku[edytuj | edytuj kod]
- Chorągiew (sztandar)
23 maja 1924 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził przepisową chorągiew 12 Pułku Piechoty[29].
1 sierpnia 1924 roku w Wadowicach generał broni Stanisław Szeptycki, w imieniu Prezydenta RP, wręczył dowódcy pułku chorągiew ufundowaną przez społeczeństwo Wadowic, Andrychowa i Kalwarii[30][4]. Po wojnie sztandaru nie udało się odnaleźć[31].
- Odznaka pamiątkowa
20 czerwca 1931 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 12 Pułku Piechoty[32]. Odznaka o średnicy 34 mm ma kształt okrągłej, wypukłej tarczy, na której zarysowany jest krzyż, a na nim sylwetka żołnierza piechoty w pełnym ekwipunku, trzymającego w lewej wzniesionej ręce wieniec laurowy. Obok sylwetki żołnierza numer i inicjały pułku „12 PP”. Odznaka oficerska, jednoczęściowa, wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym i oksydowanym, na rewersie numerowana. Wykonawcą odznaki był Bronisław Grabski z Łodzi[3].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kpt. piech. Mieczysław Marian Józef Zimnal - urodzony 21.07.1909 r., syn Wincentego i Wandy. Podporucznik z dniem 15.08.1930 r., porucznik z dniem 01.01.1933 r., awansowany do stopnia kapitana z dniem 19.03.1938 r. Oficer 12 pp, Korpusu Ochrony Pogranicza i 14 pp. Ranny w dniu 03.09.1939 r. pod Mełnem oraz w dniach 11 i 16 września 1939 r. (pod Maurzycami). Jeniec oflagu VII A Murnau. Po oswobodzeniu przydzielony do 4 Batalionu Strzelców Karpackich, następnie w dowództwie 2 Brygady Strzelców Karpackich. Zmarł w roku 1963 w Londynie.
- ↑ Dowódca pułku kierował osobiście szkoleniem oficerów i był odpowiedzialny za gotowość bojową, całokształt wyszkolenia, służbę gospodarczą i wewnętrzną pułku[9].
- ↑ Autorzy Księgi chwały piechoty podali, że płk Jan Mishke dowodził pułkiem wyłącznie w dniach 7-18 marca 1919 roku. Data „18 marca” jest ewidentną pomyłką redakcyjną. Według tych samych autorów pułkownik Mischke miał dowodzić pułkiem do 18 czerwca 1919 roku.
- ↑ Pułkownik Mischke 8 maja 1919 roku przybył z Wadowic do Zimnej Wody na front ukraiński, gdzie objął dowództwo nad pułkiem i sprawował je w czasie polskiej ofensywy majowej[10].
- ↑ 13 czerwca 1922 roku Minister Spraw Wojskowych zniósł dotychczasowe stanowisko referenta wyszkolenia pułku piechoty i ustanowił etatowe stanowisko zastępcy dowódcy pułku zaszeregowanego do stopnia podpułkownika, wyznaczanego przez Ministra Spraw Wojskowych. Zakres działania zastępcy dowódcy określał dowódca pułku, przed którym był on całkowicie odpowiedzialny[14]. W 1938 roku zmieniona została nazwa stanowiska na „I zastępca dowódcy”. W organizacji wojennej pułku nie było stanowiska zastępcy dowódcy.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[24].
- ↑ Kpt. adm. (piech.) Jan Piotr Łużecki (ur. 19 grudnia 1893 roku) był odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi. W czasie pokoju był komendantem Obwodu PW nr 12[27].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Mucha 1928 ↓, s. 3.
- ↑ a b Almanach 1923 ↓, s. 50.
- ↑ a b Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 41.
- ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 45.
- ↑ Mucha 1928 ↓, s. 20, 24.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
- ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 63-65.
- ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 65-67.
- ↑ Almanach 1923 ↓, s. 49.
- ↑ Mucha 1928 ↓, s. 5, 9.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 232.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 126.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 130.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 24 z 13 czerwca 1922 roku, poz. 357.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922 roku, s. 543.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 150.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 209.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 5 maja 1927 roku, s. 127.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 234.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 154.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 1 czerwca 1935 roku, s. 59.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 4 lipca 1935 roku, s. 98.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 561–562.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 671.
- ↑ Gładysz 2016 ↓, s. 31.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 298, 671.
- ↑ Mucha 1928 ↓, s. 29-30.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 23 z 12 czerwca 1924 roku, poz. 339.
- ↑ Mucha 1928 ↓, s. 24.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 47.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 17 z 20 czerwca 1931 roku, poz. 199.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Daniel Korbel, 12 Pułk Piechoty w walkach o Śląsk Cieszyński, Przegląd Historyczno -Kulturalny Wadoviana nr 21/2018.
- Daniel Korbel, Na pomoc Cieszynowi, Tramwaj Cieszyński, https://tramwajcieszynski.pl/na-pomoc-cieszynowi/
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- Franciszek Mucha: Zarys historji wojennej 12-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918-1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
- Andrzej Gładysz: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918-1939. 6 Dywizja Piechoty.. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2016. ISBN 978-83-7945-592-8.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
| ||||||||||||||||||||